Sarah Sitanala Nieuws 3 sep 2019, 19:14

Leestijd: 4 minuten

Terugkeer van de basisbeurs weer een stap dichterbij

Ook de PvdA en GroenLinks willen de basisbeurs terug. Wat heeft dat voor gevolgen?

Er gaan steeds meer stemmen op voor de terugkeer van de basisbeurs voor studenten. Zo hebben de PvdA en GroenLinks laten weten de basisbeurs graag terug te zien. Het daarvoor in de plaats getreden leenstelsel staat ter discussie nu de politieke steun daarvoor steeds verder afneemt. Maar wat was de basisbeurs ook alweer en waarom zien partijen een terugkeer wel zitten?

Begin dit jaar nam de ChristenUnie samen met een zestal jongerenorganisatie het initiatief voor de oprichting van ‘Coalitie-Y’. Een samenwerkingsverband waarin gezocht wordt naar oplossingen voor problemen waar de jongeren van nu en morgen mee te maken hebben. Denk aan een hoge studieschuld, de prestatiedruk en onzekere contracten. De ChristenUnie heeft zich altijd verzet tegen het leenstelsel en de herinvoering van de studiebeurs is dan ook een van de speerpunten van de organisatie. Dinsdag werd bekend dat ook de PvdA en GroenLinks zich bij de coalitie aansluiten en hun steun voor het leenstelsel intrekken.

Voorwaardelijke gift

De basisbeurs betekende vooral onafhankelijke studiefinanciering en dus werd studeren voor veel studenten vanzelfsprekender. In eerste instantie was de beurs een voorwaardelijke gift. Vereist was dat de student ieder collegejaar voldoende studiepunten haalde. Was dat niet het geval, dan moest worden terugbetaald. Drie jaar later, in 1996, kwam de prestatiebeurs: als iemand binnen tien jaar een diploma haalde, werd de beurs omgezet in een gift. Zo niet, dan werd het een terug te betalen lening.

De beurs werd afschaft in het collegejaar 2015-2016 met het idee dat er met het bespaarde geld geïnvesteerd kon worden in het onderwijs. Het sociaal leenstelsel kwam ervoor in de plaats. Daarbij is de beurs altijd een lening die moet worden terugbetaald.

De invoering van het leenstelsel ging gepaard met veel bezwaren uit het veld en die kritische geluiden zijn de afgelopen jaren alleen maar toegenomen. Volgens Gert-Jan Segers, leider van de ChristenUnie, had de ChristenUnie met ‘Coalitie-Y’ als doel om jongeren perspectief te bieden. „Het is geweldig dat GroenLinks en de PvdA nu kleur bekennen en we hopen dat er meer partijen de komende tijd aansluiten.” Hij benadrukt dat het van belang is het thema hoog op de agenda te houden. „Zodat ons manifest de jongerenparagraaf in het nieuwe regeerakkoord wordt.” Het manifest met meer oplossingen voor jongeren wordt 16 september aangeboden aan premier Mark Rutte.

Brede coalitie

De PvdA liet weten in te zien dat het leenstelsel ervoor zorgt dat studenten het in de huidige prestatiemaatschappij steeds moeilijker krijgen. „Zeker voor kinderen van wie de ouders geen dikke portemonnee hebben telt de studieschuld dan zwaar", zei fractievoorzitter Lodewijk Asscher „Om die reden omarmt de PvdA-fractie, samen met GroenLinks en de ChristenUnie, het manifest van de jongeren in Coalitie-Y voor meer vaste banen, voor meer betaalbare woningen en voor herinvoering van een basisbeurs. Veel jongerenclubs hebben zich verenigd in Coalitie-Y en zij noemden precies de dingen waar wij tegen strijden.”

Asscher hoopt dat meer partijen zich bij het initiatief aansluiten zodat „een brede coalitie ontstaat die wat aan de zorgen van jongeren kan doen.” Hij denkt dat voor een basisbeurs voor lagere inkomens en middengroepen ongeveer 700 miljoen euro nodig is. Asscher wil daarvoor de aanvullende beurs uitbreiden tot die werkt als een basisbeurs.

Schulden

De leider van de ChristenUnie besluit dat de terugkeer van de basisbeurs belangrijk is omdat het leenstelsel een generatie opzadelt met schulden. „Veel jongeren zien er tegenop om te studeren en ze ervaren op jonge leeftijd al de druk van de prestatiemaatschappij”, zegt Segers. „Als ze daarna verdere stappen willen zetten zoals een huis kopen of een gezin stichten, dan dragen ze die schuld met zich mee. Deze trend willen doorbreken.”

Hoewel de eerste stappen zijn gezet, is het nog onduidelijk wanneer de student kan gaan profiteren van de basisbeurs en hoe haalbaar de herinvoering van beurs eigenlijk is. „We zijn met coalitie-Y begonnen om de jongerenparagraaf te schrijven voor het nieuwe regeerakkoord. Dat is de inzet en daar sta ik voor. Als we genoeg stemmen halen en dan aan tafel gaan zitten, is onze inzet om de basisbeurs in te voeren in een nieuw regeerakkoord”, zegt Segers. De ChristenUnie pleit voor een basisbeurs voor iedereen.

De hamvraag blijft natuurlijk wanneer studenten weer zorgeloos in de collegebanken kunnen zitten. Onderwijsminister Ingrid van Engelshoven heeft weliswaar laten weten zich opnieuw over het leenstelsel te buigen. Maar indien er inderdaad sprake is van ‘grote belemmeringen’ voor studenten, zal er pas daarna worden gekeken naar mogelijke aanpassingen.

Hoewel er is momenteel sprake is van een stevige meerderheid voor een terugkeer van de basisbeurs, heeft het kabinet afgesproken daar deze kabinetsperiode niet aan te sleutelen. De volgende Tweede Kamerverkiezingen vinden plaats op 17 maart 2021.