Iris Hermans Nieuws 12 sep 2019, 06:15

Leestijd: 4 minuten

Schraal: ouderen poepen hier in het koraal (omdat ze geen wc hebben)

Ombudsman maakt zich boos over ‘schrale armoede’ onder ouderen in Caribisch Nederland, Den Haag moet nu echt in actie komen, Caribisch Nederland kán en mág niet de ver-van-mijn-bed-show blijven!” 

Armoedig

Een hoogbejaarde dame die in het koraal in de zee moet poepen, omdat ze geen eigen wc thuis heeft. Groenten en fruit zo duur dat het seniorenechtpaar dan maar elke dag Chinees eet. De man van bijna 90 die wegkwijnt in z’n bloedhete hutje met zinken plafond.

Een kleine greep uit de armoedige omstandigheden waarin honderden ouderen in Caribisch Nederland leven. Nationale ombudsman Reinier van Zutphen is ook de ombudsman voor Bonaire, Saba en St. Eustatius en ziet tijdens zijn werkbezoeken met eigen ogen hoe ouderen daar wegkwijnen. Woensdag verscheen het rapport dat hij met een team van onderzoekers en hulpverleners opstelde en de teneur is op z’n zachtst gezegd vijf voor twaalf. Ouderen met alleen een AOV-uitkering (vergelijkbaar met onze AOW) kunnen niet of nauwelijks rondkomen en leven vaak ‘in bittere armoede’, constateert de ombudsman. De kosten van de basisbehoeften zijn hier vaak bijna twee keer zo hoog als in Nederland, terwijl de uitkering nagenoeg hetzelfde is. De boosheid is in zijn stem te horen. ,,De armoede is daar zó schraal, Den Haag moet nu echt in actie komen, Caribisch Nederland kán en mág niet de ver-van-mijn-bed-show blijven!”

Dagopvang

Van Zutphen verblijft voor een paar dagen op Bonaire, waar hij praat met hulpverlener tot pastoor, maar ook met de ouderen zelf om zo goed mogelijk te duiden waar de crux zit en vooral wat op de korte termijn gedaan kan worden. Eergisteren bezocht hij een dagopvang, waar de ‘gelukkige’ ouderen – die niet op de almaar groeiende wachtlijst staan – doordeweeks terecht kunnen voor drie maaltijden per dag. Het raakte hem. ,,In de weekenden hebben ze vaak helemaal niets te eten, mensen komen vaak uitgehongerd aan.”

Verwacht overigens geen Eggs Benedict in de dagopvang, ,,Ze hebben veelal voorverpakt voedsel, de hulpverleners krabbelen alles bij elkaar om eten te kopen.” De prijs van groente en fruit is extreem hoog, zo kost een avocado in de buurtsuper, waar veel ouderen vanwege gebrek aan betaalbaar vervoer toe genoodzaakt zijn, zo’n zes dollar en een kool dertien. De oorzaak van de armoede komt onder meer door deze voedselprijzen. Daardoor wordt ook weer ongezonder gegeten, wat resulteert in gezondheidsproblemen als diabetes en te hoge bloeddruk. ,,Ouderen belanden vaker in een rolstoel en zijn dan nog verder van huis.”

De ombudsman woonde ooit vijf jaar op Curaçao waar hij werkte als rechter en houdt van de Caribische Nederlanders en hun levensinstelling. ,,Maar het gaat momenteel alleen maar achteruit, alles wordt slechter.” Zo zijn de grondprijzen ineens flink gestegen, en ook de twee orkanen uit 2017 hebben hun sporen op Saba en St. Eustatius achtergelaten.

’Samen doorpakken’

Hulpverleners lopen vaak tegen muren op, omdat de ouderen niet met hun financiële problemen te koop lopen en uit zichzelf niet snel bij instanties aankloppen. Liever houden ze de schijn op. „Mensen zijn opgegroeid met het motto dat je moet roeien met de riemen die je hebt en vragen niet om meer”, licht een hulpverlener in het rapport toe. Er is sprake van ‘valse trots’. „Het zit in de cultuur ingebakken dat men niet graag toegeeft dat het niet goed gaat.”

Op de korte termijn zit de oplossing vooral in praktische zaken. ‘Wat hebben jullie nodig?’ vraag de ombudsman altijd aan hulpverleners. Stoelen voor in de dagopvang, hoorde hij net nog. ,,Ik hoop dat vanuit Nederland heel concrete fondsen worden opgezet, of misschien zijn er filantropen die willen helpen.” Het is overigens niet zo dat ouderen in Caribisch Nederland geholpen zijn met alleen maar geld. ,,Ze hebben behoefte aan een snelle verbetering van de voorzieningen. Daarmee moet de overheid nú aan de slag.”

Bewoners klampen hem hier nog net niet aan, ,,maar ik merk wel dat ze hopen dat er nu echt iets gaat gebeuren.” Maar op eigen ombudshoutje kan hij dat niet. Het kabinet is net zo verantwoordelijk voor deze Koninkrijkslanden als waar dan ook in Nederland, zegt hij, ,,het wordt hoog tijd dat Den Haag met concrete oplossingen komt en de burger centraal komt te staan. Alle overheden moeten nú samen doorpakken, op alle fronten tegelijk.”

Met welk gevoel hij straks weer in het vliegtuig naar huis zit? Daar hoeft de ombudsman geen seconde over na te denken. Met strijdlust. ,,Ik blijf schudden aan die Haagse boom. Opgeven is geen optie, ik kán gewoon niet opgeven.”