Sterre van der Hee Nieuws 24 sep 2019, 04:29

Leestijd: 4 minuten

Even dm’en met de therapeut

Instagram–accounts van psychologen – vaak vol handige tips en oefeningen – zijn razend populair. Maar helpen ze ook? 

„Een gentle reminder”, aldus @lisaoliveratherapy op haar Instagram-account. „Wellicht hoef je niet nóg een zelfhulpboek te lezen, nog een training te volgen of nog een Instagram-post te bekijken, maar mag je net zoveel vertrouwen op de kennis die je al hebt.” Ernaast dezelfde tekst, witte letters in een groen vlak – simpel te bewaren op je telefoon.

Olivera, een Amerikaanse psycholoog, heeft ruim 252.000 volgers op Instagram. Bovenstaande post kreeg zo’n twintigduizend likes. Ze is niet de enige: psychologen zijn razend populair op het sociale medium. Voorbeelden zijn @the.holistic.psychologist (916.000 volgers), @notesfromyourtherapist (176.000) en @therapyforblackgirls (110.000). Ze posten tips, notes to self en inzichten, vaak met een persoonlijke insteek.

Uit de taboesfeer

Ook in Nederland doen psychologen voorzichtig mee. Zo zegt Saskia Geraerts (@psycholoog_saskia), psychologische hulp „uit de taboesfeer” willen halen. „Het is inmiddels bon ton om te zeggen dat je een coach hebt, maar met therapie durven we dat minder goed”, zegt ze. Op het account geeft ze tips over zelfbeeld en zelfwaardering (‘Geef meer aandacht aan je talenten dan aan je belemmeringen’). Inmiddels komt een kwart van haar klantenbestand via het sociale medium – haar Instagram Stories trekken zo’n drieduizend kijkers.

De populariteit van zulke accounts is niet verrassend, zeggen experts: jongeren hebben te maken met toenemende prestatiedruk, stress en psychische klachten. Volgens onderzoek van het EenVandaag Opiniepanel van vorig jaar kampte 76 procent van de jongeren (18 tot 25 jaar) met ‘veel stress’. Ter vergelijking: bij oudere generaties was dit 45 procent.

Hulptelefoon 2.0

De vraag is: helpt het ook? Instagram-psychologen bieden een nieuwe vorm van zelfhulp, zegt klinisch psycholoog en onderzoeker Yvonne Stikkelbroek van de Universiteit Utrecht. „Vergelijk het met het bellen van hulptelefoons of het lezen van tijdschriftadviezen: allemaal anoniem en laagdrempelig.” Op psychische hulp ligt nog altijd een taboe, zegt ze. „Hulp wordt soms laat gezocht, waardoor klachten verergeren. Het is goed dat mensen ook buiten officiële instellingen hulp kunnen vinden.”

View this post on Instagram

A post shared by Allyson Dinneen (@notesfromyourtherapist)

Ook hoogleraar Claudi Bockting, die aan het Amsterdam UMC onderzoek doet naar ehealth, is positief. „De accounts doen impliciet aan psycho-educatie: ze informeren over helpende en niet-helpende gedachten of over effecten van gezond leven”, zegt zij. Uit studies naar online modules blijkt dat dat al wat kan helpen, zeker voor wie zich kortdurend slecht voelt. „Het werkt nóg beter in combinatie met online interventies met een therapeut. We doen nu ook onderzoek naar een hulp-app, StayFine, voor jongeren die angst- of depressieklachten hebben gehad en die met e-modules hun verbetering kunnen volgen.” Specifiek onderzoek naar Instagram-accounts is – voor zover zij weet – nog niet gedaan.

Een kanttekening, zegt Bockting: je weet bij Instagram nooit écht wie het account beheert. Bedenk dus of je wel intieme details over jezelf wil delen. „De term psycholoog is in Nederland – net als coach – niet beschermd. Dat betekent dat iemand die zich zo noemt alles kan roepen. Ik denk niet dat volgers checken of hij of zij daadwerkelijk in het BIG-register (voor geregisteerde zorgverleners, red.) staat.” Gecertificeerde psychologen moeten zich daarentegen aan richtlijnen houden: ze mogen niet diagnosticeren op afstand en moeten uitgaan van wetenschappelijke behandelmethodes.

Mentale skills

Evelien Mulder (27), die veel accounts over psychisch welzijn volgt, ziet de posts los van therapie. „Ik wil mezelf graag ontwikkelen en haal er tips en inzichten uit”, zegt ze. „Soms denk ik: hé, dit speelt in mijn leven, maar ik was er niet bewust mee bezig.” Nuttige posts bewaart ze in haar telefoon. „Laatst las ik iets over ways to practice embodiment: beter luisteren naar je lijf. Die tips werken goed voor mij, ik vind het belangrijk om ermee bezig te zijn.”

Het afgelopen halfjaar maakte Mulder een persoonlijke skillset met dingen die ze kan doen als het mentaal niet zo lekker gaat. Het lezen van zulke quotes hoort daarbij. „Het is interessant om verschillende inzichten op te doen”, zegt ze. „Ik heb meerdere therapeuten gehad en van iedereen andere dingen geleerd.” Daarmee is Instagram nog geen online therapie. „Een therapeut is op de hoogte van mijn situatie – dat is hulp op maat. Zoiets kan nooit in één social media-post.”

View this post on Instagram

A post shared by Therapy for Black Girls ®️ (@therapyforblackgirls)

Voor de soms kwetsbare volgers kan dat onduidelijk zijn. „Ik krijg DM’s van mensen met een doodswens”, zegt psycholoog Saskia Geraerts. „Dat is heel lastig. Ik adviseer hen nadrukkelijk om zo snel mogelijk hulp te zoeken bij een huisarts of behandelaar. Ik wil niet de indruk wekken dat mensen online een volwaardige psychologische behandeling krijgen.”

De Amerikaanse @lisaoliveratherapy heeft inmiddels een disclaimer op haar account gezet. „Ik beantwoord geen persoonlijke vragen en geef geen therapie of specifiek advies”, schrijft ze daarin. Ook Geraerts overweegt dat. Stikkelbroek hoopt uiteindelijk dat mensen de tips vooral zien als ‘bemoedigend advies van je aardige buurvrouw’. Ofwel: sommige problemen kun je er best mee oplossen, maar helaas lang niet alle.