Jelmer Visser
Jelmer Visser Nieuws 29 sep 2019, 
Leestijd: 5 minuten

Categorie 5-orkaan Lorenzo koerst op Europa af, hoe uniek is dat?

Lorenzo trekt de komende dagen in noordoostelijke richting /Google Earth

Orkanen in de zwaarste categorie komen in deze tijd van het jaar wel vaker voor, maar bevinden zich meestal niet op de plek waar Lorenzo zich op dit moment ophoudt. Deze tropische terrorstorm met windstoten tot 260km per uur is onderweg naar de Azoren, een eilandengroep ten westen van Portugal.

Het is niet zozeer de kracht, maar de locatie en het pad van Lorenzo die hem heel bijzonder maken. Deze situatie is dermate uniek dat ze ook bij MeteoGroup niet precies weten wat ze met de tweede categorie 5-orkaan van het orkaanseizoen 2019 in de Atlantische Oceaan aanmoeten.

Bijzonder geval

„Lorenzo kan je inderdaad een behoorlijk bijzonder geval noemen,” vertelt Britta van Gendt van het MeteoGroup in Wageningen. „Het is ook allemaal heel snel gegaan, aanvankelijk leek het allemaal wel mee te vallen, maar hij won in de afgelopen dagen heel snel in kracht en is nu van de zwaarste categorie. Dit is de krachtigste orkaan ooit op deze breedtegraad waargenomen en hij komt op Europa af. Maar hoe en wat, is gissen. Voorspellingen maken voor de langere termijn zijn lastig omdat deze situatie zo uniek is. ”

In tegenstelling tot hun Amerikaanse collega’s van de National Hurricane Centre, hebben Europese meteorologen niet veel ervaring met dit soort immense weersystemen. „En ook de Amerikanen weten niet precies wat hij gaat doen,” merkt ze op.

Passaatwinden, Saharalucht en warm oceaanwater /Jelmer Visser, FreePik

Passaatwinden en aardrotatie

Normaal gesproken ontstaan orkanen boven het warme oceaanwater van de Atlantische Oceaan voor de westkust van Afrika. Warme lucht vanuit de Sahara en een zeewatertemperatuur van minstens 27 graden zijn de ideale omstandigheden voor zulke stormcomplexen. Door de Passaatwinden, een dominante krachtige oostelijke stroming die tussen de Evenaar en 30 graden noorderbreedte, verplaatst het overgrote deel van de orkanen zich vervolgens richting het Amerikaanse continent en het Caribisch Gebied.

Lorenzo bevindt zich echter ten noorden van die 30ste breedtegraad. Door de rotatie van de aarde en zwaartekracht begeeft de Passaatwind zich ten noorden van deze lijn juist in tegengestelde richting. Hierdoor gaat hij zich anders gedragen en komt Europa in het vizier. Een situatie die absoluut niet vaak voorkomt en zeker niet in deze hevigheid.

Vreemde eend die Lorenzo heet

„Het is een lastig ding om te voorspellen omdat er weinig data uit het verleden is om weermodellen op te baseren. Natuurlijk hebben we wel de restanten van andere orkanen in Europa meegemaakt, maar deze situatie is anders. Volgens onze modellen trekt Lorenzo in noordoostelijke richting langs de Azoren. Dinsdag of woensdag zullen de inwoners van de Portugese archipel dekking moeten zoeken, hoe hevig het wordt hangt van het pad af. Maar het zal er in elk geval flink gaan waaien en regenen", aldus de meteoroloog.

Wat er daarna gebeurt is onzeker volgens Van Geldt. „Het pad van Lorenzo gaat vanwege de passaatwind in noordoostelijke richting afbuigen naar het Europese vasteland. Omdat hij zo ongrijpbaar is, weten we niet precies wat hij daarna gaat doen. Sommige modellen laten hem richting Frankrijk koersen, terwijl hij volgens anderen de kant van Ierland of zelfs IJsland opgaat."

Wat dit voor het weer in ons land betekent? „Dat hangt af van het pad: als Lorenzo, die dan zal zijn afgezwakt tot een depressie, een noordelijke koers opgaat dan krijgen we te maken met onstuimig herfstweer. Indien de restanten van het complex ten zuiden van ons gaan kunnen we een droog en zonnig weertype uit het zuidoosten verwachten. De omstandigheden in Nederland worden op dit moment echter nog niet door de orkaan beïnvloed."

Orkaan Ophelia in 2017 was eveneens een vreemde noordelijke eend /Ventusky, Windy

Europese orkanen?

Vanwege de noordelijke koers, nemen de windsnelheden van Lorenzo aan het einde van de week hoogstwaarschijnlijk in hoog tempo af. Orkanen hebben immers warm oceaanwater nodig om categorie 5-power te behouden en hiervoor is het water ten westen van het Iberisch Schiereiland te koel.

Orkanen in de buurt van Europa zijn betrekkelijk zeldzaam; „Ophelia in 2017 die op zijn hoogtepunt tot categorie 3 behoorde, komt nog het dichtste bij. Door het koudere zeewater was er van orkaankracht echter geen sprake. Als tropische storm kwam ze aan land op Ierland waardoor het er behoorlijk spookte,” schetst ze. „Deze omstandigheden zijn echter totaal niet te vergelijken met orkanen als Dorian op de Bahama’s afgelopen maand of Irma in 2017 op Sint-Maarten."

Moeten we in Nederland bang zijn voor tropische orkanen van de zwaarste categorie? „Nee, die zijn hier niet mogelijk,” verzekert Van Gendt. „De twee ingrediënten ontbreken; ten eerste is het zeewater in onze regio bij lange na niet warm genoeg. En ten tweede zorgen de Britse Eilanden ervoor dat orkanen ons land nooit op volle kracht kunnen bereiken. De intensiteit van zo’n tropische depressie neemt boven land in heel rap tempo af. Mocht de aanvoerrichting uit het zuidwesten komen, dan is de kans op een voltreffer eveneens zeer gering. Het Kanaal tussen Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk is te nauw voor een orkaan, een oog past hier niet doorheen waardoor het omliggende land er alsnog voor zorgt dat de windsnelheden aanzienlijk dalen.”

Update 01-10: Lorenzo nu categorie 2

Inmiddels bevindt Lorenzo zich boven koeler oceaanwater en is hij van categorie 5 afgezwakt naar categorie 2. Betekent dit dat de bewoners van de Azoren opgelucht adem kunnen halen? Zeker niet. De omvang van het complex is namelijk in de afgelopen dagen erg toegenomen waardoor de orkaanwaarschuwing voor de eilanden nog steeds van kracht is.

Niet alleen de windsnelheden, ook de verwachte hoeveelheid neerslag zullen woensdag vermoedelijk voor flink wat problemen zorgen. Omdat de Europese meteorologen weinig vergelijkingsmateriaal hebben, is het pad dat hij daarna opgaat nog steeds onzeker. In het meest waarschijnlijke scenario trekt Lorenzo aan het einde van de week langs het noorden van Ierland en de Schotse kust.

Andere weermodellen gaan echter uit van een zuidelijkere route met onstuimige weersverwachtingen in het zuiden van Verenigd Koninkrijk en de westkust van Frankrijk. Tot slot is er nog een laatste voorspelling dat de restanten van de opmerkelijke orkaan juist over Nederland heen zullen gaan dit weekeinde…

Foutje gezien? Mail ons. Wij zijn je dankbaar.

Het beste van Metro in je inbox 🌐

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en ontvang tot drie keer per week een selectie van onze mooiste verhalen.