Jelmer Visser Nieuws 26 jul 2019, 15:45

Leestijd: 4 minuten

Deze landen hebben nu een lager warmterecord dan wij

Nederland ging donderdag gebukt onder de allerwarmste dag ooit gemeten. Nog nooit kwamen de temperaturen in ons land boven de 40 graden uit. Deze magische grens werd in zeven meetstations van het KNMI doorbroken. Gilze-Rijen brak het hitterecord van Warnsveld van 38,8 graden uit 1944 woensdag al, en hier kwam donderdag nog een schepje bovenop.

Met een astronomische 40,7 graden Celsius, verbrak Nederland niet alleen zijn eigen record maar is het hitterecord van ons land nu ook hoger dan die van een flink aantal andere landen.

De eindstand op deze historische dag, waarbij het voor het eerst (sinds de metingen) 40 graden werd in Nederland. Op meerdere plekken werd deze waarde gemeten, de hoogste op Vlb. Gilze-Rijen: 40,7 graden. #buienradar #record #GilzeRijen pic.twitter.com/JLlsqZyUx8

— Buienradar (@BuienRadarNL) July 25, 2019

Indonesië en Polen

Wanneer je op de Wikipedia-pagina kijkt van warmterecords per land, is Nederland een aanzienlijk aantal landen gepasseerd als het gaat om de hoogste temperatuur ooit gemeten. De snikhete 40,7 graden in Gilze-Rijen is sinds donderdag hoger dan de nationale hitterecords van Polen (40,2 °), Oostenrijk (40,5 °), Tsjechië (40,4 °), Slowakije (40,3 °), Wit-Rusland (38,9 °) en San Marino (40,3 °). Het Nederlandse hitterecord staat bovendien op gelijke hoogte met dat van Vaticaanstad.

Maar dit is nog niet alles; Nederland ‘passeerde’ niet alleen landen die in Centraal Europa (of Italië) liggen, ook in een aantal staten rond de Evenaar was het nog nooit zo warm als donderdag in Nederland.

Wanneer je aan Indonesië denkt, denk je toch vaak aan een broeierig en warm klimaat. Toch is het warmterecord van dit land ‘slechts’ een bescheiden 39 °C. Hier zijn ‘we’ dus ruimschoots overheen gegaan. Een aantal andere landen die nu een kouder hitterecord hebben dan Nederland zijn Maleisië (40,1 °), Hong Kong (39 °), Taiwan (40,2 °), Bhutan (40,0 °), Cuba (38,8 °) en Panama (40,0 °).

Baas boven baas

Toch moet Nederland nog steeds buurlanden België (41.8 °) en Duitsland (42.6 °) voor zich dulden, want ook bij hen ging donderdag de geschiedenisboekjes in als de warmste dag ooit. Hiermee passeren zij Zuid-Korea en Japan waar het kwik de 41 en 41,1 graden aantikte op de warmste dag ooit gemeten.

Onze oosterburen delen sinds donderdag hun warmterecord van 42,6 °C met dat van Cambodja. In het Duitse Lingen, zo’n 25 kilometer over de grens met Nederland, was het heter dan ooit in Zambia (42,4 °), Hongarije (41,9 °), Oekraïne (42 °), Laos (42,3 °), Rusland (42,3 °), Nieuw-Zeeland (42,4 °) en de Filipijnen (42,2 °) is waargenomen.

Toch wordt deze meting van Lingen betwist, sommigen beweren dat er een streek met geparkeerde auto’s is geleverd rondom dit meetstation, waardoor de waarden hoger uitvielen. Iets vergelijkbaars gebeurde afgelopen jaar in het Limburgse Arcen.

Klaar met al die warmte? Binnen Europa kennen IJsland (30,5 °), Ierland (33,3 °) en Estland (35,6 °) de meest bescheiden zomerextremen. Voor wie dit ook nog te onaangenaam vindt, is Antarctica de enige overgebleven optie. Op het koudste continent van de planeet werd het nog nooit warmer dan 17,5 graden.

Klimaat versus weer

Hoe kan het dat de hitterecords in Nederland, België en Duitsland hoger zijn dan landen rond de Evenaar? Dit komt door – je raadt het al – het klimaat. Vanwege onze ligging op de planeet kan hete lucht vanuit de Sahara met een krachtig hogedrukgebied met een aanvoer vanuit het zuiden zonder onderbreking van oceanen of hooggebergte van betekenis heel ver naar het noorden trekken.

In Zuidoost-Azië (donkerblauwe kleuren op de kaart) is dit niet mogelijk en is het eigenlijk het hele jaar rond de 30 graden. Voor hele hoge temperaturen is niet alleen krachtige UV-straling maar ook droogte nodig. En droog is het daar allerminst vanwege de ligging aan de oceanen en de hoge luchtvochtigheid. Door deze gematigde invloed komen temperaturen van boven de 40 (en onder de 20) hier zelden voor.

Dit klimaattype zou je kunnen vergelijken met de omstandigheden in een Turks stoombad (meestal rond de 50 graden en een hoge luchtvochtigheid). Deze staan in schril contrast met die in een Finse sauna (meer dan 75 graden met een lage luchtvochtigheid). De droogste en heetste sauna’s van deze planeet liggen niet rond Evenaar. Maar waar dan wel?

Zomerhitte en keerkringen

Mocht je heel graag temperaturen tussen de 45 en 50 graden willen meemaken dan is afreizen naar een land met een woestijn- of steppeklimaat (rood en oranje op de kaart van Köppen) rond de keerkringen een aanrader. Op het Arabisch schiereiland, Noord-Afrika, India, Iran en het grensgebied tussen Mexico en de VS zijn de zomers doorgaans het heetst.

Ook plekken met een mediterraans klimaat (zoals Spanje en Turkije) kennen in de regel hele hete en droge zomers, maar koelen ‘s winters ook veel steviger af dan plekken met een tropisch regenwoud of moessonklimaat. Liever naar het zuidelijk halfrond? Dan zijn Australië, Namibië en bepaalde delen van Chili en Argentinië goede toevluchtsoorden. Logischerwijs valt hun zomer echter wel in onze winter.

Hoewel het de afgelopen dagen extreem heet was in onze omgeving, blijft het mondiale temperatuurrecord nog ver buiten bereik. Deze ‘eer’ is in handen van het Ahva in Iran, Tirat Tsvi in Israel en Death Valley in de Verenigde Staten met een bloedhete 54 graden. Welke van deze drie de echte recordhouder is, is al jarenlang reden voor onenigheid; Iran, Israel en de VS beweren alledrie dat zij dit zelf zijn (en de andere twee vooral niet).