Tim van der Steen Nieuws 20 jul 2019, 03:59

Leestijd: 5 minuten

De eerste man op de maan, vijftig jaar later

Aanstaande zondag is het 21 juli en precies vijftig jaar gelden dat Neil Armstrong als eerste mens voet op de maan zette. Metro blikt terug op dit legendarische moment.

Neil Armstrong was geen leuke man. Totaal het tegenovergestelde van rockster Edwin ‘Buzz’ Aldrin, die te pas en onpas de spotlights opzocht. Armstrong was in zichzelf gekeerd en bescheiden, maar wel de juiste man om als eerste voet op de maan te zetten.

Driemaal had hij volgens Rob van den Berg eigenlijk dood moeten zijn door een ongeluk tijdens zijn werk. Van den Berg zag de landing als vijfjarig jongetje vanaf de bank en is sindsdien betoverd door de ruimtevaart. Inmiddels is hij naast begenadigd verhalenverteller en deskundige op het gebied van ruimtevaart ook al ruim tien jaar directeur van Space Expo in Noordwijk.

Stuurraket

Alle stappen om een mens op de maan te krijgen werden door NASA van tevoren geoefend. Zo moet bijvoorbeeld een raket in de ruimte aan een module worden gekoppeld. Tijdens die oefening bleef een van de stuurraketten branden, waardoor het hele apparaat als een centrifuge steeds sneller ging draaien. Op een gegeven moment knalt dan je kop uit elkaar.

Seconden voordat dit gebeurt kan Armstrong het hoofd koel houden en precies bedenken hoe dat apparaat over drie assen draait. Vervolgens stuurt hij precies zo tegen dat hij uit de spin raakt en weer veilig op de grond kan landen.

Vliegende bedstee

Op aarde werd ook geoefend hoe de landing zelf zou gaan. Dat deden ze met een apparaat dat de vliegende bedstee werd genoemd, een soort plat vliegtuig dat met straalmotoren in de lucht bleef. Armstrong bestuurde die bedstee met een joystick. Belachelijk moeilijk vliegen, zeker met de techniek uit de jaren zestig.

Dat ding klapt ook om en precies op het laatste moment gebruikt hij de schietstoel. Een fractie later en hij was daarmee naar beneden geschoten en het was klaar geweest. Armstrong landt met zijn parachute, loopt naar zijn kantoor en stelt een rapport op. Toen had de NASA wel door: dit is een hele goede kandidaat.

Vijftien seconden

Het derde moment: de maanlanding zelf. Vanaf de aarde kun je wel een landingsplek bepalen, maar als je echt dichtbij bent zie je pas of het geschikt is. Dertig meter boven het oppervlak ziet Armstrong dat de computer hem afstuurt op een veld met allemaal keien. Als je daarop landt, kom je scheef te staan, misschien breekt er een poot af of nog erger: je valt om. Dan kom je niet meer terug naar de aarde.

Hij neemt de handmatige besturing over en gaat op zoek naar een geschikte plek. Hij landt vervolgens verderop met de hand, met nog maar vijftien seconden brandstof. Had hij verder moeten zoeken dan was het misgegaan, maar hij hield weer het hoofd koel. Was Armstong niet zo koelbloedig en kundig, dan hadden we zijn legendarische uitspraak ‘Small step for man, giant leap for mankind’, nooit gehoord. Een spreuk die hij overigens pas op de drempel van de Apollo 11 verzon.

In levende lijve

Zo’n anderhalf jaar voor zijn dood in 2012 kwam de legendarische astronaut naar Den Haag voor een lezing. Vanwege zijn functie mocht Van den Berg hem achter de schermen even spreken. „Een hele bijzondere man en een supertechneut die zich nergens door liet afleiden, super gefocust op zijn werk. Daar ging je niet gezellig mee kletsen of een biertje pakken, het was ook helemaal niet gezellig om hem te ontmoeten. Maar wel een geweldig moment! Stel je voor, als vijfjarig jochie zat ik op de bank en zag hem geschiedenis schrijven. Pak ‘m beet 45 jaar later ontmoet ik hem in levenden lijve. Op dat moment wist ik gewoon niet wat ik hem moest vragen. Ik had alles al over die man gelezen, ik wist alles van hem.”

Zijn buurman had hetzelfde probleem en stelde de slimme vraag: Meneer Armstrong, kunt u iets vertellen dat wij nog niet weten? Dat kon hij: de geur van de maan. Van den Berg: „Schiet op, dacht ik. Er is geen zuurstof, je hebt een pak aan en een helm op. Dan ruik je toch niets?”

De geur van de maan

Het antwoord blijkt simpel. De astronauten klommen terug in de maanlander en brachten die onder druk. Toen zij hun pak uittrokken, was daar maanstof aan blijven kleven. Het rook naar houtskool, dus dat is de geur van de maan.

Nu zijn we vijftig jaar verder na de legendarische landing. Op dat moment dacht iedereen dat het universum snel binnen handbereik zou liggen. Niets blijkt minder waar, drie jaar en zes maanlandingen later trekt NASA de stekker eruit. In totaal hebben maar twaalf mensen de maan bewandeld, daar komt volgens Van den Berg waarschijnlijk snel verandering in.

Maanlander kopen

„Er is een nieuwe ruimterace begonnen, deze keer tussen China en de VS.” De Chinezen hebben recent al een robot op de achterkant van de maan neergezet. Nu heeft Trump aangegeven al in 2024 opnieuw een man op de maan te willen hebben. „Dat is al heel snel, zeker als je bedenkt dat alles nog gemaakt en getest moet worden.”

Inmiddels zijn er wel veel nieuwe technologieën en technieken, bovendien is het een stuk goedkoper dan voorheen. Dat komt onder meer doordat commerciële bedrijven een rol zijn gaan spelen. Blue Origin van Jeff Bezos (Amazon) bijvoorbeeld en natuurlijk SpaceX van Elon Musk. Een nieuwe maanlander hoeft NASA niet meer te ontwikkelen dus, die kopen ze straks gewoon.

Elon Musk zelf heeft zijn zinnen inmiddels op Mars gezet. „De verwachting is dat in de jaren dertig of veertig van deze eeuw de eerste mensen op Mars staan”, zegt Van den Berg. „De eerste mens die voet op Mars zet loopt dus nu al rond, alleen weet diegene het zelf nog niet.”