Iris Hermans Nieuws 6 jun 2019, 06:10

Leestijd: 6 minuten

Lekker mollen… Het is Wereldplaagdierdag!

Franc Telkamp bestrijdt mol tot bedwants en Bastiaan Meerburg krijgt soms complete dode ratten toegestuurd. Voor Wereldplaagdierdag sprak Metro met deze twee ‘plaagdiermannen’, waarvan eentje is getrouwd met een ongediertebestrijdster en de ander soms ook mensen aan de telefoon heeft die allemaal beestjes zien, terwijl er geen beestjes zijn…

In de bedwants gelogeerd

Leuk hoor, al dat geAirbnb, „maar mensen staan er niet bij stil dat de kans op bedwantsen ontiegelijk toeneemt!” Dan ontvang je een paar tientjes voor een overnachting, ,,maar de bestrijding van dit ongedierte dat gek is op jouw bloed, kost al gauw honderden euro’s.”

Franc Telkamp van FD Plaagdierpreventie is plaagdierbestrijder. ‘Ik denk dat ik een rat hoor…’, hoort hij vaak van zijn klanten, maar het blijkt dan toch vaak om een muis te gaan, „die kunnen zeker ’s nachts klinken als ratten, als ze over het plafond lopen.”

Ook vragen over zilvervisjes -„een heel prehistorisch en lichtschuw insect”- en kakkerlakken -„die zitten overal in het land”- passeren, onder vele andere plaagdieren, de revue, maar zo’n negentig procent van zijn werk bestaat uit preventie om latere problemen te voorkomen, „in van die cleanrooms van high techbedrijven bijvoorbeeld, of in de voedingsmiddelenindustrie.”

Plaagdierheld uithangen

De FD in zijn bedrijfsnaam staat voor Franc en Dayana, zijn vrouw. „Ze is ook ongediertebestrijder”, vertelt de Brabander trots, „we vullen elkaar perfect aan, zij is heel goed in het opsporen van de bron, terwijl ik weer beter met de processierups hoog in de bomen ben.” Hun huis in Eindhoven is plaagdiervrij, al is er heus weleens een motje ontdekt, verklapt hij met een grijns, uit het meel van een pannenkoekenmix in de kelder, vér over datum. „Die waren we vergeten weg te gooien.”

Veel mensen doen neerbuigend over het vak. „Dan denken ze dat we langskomen om even te spuiten” en hij doet nu opvallend goed het pssss-geluid van een spuitbus na, „en meteen weer weggaan.” ‘Dat kunnen we zelf ook’, denken velen (vaak mannen), zo was er laatst de man met een wespennest op zijn dak. Hij belde en hoorde van Telkamp de prijs (zo’n 100 euro) en besloot het zelf te doen. „Twee dagen later ging de telefoon. Het was zijn vrouw, of ik alsjeblieft langs wilde komen.” Hij kwam, zag de man in het verband gedraaid, met een rood hoofd en dikke armen en haalde het nest weg. Eind goed, al goed, maar het kan levensgevaarlijk zijn als je zelf de plaagdierheld wil uithangen, „elk jaar sterven gemiddeld twee mensen aan de gevolgen van wespensteken.”

Kruipruimtes in hotels (muizen), vrachtwagencabines (bedwantsen), Weert (samen met Eindhoven de hot spot van de zwarte rat), de vriendelijke plaagdierbestrijder komt overal. Ook op plekken waar je anders nooit komt: zo stond hij laatst in de toren van een kasteel, waar een nest clustervliegen zat. ,,Dat maakt mijn werk toch zo mooi, net zoals het contact met mensen, geen dag is hetzelfde.” Er zijn verschillende opleidingen tot bestrijder, maar lang niet iedereen heeft het in zich, schudt hij zijn hoofd, daar kom je pas in de praktijk achter. Hoogtevrees is een no-go, je moet om kunnen gaan met ongeduldige klanten en inlevingsvermogen is cruciaal. „Je moet je in die kakkerlak, mol of bedwants kunnen verplaatsen.” Of bedenken wat de volgende stap zal zijn van de zwarte rat, zonder twijfel zijn lievelingsplaagdier -„zo slim”- die vooral onder de rivieren rond trippelt en waar je als bestrijder soms lang achteraan kunt hobbelen en een echt rat-en-plaagdierbestrijderspel ontstaat.

Hoewel dankzij de preventie steeds minder plaagdieren gedood hoeven te worden, ontkomt hij er soms niet aan, maar het maakt zijn fascinatie niet minder. ,,Het klinkt misschien een beetje cru, maar zeker als-ie nog redelijk vers in de klem zit, is het gewoon een heel mooi beestje met die zwarte glanzende vacht van ‘m, dan sta ik er echt wel even vol respect naar te kijken.”

Vogels voeren = ratten voeren

Ook Bastiaan Meerburg heeft iets met plaagdieren. Hij is senior onderzoeker aan de WUR en directeur van Stichting Kennis- en Adviescentrum Dierplagen (KAD). Bevlogen vertelt hij over de plaagdieren, die ondanks dat niemand ze in huis wil, wel altijd sterk tot de verbeelding spreken. „Plaagdieren komen alleen voor als zij de juiste omstandigheden aantreffen. Willen we hier toestanden zoals de recente rattenoverlast in Parijs voorkomen, dan is het belangrijk dat burgers hun verantwoordelijkheid nemen en afval niet laten slingeren.” Want dat is plaagdieroorzaak nummer 1. „En als je de vogels voert in de winter, weet dan wel dat je vooral de ratten van eten voorziet.” Op Wereldplaagdierdag worden de plaagdieren in de schijnwerpers gezet, maar dan vooral om ons er meer van bewust te laten zijn dat juist wij ‘schuldig’ aan ze zijn. Gedragsverandering is belangrijk, „zeker met het oog op 2023, dan wordt het voor particulieren verboden om rattengif te kopen.”

Behalve gemeentes die overeenkomsten met KAD kunnen sluiten en zo altijd bij hen terecht kunnen wanneer een plaagdier opduikt, kun je ook zelf met je ‘huisplaagdier’ waarvan je niet weet wat het precies is, bij de stichting in Wageningen terecht. Een man kwam laatst vanuit Amsterdam naar Wageningen gescheurd met een tor in een bakje. „Hij was bang dat het zijn antieke plafond zou beschadigen.” Maar het bleek een grote boktor, „oftewel een nathoutboorder en we konden de man geruststellen.”

‘Ik zie ze vliegen…’

Je kunt ze ook opsturen, levend of niet, ,,mits je ze niet hebt doodgeslagen tegen het plafond ofzo.” Want hun biologen moeten ‘de monsters’ nog wel herkennen, al is dat in sommige gevallen helemaal niet moeilijk. „Je wil niet weten wat mensen allemaal opsturen, we krijgen soms zelfs complete dode ratten.” En dan zijn er ook nog heel andere gevallen, verklapt de bioloog slash directeur. „De mensen die bellen en zeggen dat ze beestjes zien, terwijl er geen beestjes zijn…” Dan sturen ze daarna stukjes plakband op met niets of een stofje eronder, „heel triest eigenlijk, die verwijzen we dan maar door naar het medische circuit.”

Wie er ten slotte allemaal op de Plaagdierdag komen? Van alles en iedereen: van NVWA-inspecteur tot beleidsambtenaar en dierenarts. „Iedereen die iets met plaagdieren heeft, is welkom, en hebben we dat eigenlijk niet allemaal?”

Eerste keer in Nederland

Het is vrijdag 7 juni Internationale Wereldplaagdierdag (World Pest Day) en voor het eerst dat aan deze dag ook in Nederland aandacht wordt besteed in de vorm van een event in het Openluchtmuseum in Arnhem. Initiatiefnemers zijn KAD, de beide brancheorganisaties (de Nederlandse Vereniging van Plaagdiermanagement Bedrijven en Platform Dierplaagbeheersing) en het vakblad Pest Control News. Hier vind je meer info, ook voor je eigen plaagdieren.