Ingelise de Vries Nieuws 17 jun 2019, 17:59

Leestijd: 4 minuten

Boodschappen worden duurder én oneerlijker

Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat ons eten steeds duurder wordt. Tegelijk roept minister Schouten dat we te weinig betalen voor ons eten. Hoe zit dat?

De kosten voor ons eten zijn ten opzichte van vorig jaar met 3,8 procent gestegen. Vooral aan vlees, vis en zuivel geven we meer uit en groente is duurder geworden. Toch zegt minister Carola Schouten, minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit in het AD dat ons eten veel te goedkoop is. „Dat de prijzen in de supermarkten zijn gestegen, heeft voornamelijk met de btw-verhoging van 3 procent te maken”, zegt Jorrit Kiewik, directeur van Slow Food Youth Network. Dat is een jongerenbeweging die zich inzet voor een eerlijker en gezonder voedselsysteem. Kiewik noemt eten net als Schouten te goedkoop. „Eten is op dit moment in overmaat aanwezig, we verspillen daardoor zoveel.”

Veel schakels in de keten

De Land- en Tuinbouworganisatie Nederland (LTO) ziet vooral een te groot gat tussen wat de boer krijgt en de consument betaalt. „Je moet denken aan de consument die 1,30 voor een kilo aardappelen betaalt terwijl de boer maar 14 cent krijgt", zegt woordvoerder Esther de Snoo. „Bij scharreleieren is dat een gemiddelde van 60 cent voor de boer voor tien eieren terwijl de consument 2,24 euro betaalt. Handel, verwerkende industrie, supermarkten en andere schakels zorgen ervoor dat er steeds een beetje bovenop de consumentenprijs komt.” Hoe meer tussenpersonen, hoe duurder het product.

Dat zorgt, zegt Kiewik, voor steeds meer boeren onder de armoedegrens. „Ongeveer 45 procent van de varkenshouders leefde in 2016 onder de armoedegrens. Ze hebben soms grond en grote huizen waar waarde in zit, maar daar koop je geen brood voor. Doordat de prijsdruk voor alle boeren in Nederland zo sterk is, moeten ze intensiever produceren.” Dat resulteert in het uitputten van de grond, intensievere landbouw en is ook nog eens slecht voor het milieu.

Bewuster kopen

Het betekent dat de consument zich meer bewust moet zijn van wat hij koopt. De Snoo: „Die wil namelijk niet alleen mooi en kwalitatief voedsel, het moet ook duurzaam en diervriendelijk zijn. Dat kost de boer meer, zijn product moet niet alleen zo goed mogelijk, ook zijn proces. De extra kosten die hij maakt, moet hij ook terugverdienen. Boeren lopen klem omdat de kosten stijgen maar de opbrengsten niet. Dat ga je niet volhouden.” Met als mogelijk gevolg dat de boer in de knel komt.

Niet alleen misère

Gelukkig is het niet alleen maar misère. Zowel De Snoo als Kiewik hebben als tip vaker naar een lokale supermarkt, streekmarkt of boerderijwinkel te gaan. „De schakels in de keten worden verminderd zodat de boer ook meer invloed krijgt op wat hij verdient”, zegt De Snoo. „Je betaalt als consument soms wat meer, maar je hebt garantie dat de boer een eerlijke prijs krijgt.” Niet alleen beter leven voor het dier, maar ook voor de boer. Dat de keten korter is, kan het ook zijn dat rechtstreeks bij de boer kopen juist weer minder kost. Is er geen boerenmarkt, dan kan een supermarkt die lokaal inkoopt ook een goed alternatief zijn.

Meer betalen voor producten is namelijk niet aan iedereen besteed. Er zijn meer manieren om op de boodschappen te besparen. Kiewik: „Als je volgens de schijf van vijf van het Voedingscentrum eet, ben je gemiddeld zes euro per dag aan eten kwijt. We geven in Nederland gemiddeld 6,50 euro per dag uit volgens het Nibud.”

Beter inkopen

Kiewik ziet ook dat consument en producent enorm uit elkaar zijn gegroeid. „Daardoor kunnen boeren niet altijd produceren wat de markt wil. Uiteindelijk wordt de consument toch vaak geleid door de prijs.” Ook supermarkten kunnen wat Kiewik betreft nog een steentje bijdragen. „De grote inkopers van supermarkten zijn zo machtig. Daar kunnen ze gebruik van maken. Ze kunnen kijken naar hoe ze zo goed mogelijk inkopen. Meer lokale producten, niet altijd maar aardbeien of asperges in de schappen en de klant laten zien welke producten in het seizoen zijn.”

Zo bespaar je volgens de Consumentenbond

Het lijkt erop dat de consument aan het kortste eind trekt in de supermarkt. Gelukkig kun je de kosten volgens de Consumentenbond wel drukken. De bond geeft het advies aanbiedingen en prijzen in de gaten te houden. De verschillende supermarkten afstruinen voor de beste aanbiedingen kan je ook een fikse besparing opleveren.

Shop je bij de Hoogvliet of Jumbo, dan kunnen de prijzen per filiaal verschillen. Het ligt aan de concurrentie in de omgeving hoe hoog de prijzen zijn. Wat huismerken betreft moet je ook niet bij deze twee winkels zijn volgens een onderzoek van de Consumentenbond eind december 2017, maar bij supermarkten Aldi, Lidl of Dirk.

Qua A-merken zit Hoogvliet wel redelijk gelijk in alle filialen. Ze staan op nummer drie wat goedkope A-merken betreft. Picnic staat op één, gevolgd door Dirk. Basisboodschappen zoals melk en rijst haal je het goedkoopst bij de Dirk, gevolgd door een Hoogvliet met lage prijzen en de Deka. Dirk, Vomar en Deka zijn de beste winkels om biologische producten voor een lage prijs te krijgen.