Jelmer Visser Nieuws 23 mei 2019, 13:35

Leestijd: 6 minuten

Wie wint de verkiezingen? Kijk naar Beuningen!

Wist je dat er ergens in Gelderland een bijzondere gemeente ligt die je waarschijnlijk niet kunt aanwijzen op de kaart? Gelegen tussen de rook van Nijmegen en het meanderende rivierlandschap van de Betuwe ligt de gemeente Beuningen. Het bijzondere aan deze gemeente met 25.000 inwoners is dat de bevolkingssamenstelling er dusdanig gemiddeld is, dat je het zou kunnen vergelijken met een Nederland in het klein.

Al twintig keer op rij was de grootste partij tijdens verkiezingen in Beuningen dezelfde partij als de grootste partij landelijk. Gemeenteraad, Tweede Kamer, Provinciale Staten en Europees Parlement, het maakt voor de Beuningenaren niet uit. Let tijdens uitslagenavonden dus voortaan op deze aan de Waal gelegen Gelderse gemeente. Al sinds het najaar van 1999 kreeg de winnende partij hier de meeste stemmen. Wordt het donderdag de 21ste keer?

Bijzonder doorsnee

Dat Beuningen een betrouwbare graadmeter is voor uitslagen werd in maart bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten nogmaals bevestigd. De voltallige top zes (FvD, VVD, CDA, GL, PvdA, D66), was hier eveneens de pikorde. Deze overeenstemming maakte mij nieuwsgierig, hoe was dit bij eerdere verkiezingen? Door de archieven van de Kiesraad te raadplegen, kwam ik erachter dat de grootste partij in Beuningen al sinds de Provinciale Staten-verkiezingen van 1999(!) ook de grootste partij op landelijk niveau was. Een imposante reeks van twintig opeenvolgende gelijkenissen die al bijna twee decennia aanhoudt dus.

Wat maakt deze gemeente zo gemiddeld? De verslaggever van dienst besloot eens langs te gaan en zichzelf te trakteren op een lunch; een doorsnee lunch bestaande uit een kopje koffie met een uitsmijter. Aangekomen in het centrum valt vooral de twintigste eeuwse laagbouw op, meermaals word ik begroet door voorbijgangers en het is rustig maar niet uitgestorven. Toegegeven; weinig dorpscentra zullen bruisen op woensdagmiddag rond het middaguur.

Geen H&M, wel Blokker

De typische Nederlandse ingrediënten springen direct in het oog; een ietwat gedateerde overkapte winkelpassage vernoemd naar een lid van het koninklijk huis, een aangeharkt pleintje met een 20ste eeuws Hema-pand met wat appartementen erboven en een ouder echtpaar die op de elektrische fiets stapt nadat ze een kopje koffie met appelgebak hebben gebruikt bij een lunchroom om hun tocht te vervolgen.

Zaken als H&M, Rituals of KPN ontbreken echter, daar is Beuningen dan weer te klein voor. Is er dan helemaal niets? Zeker niet. Oer-Hollandse ketens als Expert, Blokker, Kruidvat en Bruna hebben een filiaal in het winkelhart. Geparkeerde landbouwvoertuigen of klompen zie je er evenmin in het straatbeeld, hiervoor zul je je iets verder uit de bebouwde kom moeten begeven.

Lokale luwte

Dat Beuningen een soort Nederland in het klein is, verbaast sociaal geograaf Josse de Voogd niets. „Het ligt een beetje in de luwte van een grote stad, maar behoudt tegelijk een lokaal karakter. Er is een beetje import, maar niet te veel. Andere voorbeelden hiervan zijn Brummen, Alphen aan den Rijn, IJsselstein en Etten-Leur."

De mensen zijn er gehecht aan plaats en regio en blijven hierdoor ook na hun studententijd plakken om er een gezin te stichten. Hierdoor krijg je bij verkiezingsuitslagen een beeld te zien dat sterk lijkt op de landelijke uitslag. De gemeente Beuningen heeft vier plaatsen; Beuningen zelf, Winssen, Ewijk en Weurt die elk hun eigen karakter hebben”, zo schetst hij. Wat de meest abnormale gemeentes zijn? „Amsterdam, Staphorst, Pekela, Urk en Wassenaar.”

Best of both worlds

„Beuningen biedt de rust van een dorp met de dynamiek van een stad”, zo beschrijft wethouder Henk Plaizier (VVD) zijn gemeente. Plaizier meent dat er, net als in de rest van de samenleving een hoop is veranderd in de afgelopen decennia. „Vroeger was dit echt een slaapdorp met een traditionele bevolking waar het overdag uitgestorven was, dat is nu echt anders. Jongeren blijven hier vaker wonen en keren terug. Dagelijkse boodschappen kan je hier uitstekend doen en voorzieningen als de universiteit en het ziekenhuis zijn op een steenworp afstand.”

Wethouder Pim van Teffelen, die opgroeide in deze regio, knikt instemmend en vult aan. „En vergeet deze prachtige omgeving niet. Loop 400 meter verder en dan sta je op de dijk waar je een uitzicht hebt over de rivier de Waal en haar uiterwaarden. Er lopen meerdere wandel- en fietsroutes door onze gemeente en met het pontje kom je gemakkelijk van de ene kant naar de andere kant van de Waal. Ook op cultureel gebied is er een hoop, we hebben een betrokken gemeenschap van kunstenaars die graag hun steentje bijdragen en dit zie je dan ook overal om je heen terug. Kortom: het is hier fascinerend.”

Van FvD tot Havanna aan de Waal

Hoe herken je een doorsneegemeente? Volgens Josse de Voogd zie je dit niet alleen aan het winkelaanbod, maar ook aan de woonwijken. „In deze gemeente wisselen modale rijtjeshuizen, goedkope sociale huurwoningen en fraaie dure buurten elkaar af. In Ewijk, waar FvD de grootste werd, heb je een straat die Forum heet in een soort moderne renaissancestijl."

Weurt is dan weer een oud industriedorp met vergane glorie vlakbij Nijmegen. Zo ontstaat er op het gebied van demografische samenstelling een mix die precies lijkt op een dwarsdoorsnede van heel Nederland; niet te stads en niet te dorps. Deze samenstelling zie je tijdens verkiezingen terug in het stemgedrag. Ik noem dit soort plaatsen ook wel het middenland, vijftig procent van de Nederlanders woont in soortgelijke plaatsen,” vertelt de sociaal geograaf annex verkiezingsduider.

Booming Beuningen?

Booming wil wethouder Plaizier Beuningen absoluut niet noemen. „Wij willen zowel aantrekkelijk zijn voor buitenstaanders als voor onze eigen mensen. Massatoerisme zul je hier niet gauw vinden, maar het is hier absoluut niet saai. In onze gemeente wordt bijvoorbeeld het Down the Rabbit Hole-festival georganiseerd, het is dan een paar weken volle bak maar dit betekent niet dat hier het hele jaar door allerlei festivals zijn. Dit festival sluit perfect aan bij onze visie; een kleinschalig festival waar de bezoekers kennismaken met het onbekende.”

Wordt Beuningen donderdag voor de 21ste keer op rij de graadmeter van Nederland? De beide wethouders houden een slag om de arm. „Wij vinden het vooral belangrijk dat iedereen gaat stemmen. Want als je niet stemt dan moet je ook niet klagen dat er zaken niet goed gaan,” zo concludeert Van Teffelen stellig.

De tip van de wethouder om de uiterwaarden te bewonderen, is opgevolgd. Dit artikel is getikt in de buitenlucht bij een vriendelijk lentezonnetje met de rug tegen een boom terwijl vrachtschepen voorbij varen en runderen op hun dooie gemakje van de zon genieten.