Cerise van Vliet Nieuws 20 mei 2019, 05:34

Leestijd: 3 minuten

Wereld Bijendag, want nu kan het nog

Te lichte, gedesoriënteerde en mismaakte bijen. Sinds een jaar of tien wordt een tot nu toe onverklaarde bijensterfte gezien als een serieuze bedreiging voor het milieu. De makers van onze honing hebben het zwaar en daar is vandaag, op Wereld Bijendag, extra aandacht voor.

„Het is vaak niet aan één ding te wijten, maar een combinatie van meerdere factoren", zegt imker Adrie Verhagen over de grote sterfte onder de stuifmeelverplaatsers. „Eén van die factoren is de varroamijt, een mijt die zich nestelt in de cellen waar nieuwe bijen uitkomen en een soort bloed van de bijen zuigt.” De mijt zorgt er in de bijenkasten voor dat ongeboren bijen al geïnfecteerd zijn en mismaakt geboren worden. „Ze hebben dan bijvoorbeeld kortere vleugeltjes en kunnen niet meer vliegen. Die kruipers voegen niks meer toe aan het volk.”

Verhagen weet alles van bijen. In zijn tuin leven twee volken, die hij goed verzorgt. De passie begon toen hij hoorde dat je met honing die gemaakt is in je eigen omgeving hooikoorts kan bestrijden… zijn moeder had hevige hooikoorts.

Geen oriëntatie

In Nederland vliegen ruim 300 soorten bijen, maar daarvan is maar liefst zestig procent bedreigd. Wetenschappers zijn al jaren aan het zoeken naar de exacte oorzaak van de achteruitgang van bijensoorten, maar ze zijn het er nog niet over eens. „Naast de varroamijt is het gebruik van bestrijdingsmiddelen een probleem. De bijen komen hiermee in aanraking en raken gedesoriënteerd”, gaat Verhagen verder.

Alhoewel het voor een leek lijkt alsof een bij wat rondvliegt en toevallig een bloem tegenkomt en daarvan snoept, is niets minder waar. Ze weten precies waar de bloemen zijn, omdat ze dat in de kast aan elkaar communiceren door een soort dans. „Deze kunnen ze niet doen als ze gedesoriënteerd zijn, of ze vinden de weg naar de kast überhaupt niet terug.”

Straling van telefoons

Sinds 2011 wordt er ook onderzoek gedaan of de straling van mobiele telefoons de insecten in de war maakt, omdat de vliegers aan de hand van elektrostatische lading van bloemen kunnen zien of deze vers zijn, of net bezocht. Conclusies van dit onderzoek zijn nog niet bekend.

Alhoewel de oorzaken van de sterfte nog niet helemaal duidelijk zijn, pleiten verschillende organisaties wel voor een verbod op bepaalde bestrijdingsmiddelen en scherpere controle in de landbouw. Ook is het volgens de natuurbeschermers nodig om wegbermen, akkerranden en weilanden in te zaaien met bloemrijke mengsels, zodat bijen en hommels makkelijker en gevarieerder voedsel kunnen vinden.

Heel gedoe

Aan de varroamijt doen imkers zelf wat. „Je hebt plantaardige oliën waarvan juist de mijten hun oriëntatie kwijtraken, daardoor kunnen ze in de bijenkast de kamers niet meer vinden waar de larven groeien. Dat is nog wel een heel gedoe, maar zo kom je voor een groot gedeelte van de mijt af.”

Voor ons mensen zou het zonde zijn als de bijen verdwijnen, want zonder bestuiving van de geel-zwarte zoemers krijgen onze bloemen, appels, tomaten en aardbeien het lastig. Niet alleen de honing in je thee, maar een derde van alle levensmiddelen die mensen veel consumeren is mede afhankelijk van de bestuiving door bijen.

Wat kan jij doen?

Vind je het jammer dat de bijen verdwijnen, maar weet je niet wat jij kan doen om ze te helpen? Volgens bijenkenner Verhagen is dat heel makkelijk: „Zorg ervoor, ook als je in de stad woont en je een klein tuintje hebt, dat je wat goede bijenplanten hebt." Goede bijenplanten zijn bijvoorbeeld bijenkorfje, tijm, guldenroede, salie en ereprijs. „Als iedereen maar een paar bloemetjes in de tuin zet in plaats van stenen, heeft de bij weer veel te kiezen en te snoepen.”