Lisa Vermeij Nieuws 2 mei 2019, 15:10

Leestijd: 5 minuten

Vijf vragen over de crisissituatie in Venezuela

Wat is er aan de hand in Venezuela?

Venezuela was ooit het welvarendste land van Zuid-Amerika, maar verkeert sinds 2014 in een diepe politieke en economische crisis. Het land gaat gebukt onder hyperinflatie, hongersnood en onderdrukking. Momenteel zijn er twee mannen die als president erkend willen worden. De ene is Nicolás Maduro, de andere is Juan Guaidó. Deze 35-jarige oppositieleider heeft zichzelf op 23 januari tijdens een massale opstand tegen president Maduro in de hoofdstad Caracas benoemd tot interim-president. Gesteund door de Verenigde Staten, de EU en andere landen die het regime van Nicolás Maduro veroordelen en de legitimiteit van de verkiezingen die hem zijn tweede ambtstermijn bezorgen in twijfel trekken. Ook Nederland erkent interim-president. Venezuela zou onder leiding van Maduro een dictatuur zijn en Guaidó heeft als voornemen om democratische verkiezingen te organiseren. De zittende president is hier absoluut niet van gediend. Hij spreekt van een coup en verklaart alles in het werk te stellen om de „eenheid en discipline" in het land te bewaren.

De crisis in Venezuela (32,2 miljoen inwoners) heeft geleid tot een van de grootste massale verplaatsingen in de geschiedenis van Zuid-Amerika. Zo’n 3,4 miljoen Venezolaanse vluchtelingen vluchten naar buurtlanden als Colombia, Peru, Aruba en Curacao.

Wat is er deze week gebeurd in Venezuela?

Bij de recente protesten tegen de Venezolaanse regering van president Nicolás Maduro zijn volgens de zelfbenoemde interim-president Juan Guaidó twee doden gevallen. Guaidó baseerde zich op informatie van het Observatorium voor Sociale Conflicten (OVCS). Volgens deze mensenrechtenorganisatie werd dinsdag een 24-jarige vrouw gedood in de deelstaat Aragua. Een 27-jarige vrouw overleed woensdag in de hoofdstad Caracas in een ziekenhuis aan haar verwondingen. Ze werd volgens de OVCS tijdens de demonstratie op 1 mei door kogels geraakt in haar hoofd. Guaidó houdt regering getrouwe troepen verantwoordelijk voor hun dood. Ondanks enkele overlopers, staan de strijdkrachten van het land nog steeds officieel achter de socialistische regering van Maduro. Guaidó had de Venezolanen dinsdag opgeroepen zijn ‘Operatie Vrijheid’ te steunen met als doel de regering omver te werpen. Duizenden mensen gingen in veel steden de straat op. Op 1 mei hielden zowel aanhangers van de oppositie als van de regering massademonstraties. De OVCS zei dat op beide dagen van het protest meer dan 230 mensen gewond raakten.

Hoe zit het met de persvrijheid in Venezuela?

Venezuela glijdt langzaam af richting een dictatuur en dat blijkt ook uit de omgang met journalisten en media. Hierdoor is het vrij lastig om in te schatten hoe de situatie in Venezuela nu precies is, dit komt mede door de blokkade van pers. Journalisten in Venezuela worden geconfronteerd met geweld en afluisterpraktijken. Telefoons en mailadressen worden gehackt. De regering heeft internet voor een deel van het land geblokkeerd. Zo waren sites als YouTube, zoekmachine Bing, Periscope niet beschikbaar. Ook CNN en lokale nieuwszenders kunnen niet uitzenden. Steeds meer televisiezenders en kranten zijn de laatste jaren opgekocht door de staat of helemaal verdwenen. Kranten die in de ogen van de regering niet goed genoeg zijn krijgen geen papier meer. Journalisten zoeken naar nieuwe manieren om media te verspreiden en doen dit bijvoorbeeld via social media. Het probleem is alleen dat Venezuela het sloomste internet heeft van heel Zuid-Amerika, want ook de telecommunicatie bedrijven zijn in beheer van de overheid.

Hoe zit het met de medische zorg?

Door de mega-inflatie en chaos in het land is er ook in ziekenhuizen een gebrek aan materiaal en medicijnen. Er is onvoldoende antibiotica, spuiten of handdoeken en ook aan basisbehoefte als stromend water en schone lakens is een gebrek. Daarnaast vormen de recente stroomstoringen een probleem. In maart duurde een van de grote stroomstoring (wie de stroomstoringen veroorzaakt is nog onduidelijk) bijna een week. Er vielen tientallen doden door gebrek aan elektriciteit in ziekenhuizen. Op sociale media werden foto’s gedeeld van artsen die bij het licht van een mobieltje operaties uitvoeren en verpleegsters die couveusebaby’s handmatig beademen. Teams van het Rode Kruis werkten dag en nacht om toegang te krijgen tot Venezuela en de bestaande hulpverlening van het Venezolaanse Rode Kruis te ondersteunen en uit te breiden. Delegaties van het Internationale Rode Kruis hebben de afgelopen weken gesprekken gevoerd in Venezuela om een doorbraak te bewerkstelligen. “De ziekenhuizen hebben grote moeite om te voorzien in voldoende water, elektriciteit, medicijnen en personeel. Onze samenwerking met en ondersteuning van de publieke instituties zal cruciaal zijn om deze situatie te keren,” aldus de delegaties.

Wat zijn de gevolgen voor Nederland en de Nederlandse Antillen?

Venezuela is via Curaçao, Aruba en Bonaire een buurland van Nederland. Minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) heeft laten weten dat het kabinet met de erkenning het Venezolaanse volk in staat wil stellen om eerlijke en vrije verkiezingen mogelijk te maken. Uit de erkenning van de interim-president vloeien geen juridische verplichtingen voort. Nederland blijft diplomatieke betrekkingen onderhouden met de vertegenwoordigers van Maduro omdat „het effectieve gezag in zijn handen is". Venezuela is via Curaçao, Aruba en Bonaire een buurland van Nederland. De minister gaf dinsdag een persconferentie op Curaçao en noemde de situatie in Venezuela ‘zorgelijk’. Tijdens de persconferentie met de Curaçaose minister-president Eugene Rhuggenaath pleitte hij voor een vreedzame en politieke oplossing in de zin van vrije en transparante verkiezingen. Tijdens de persconferentie in Venezuela werd door verschillende journalisten de vraag gesteld wat er op Curaçao gaat gebeuren als de situatie in Venezuela zal escaleren en of Nederland militair materieel gaat sturen om de Antiliaanse eilanden te beschermen. Volgens de minister gaat Nederland niet inzetten op militaire inzet. Wat betreft het vluchtelingenbeleid op de Antillen zullen de eilanden zelf hun eigen vluchtelingenbeleid kunnen handhaven.