Femke van Rooijen Nieuws 22 mei 2019, 17:29

Leestijd: 4 minuten

‘Nieuwe wet tegen onvrijwillige seks is progressie’

Alle seks tegen de wil van de ander in wordt strafbaar. Dat staat in het nieuwe wetsvoorstel van Minister van Justitie veiligheid Ferd Grapperhaus. Nee is nee, maar geen ‘nee’ betekent nog geen ‘ja’, stelt hij. Het is straks niet alleen strafbaar als je weet dat de ander geen seks wil, maar ook als je dat had kúnnen weten.

Een stap in de goede richting, vindt schrijfster en cabaretière Anke Laterveer. Zelf kreeg Laterveer ook te maken met seksueel geweld. Daarom startte ze in 2015 de actie #zeghet op Twitter om bewustzijn rondom seksueel geweld te creëren „Een groot deel van de slachtoffers van seksueel geweld bevriest tijdens het misdrijf. Je bent net een konijn die verstijft van het licht van een koplamp. Dan kun je helemaal niet terugvechten en het overkomt 70 procent van de slachtoffers. Het is vreemd dat de huidige wet hen niet beschermt.”

Strafbaarheid bij dwang

Het wetsvoorstel van minister Grapperhaus moet daar verandering in brengen. Alle vormen van seks en aanrakingen tegen de wil van de ander in worden strafbaar. Ook als iemand zich niet verzet. „Die aanpassing maakt een groot verschil voor slachtoffers. De nieuwe wet bevestigt dat het inderdaad niet hún schuld is, ook al hebben ze zich niet verzet”, zegt Laterveer. Nu is er volgens de wet alleen sprake van strafbaarheid als er dwang aan te pas komt. Het wetsvoorstel schrapt het ‘dwang-vereiste’, het slachtoffer hoeft dus niet meer aan te tonen gedwongen te zijn tot seks. „Want dat is ook lang niet altijd het geval. Als iemand zich niet verzet omdat hij bijvoorbeeld zo bang is dat hij verstijft, komt er vaak geen dwang bij kijken en mag het volgens de huidige wet dus gewoon”, legt Laterveer uit.

Volgens de nieuwe wet is de initiatiefnemer bij twijfel dan ook verplicht om te onderzoeken of de ander wel echt seks wil. Doe je dat niet, dan ben je mogelijk strafbaar. „Er wordt niet meer zozeer gekeken naar wat het slachtoffer wel of niet heeft gedaan, maar naar de intenties van de verdachte en of die wist wel zeker wist of de ander ook seks wilde”, zegt klinisch psycholoog en landelijk coördinator van het Centrum Seksueel Geweld Iva Bicanic.

Erkenning

Omdat dwang of geweld in de nieuwe wet niet meer per se tot de criteria voor een strafbaar feit behoren, kunnen slachtoffers in meer gevallen aangifte doen. „Dit wetsvoorstel zorgt er in ieder geval voor dat slachtoffers aangifte kúnnen doen”, aldus Laterveer. En die vorm van erkenning kan volgens haar soms heel belangrijk zijn voor de verwerking.

Ondanks dat slachtoffers in meer gevallen van seksueel geweld aangifte kunnen doen van een strafbaar feit, blijft het vinden van bewijslast een moeilijke zaak meent Bicanic. „Zowel het slachtoffer als de verdachte hebben een eigen verhaal en beleven de gebeurtenis anders. Daarbij komt nog dat seksueel geweld niet zo vaak in het bijzijn van anderen gebeurt, getuigen zijn er dus in de meeste gevallen niet.”

Het Zweedse model

In Zweden moeten mensen sinds vorig jaar altijd toestemming aan de ander vragen voor ze seks hebben en ook in Spanje wordt seks zonder expliciete toestemming gezien als verkrachting, maar daar voorziet Bicanic problemen in de praktijk. „Het lijkt me ook een beetje vreemd om het zo expliciet te vragen. Juist de non-verbale communicatie kan soms heel spannend zijn, maar wees alert en vraag er bij twijfel naar.” En dat laatste gebeurt, als het aan Bicanic ligt, dan ook te weinig op het gebied van seks. „Als je met iemand naar de stad wil, vraag je toch ook eerst of diegene daar wel zin in heeft? Dus waarom doen we dat niet als we het over seks hebben?"

Laterveer ziet echter wel liever het Zweedse model ingevoerd worden, maar zegt ook heel blij te zijn met het huidige wetsvoorstel. „Ik zie het niet gebeuren dat er nu opeens veel vaker aangifte gedaan wordt of dat er meer mensen worden gestraft, maar deze wet zet wel een nieuwe standaard neer wat betreft gezond met seks omgaan. Het is namelijk niet normaal om seks te hebben of iemand aan te raken als je niet zeker weet of diegene dat wel wil.”

Dat de nieuwe wet direct een oplossing biedt voor de problemen omtrent seksueel overschrijdend gedrag denkt Bicanic niet. „Maar het is wel een stap in de goede richting, het is progressie. En er wordt tenminste over gepraat want één ding is zeker: de cijfers van slachtoffers van seksueel geweld moeten omlaag.”