Amarins de Boer Nieuws 24 mei 2019, 06:00

Leestijd: 8 minuten

‘Je hoort er niet bij als je geen coach inschakelt’

Of je nu wilt lachen, huilen, rouwen of trouwen; voor alles bestaat een coach. Deskundigen maken zich zorgen over de wildgroei aan mensen die anderen willen helpen. „Het wordt moeilijker om het kaf van het koren te scheiden.”

Vier jaar was Desiree Tonino (54) single. Omdat Tonino, zelf schrijfcoach, graag weer aan de man wilde, besloot ze een datingcoach in de arm te nemen. Die gaf haar nieuwe inzichten op het gebied van verwachtingen en haar eigen blokkades. „Ik zag tijdens de gesprekken met mijn coach in dat ík altijd degene was die een eind maakte aan dates. En dan niet vanwege het karakter van hem, maar vanwege zijn randvoorwaarden.” De coachingsessies hadden succes: binnen een paar maanden had Tonino een relatie en inmiddels woont ze samen.

Is je huis een troep, dan is er een opruimcoach. Twintigers met levensvragen kunnen naar een millennialcoach. En wie te veel in een tunnelvisie zit, kan naar een mentale coach. Om nog maar te zwijgen over de opvoedcoaches, lifestylecoaches en lachcoaches. Al wandelend, dromend of tussen de paarden, koeien of ezels kun je bereiken waar je naar verlangt.

Gevaar

Een coach is, net als een journalist of makelaar, geen beschermd beroep, dus iedereen mag zich zo noemen. Dat zorgt ervoor dat het vak in de afgelopen jaar enorm populair is geworden en er een wildgroei is ontstaan van hobbyisten die zich coach noemen, zegt hoogleraar en executive coach Jan de Vuijst. „Als je zelf net ontslagen bent, kun je ontslagcoach worden. Mensen die een burn-out hebben (gehad), denken dat ze daardoor burn-outcoach kunt worden. Vaak alleen maar om hun eigen verhaal nog eens rustig te kunnen vertellen, wat betekent dat ze nog niet van hun burn-out af zijn.” Hij maakt zich zorgen. „Lang niet iedereen kent de literatuur of praktijk. Dat is een gevaar voor mensen die wat extra hulp kunnen gebruiken. Sommigen zijn kwetsbaar of zelfs beschadigd en daardoor makkelijk beïnvloedbaar.”

Stalker

Juliette Cremers uit Maastricht startte vorig jaar haar eigen bedrijf 123marryme, een bedrijf dat stellen een complete trouwervaring laat beleven, zonder de wettelijke verbinding. „Omdat het een relatief onbekend concept is in Limburg, schakelde ik de hulp in van een coach die mij kon helpen dit goed neer te zetten”, vertelt Cremers. In een Facebookgroep voor ondernemers vroeg ze naar een geschikte coach. Ze koos voor iemand die haar overtuigde met haar website en reviews. „Ze was achttien jaar ondernemer, had dus veel ervaring en zou mij goed kunnen helpen, dacht ik.”

Cremers deed een intake via Skype en na een goed gesprek besloot ze een traject te kopen van 3000 euro. Het traject bestond uit vier live-gesprekken, vier skype-gesprekken en vier keer huiswerk. „Ik begon vol goede moed, maar al snel kwam ik erachter dat het tussen m’n coach en mij niet matchte. Haar doel was mij in de ‘actiestand’ te krijgen, maar in die stand stond ik al. Ze kwam bijvoorbeeld met adviezen om cadeaubonnen te verkopen en mensen uit mijn directe omgeving te benaderen over mijn concept via WhatsApp en Facebook Messenger. Ik luisterde naar haar, maar voelde me een stalker. Niet prettig, want mensen moesten nog wennen aan mijn concept. De focus op ‘sales’ bleek niet goed te werken in dat stadium. Gelukkig waren er ook fijne tips en momenten. Mijn coach is een aardig persoon, maar de sessies voelden totaal niet afgestemd op mijn product en mij als mens.”

Kwaliteit

Exacte cijfers van het aantal coaches in Nederland zijn er niet, maar uit cijfers van de Kamer van Koophandel blijkt dat ons land 63.000 coaches telt. Vijf jaar geleden waren dit nog zo’n 38.000. Voor vijftig euro sta je ingeschreven bij de Kamer van Koophandel, en ook een website is zo gemaakt. Keurmerken voor coaches zijn er wel, maar worden niet door iedereen gebruikt. Dat zorgt ervoor dat je van tevoren niet altijd weet wat de kwaliteit is van de hulptroep die je inschakelt.

De Vuijst: „Sommige coaches komen met exotische, Aziatische filosofieën, maar weten niet meer dan een artikel uit het tijdschrift Happinez. Klankschaal en wierook worden erbij gehaald en dan wordt interessant gedaan vanuit eigen verbazing en verwarring.”

Leven lang leren

Naast het aanbod, neemt ook de vraag naar coaches toe. De nadruk ligt tegenwoordig op een leven lang leren, zegt onderzoeker en executive coach Tim Theeboom, gepromoveerd op ‘de effectiviteit van coaching in organisaties’. „Een paar jaar geleden was het een taboe en een teken dat je dagen binnen het bedrijf geteld waren. Een coach als lapmiddel. Nu draait het om: je hoort er niet bij als je geen coach inschakelt.”

Dat is een goede ontwikkeling, zegt Theeboom, mits het goed wordt ingezet. „En dat is nu niet altijd het geval. Mensen krijgen meer keuze, waardoor het moeilijker wordt om het kaf van het koren te scheiden. Het is moeilijk om te zien of mensen wel aan de kwaliteit voldoen. Het is daarom goed om de kwaliteit vast te stellen. Een keurmerk is daar één van. Dan weet je dat iemand een beroepscode onderschrijft, het vak serieus genoeg neemt. Maar nog belangrijker is om te kijken naar iemands achtergrond. Heeft iemand een gedragswetenschappelijke opleiding gevolgd op hbo of wo niveau en noemt iemand zich niet na drie dagen coach.”

Cremers zag achteraf dat haar coach, voor zover ze op haar website kan zien, alleen een aantal eendaagse opleidingen en cursussen heeft gevolgd. „Als ik nu opnieuw een coach zou mogen kiezen, zou ik beter onderzoek hebben gedaan. Ik wist achteraf niet goed genoeg hoe ze was in haar doen en laten. Hoewel mijn gevoel een ‘ja’ was, was dat niet gebaseerd op eerdere ervaringen met haar. Ik koop daarom nu gerichter als ik hulp nodig heb. Als ondernemer wil je je dienst goed en professioneel aanbieden, daarbij heb je soms hulp nodig.”

Gespreksdoel

Coaches zijn vaak sterk gefocust op de manier van gespreksvoering, zegt onderzoeker Theeboom. „Coaches leren, zeker in de kortere opleidingen, een bepaalde gespreksmethodiek. Maar naast die gesprekstechnieken is het ook belangrijk dat je kennis hebt van de thematiek. Coach je iemand op burn-outpreventie, dan is het niet alleen belangrijk dat je weet hoe je een gespreksstructuur hanteert, maar ook kennis hebt van het inhoudsdomein. Dat je weet hoe stress werkt en welke factoren daaraan bijdragen. Daar is in de meeste gevallen te weinig aandacht voor.”

Hoe je een coach vindt die bij je past? „Het is een cowboymarkt, dus zoek een coach die gecertificeerd is of anderszins aantoonbaar over vakkennis beschikt en niet in een weekend is opgeleid”, zegt hoogleraar De Vuijst. „En praat meerdere keren met een coach als je niet zeker bent. Een scherpe coach zal dan vragen hoe het komt dat je niet weet wat je wilt.”

Keurmerken

Beroepsverenigingen willen dat een coach een beschermd beroep wordt en een keurmerk verplicht. „Er is een oerwoud aan coaches. Als een coach een keurmerk draagt, wordt het voor coachzoekenden makkelijker kiezen”, zegt Anique Laanstra van de Landelijke Vereniging Supervisie en Coaching (LVSC). Bij deze vereniging en ook bij NOBCO en ICF kun je een keurmerk aanvragen of certificering doorlopen, mits je een relevante (post-hbo-)opleiding hebt gevolgd. Daarnaast moet je je laten bij- en nascholen en volg je intervisie en/of supervisie.

De LVSC telt 2000 aangesloten coaches en supervisoren. Soortgelijke beroepsverenigingen zijn NOBCO (2750 leden) en Noloc (1700 leden). Kleinere clubs zijn ICF (internationaal de grootste) en andere specifieke keurmerken voor één type coach.

En dan heb je nog Stichting Registratie (StiR), met ruim 1000 ingeschreven coaches. StiR biedt – in tegenstelling tot de beroepsverenigingen – geen eigen voor- en nascholing en is hiermee meer onafhankelijk. De vereniging beheert alleen een register en checkt of de coach voldoende is gekwalificeerd en gekwalificeerd blijft. StiR zou het liefst één keurmerk en één beroepsvereniging zien. „Eén keurmerk en beroepsvereniging zou veel meer duidelijkheid bieden voor coach-zoekenden”, zegt Marieke Bendeler, directeur van StiR.

Schakelen we te snel een coach in?

Roos Vonk, hoogleraar Sociale Psychologie, denkt dat we soms te makkelijk naar een coach grijpen. „Dat komt omdat we ons leven willen optimaliseren. We willen niet accepteren dat ongemak en onprettige gevoelens ook bij het leven horen. Als iets niet lekker loopt, gaan we soms onnodig naar een coach.”

Een coach kan, zegt Vonk, zeker zinvol zijn, maar dan is het vooral belangrijk dat hij of zij leert je gedrag te veranderen. „Dat doe je door een lastige situatie door te spreken. Wil je meer voor jezelf opkomen, is het belangrijk te bespreken wat er gebeurt als je in zo’n situatie terechtkomt.” Maar of je daarvoor altijd een coach nodig hebt? Jezelf coachen, praten met de buurvrouw of niets doen, kan even effectief zijn. Uiteindelijk verandert alles vanzelf: als je klem zit en je gaat gewoon door met leven, gaat het meestal ook wel over.”