Tim van der Steen Nieuws 9 apr 2019, 04:00

Leestijd: 4 minuten

Samen sterk voor dementie

Het ongeduld in de ogen van een caissière als hij zijn pincode niet kon herinneren, dat deed pijn. Ook bij mij als ik erbij was, al probeerden we het weg te lachen. Die keer dat zijn voet bleef haken bij het afstappen van de fiets, toen we aankwamen bij het restaurant. Hij viel, mensen keken ervan op, wat was er aan de hand?

Daar kon hij zelf niets aan doen natuurlijk, zijn fijne motoriek was niet meer wat hij is geweest. Zo’n 270.000 mensen in Nederland leven met dementie, dit aantal is in 2040 verdubbeld. Weet jij hoe je hen goed behandelt?

Mijn schoonvader woont inmiddels niet meer thuis. Zijn eigen pinpas draagt hij al lang niet meer bij zich. ‘Jong dementie’ noemen ze het. Hij kreeg de diagnose zo’n zes jaar geleden. Hij was toen 55, wat is het snel gegaan. Nog steeds is het soms moeilijk als we hem meenemen voor een lunch buiten de deur.

Stoofpot

De ober reikt hem een menukaart aan, hij kijkt er vragend naar. Ook verwarring bij de ober. Wel een vriendelijke lach, dat helpt. Ik neem de kaart van hem aan. „Heb je liever risotto of de stoofpot”, vraag ik, het wordt de stoofpot. Dat hij dementeert is niet direct te zien. Er zijn wel signalen, de ober pikte ze niet op. Dat gebeurt helaas veel vaker.

Momenteel loopt opnieuw de commercial ‘Zien is 1… doen is 2 van Samen Dementievriendelijk’. De hoofdrol is voor Leny Breederveld, vooral op TV te zien in haar rol als Helma, de cynische, assertieve lerares van groep zeven in De Luizenmoeder. In de commercial is zij hier het tegenovergestelde van, gelukkig reikt iemand haar een helpende hand.

Taboe

‘Helma’ staat te wachten op het schoolplein, de twijfel in haar ogen is zichtbaar. Ze is hier duidelijk om haar kleinkinderen op te halen, maar de school is leeg en de lichten zijn uit. Stel: jij komt aanlopen en ziet haar staan. Hoe reageer je? Kan je helpen? Het is een van de voorbeeldsituaties in de campagne van Samen Dementievriendelijk.

Er heerst nog best een taboe op, terwijl we er allemaal mee te maken krijgen, zegt campagnecoördinator Iris Spanjers. „Mensen weten wel dat vergeetachtigheid een signaal van dementie is. Dat veranderend gedrag er ook bij hoort, is vaak al niet bekend.” Iemand kan bijvoorbeeld plotseling boos worden, een verminderd besef van tijd hebben of moeite met lezen.

Mantelzorg

In Nederland leven momenteel 270.000 mensen met dementie, dat cijfer verdubbelt in de komende twintig jaar. Daarmee is het doodsoorzaak nummer één. Vrijwel iedereen krijgt met de ziekte te maken en één op de vijf mensen krijgt het. Dan is het goed als je ermee weet om te gaan, maar dit is lang niet bij iedereen het geval. Samen Dementievriendelijk biedt daarom trainingen aan om dit aan mensen uit te leggen.

De toename van het aantal mensen met dementie betekent ook een toename van de zorgvraag. Hierbij komt veel druk op de schouders van mantelzorgers terecht. Naar schatting zijn er momenteel ongeveer 350.000 mantelzorgers voor mensen met dementie. Zij zijn hier gemiddeld twintig uur per week mee bezig, vaak naast een baan of de zorg voor kinderen. Dit is zwaar, het is dan ook belangrijk dat er vanuit werkgevers ruimte wordt geboden.

Dementiebril

Samen Dementievriendelijk biedt gratis online cursussen aan op hun website samendementievriendelijk.nl. Om het voor mensen op straat eenvoudiger te maken bedachten zij het ezelsbruggetje GOED omgaan met dementie. Het bedrijf Into D’mentia ontwikkelde de dementiebril, een VR ervaring die het zelfs voelbaar maakt om zelf dementie te hebben.

In een verplaatsbare container is een keuken nagebouwd. Een vertelstem (jouw innerlijke stem) neemt je mee op reis in de ervaring. Het maakt voelbaar hoe het is als alledaagse dingen niet meer gaan zoals je gewend bent. Gefrunnik met de sleutels omdat je niet meer weet welke de juiste is, of een boze dochter omdat je voor de zoveelste keer alleen met melk en Gelderse worst thuiskomt na het boodschappen doen. Onbegrip voor een situatie die je zelf niet in de hand hebt, en de frustratie die daaruit voortkomt. Mensen met dementie hebben er dagelijks mee te maken.

GOED omgaan met dementie

Om het voor mensen op straat eenvoudiger te maken is door Samen Dementievriendelijk een ezelsbruggetje bedacht: GOED omgaan met dementie.

Geruststellen
Praat op kalme toon, stel jezelf voor en zeg wat je gaat doen. Probeer niet te corrigeren, maar wees juist bemoedigend in het contact.

Oogcontact
Maak oogcontact om te checken of je wordt begrepen en geef de persoon met dementie de tijd om te reageren. Gebruik korte zinnen en stel eenvoudige vragen, liefst één vraag per keer. Probeer geen vragen te stellen over het recente verleden.

Even meedenken
Vraag de persoon met dementie of je mag helpen. Leef mee met ideeën en wensen en betrek hem of haar bij de oplossing. Benoem wat je gaat doen.

Dankjewel
Sluit het gesprek goed af. Dankjewel dat je iemand met dementie hebt geholpen. Zo help jij mee Nederland dementievriendelijk te maken.