Femke van Rooijen Nieuws 10 apr 2019, 17:44

Leestijd: 3 minuten

‘Het is alsof we onsterfelijk worden door Facebook’

Sociale media zijn in rap tempo onderdeel van ons leven geworden. We delen massaal vakantiekiekjes en selfies op onze profielen, feliciteren elkaar digitaal en liken er op los. Maar we denken vaak niet aan wat er met al die profielen gebeurt bij overlijden. We lijken haast ‘onsterfelijk’ te worden want een digitaal ‘leven’ blijft altijd bestaan.

Nabestaanden krijgen soms maanden na het verliezen van hun dierbare nog berichtjes via online profielen van die persoon. „Nabestaanden krijgen vaker te maken met de ‘digitale nalatenschap’ van hun overleden dierbare en dat kan soms pijnlijke situaties opleveren”, zegt Klaas Jan Rodenburg van het Landelijk Steunpunt Rouw. „Bijvoorbeeld op de verjaardag van de overledenen, als er felicitaties binnenkomen.”

Vanaf 2015 kent het social mediaplatform al de mogelijkheid voor gebruikers om hun account te kunnen overdragen aan een specifiek persoon die de pagina bij overlijden kan beheren. Maar tot nu toe konden de profielen nog altijd verschijnen op de tijdlijn van anderen in bijvoorbeeld vriendschapssuggesties of op de verjaardag. Facebook komt nu met een nieuwe functie, genaamd Tributes, waarbij gebruikers een speciale herdenkingspagina aan kunnen maken voor hun overleden dierbare.

Verwerking

Hoewel de confrontatie met digitale nalatenschap van een dierbare soms heel pijnlijk kan zijn, kan social media nabestaanden volgens Rodenburg ook helpen bij de verwerking van hun verdriet. „Zo’n profiel of gedenkpagina kan een plek worden waar nabestaanden hun liefde kunnen uiten en steun bij elkaar kunnen vinden”, legt hij uit.

Het is een onderwerp dat speelt want volgens Facebook bezoeken wereldwijd ruim 30 miljoen mensen maandelijks de profielen van overleden personen. Ook krijgt Facebook naar eigen zeggen regelmatig reacties van gebruikers over profielen van overleden mensen.

Organisch proces

Ook rouwpsycholoog Leoniek van der Maarel ziet het belang van de digitale nalatenschap van overledenen voor nabestaanden. „Een Facebookprofiel is eigenlijk hetzelfde als de kleding van een overleden dierbare, die doe je ook niet meteen weg.” Rouwen is een ‘organisch proces’ en kan lang duren. „Op een dag komt er vanzelf een moment dat nabestaanden besluiten om bijvoorbeeld het Facebookprofiel van de overledene weg te halen, net als dat de kleding opgeruimd wordt."

Een online gedenkplaats kan nabestaanden volgens Rodenburg ook helpen bij de zoektocht naar geruststellende gedachten. „Vroeger hoorde rouwen bij religie, een overledene kwam bij God terecht en wat is er nu fijner dan te weten dat je dierbare veilig is? Maar in de minder gelovige samenleving van nu, bestaan die geruststellende gedachten vaak niet meer automatisch en een online gedenkpagina kan helpen bij het zoeken naar die geruststelling."

Keerzijde

Wel zit er volgens Rodenburg een keerzijde aan online gedenkpagina’s zoals die op Facebook. Het is daarom ook belangrijk dat nabestaanden voorzichtig omgaan met profielen van hun overleden dierbaren want het kan het rouwproces in de weg staan. „Door te veel te hechten aan zo’n profiel ontwikkeld de nabestaande een symbolische relatie met de overledene. Het verlies raakt zo verweven in het leven van een nabestaande dat de overleden dierbare haast ‘onsterfelijk’ wordt. En dat kan zorgen voor chronische rouw.”

Van der Maarel ziet dit heel anders. Volgens is de onsterfelijkheid juist heel erg belangrijk. „Als je een dierbare bent verloren zul je er, zeker in het begin, alles aan doen om die persoon ‘in leven te houden’. Je wil niet dat mensen jouw dierbare vergeten en een gedenkpagina kan daar juist heel goed bij helpen."