Iris Hermans Nieuws 19 mrt 2019, 07:15

Leestijd: 5 minuten

We drinken en roken wat minder en blijven (te) zwaar

We roken en drinken iets minder, maar blijven wel met overgewicht kampen.

Obesitas groeit

Het lijkt iets meer de gezonde kant op te gaan in ons land. CBS presenteert dinsdag cijfers waaruit een lichte daling in het aantal rokers en in het aandeel overmatige drinkers naar voren komt. Het aantal mensen met overgewicht is ongeveer hetzelfde gebleven, maar het aantal mensen met obesitas is wel toegenomen.

Dampen

In 2018 rookten minder mensen dan een jaar daarvoor: 22, 4 om 23, 1 procent van de Nederlandse bevolking van achttien jaar en ouder. Minder rokers betekent meer dampers, ziet Hans van den Berg uit Beverwijk. In zijn Dutchvapeshop waar hij mede-eigenaar van is, is het sinds de opening begin deze maand elke dag druk. ,,Ik help puur en alleen mensen die willen stoppen met roken, daar is het voor bedoeld.” Zelf ook verstokt roker -een Camel XXL-box per dag- totdat hij vier jaar geleden zijn eerste trekje van een vaper nam en ‘datzelfde gierende gevoel in je keel als bij een sigaret’ ervaarde. Hij was om.

Dat het werkt, merkt hij niet alleen aan zichzelf, maar ook aan hun klanten die terugkomen voor de e-liquids, die je in het apparaatje stopt. De meest gehoorde vraag: ik wil stoppen met roken, wat adviseer je? ,,En daarna welk smaakje past bij mij?” Keus genoeg in elk geval en zijn eigen favoriet is taartkorst met vanille custard. Er is ook rum en whiskey – misschien wel twee vliegen in een klap als je zowel met roken als drinken wil stoppen. ,,Een dwarsdoorsnede van de maatschappij”, omschrijft hij hun clientèle. Van jong -,,wel pas vanaf achttien hoor”- tot oud. ,,Dan komt een stel op leeftijd binnen omdat oma toch wel graag heeft dat opa nog stopt op zijn oude dag.”

Wel jammer dat het dampen in Nederland zo veel negatieve aandacht zonder enige onderbouwing krijgt, vindt hij, in tegenstelling tot andere landen. ,,In Engeland wordt het dampen zelfs ondersteund door het Britse longfonds en de National Health Service, zijn die Engelsen dan zo gek, of wij? Gezond is het niet, laat ik dat vooropstellen, maar in elk geval wel beter dan roken en mensen met een verslaving zijn ermee geholpen.”

‘Niet eigen schuld dikke bult’

In 2018 was de helft van de volwassenen te zwaar (BMI van 25,0 kg/m2 en hoger) en had 15 procent obesitas (BMI van 30,0 kg/m2 en hoger).

De oorzaken zijn divers, vertelt een woordvoerder van de Nederlandse Obesitas Kliniek. Ook zij zien elk jaar weer een stijging in het aantal patiënten dat bij hen een maagverkleining laat doen. ,,Het is meestal geen kwestie van eigen schuld, dikke bult, zoals nog vaak wordt gedacht in de samenleving.” Gedoeld wordt op het vermoeden dat iemand geen maat weet te houden met eten en drinken en het overgewicht aan zichzelf heeft te danken. ,,Maar vaak speelt erfelijkheid een rol en ook medicijnen en stress kunnen oorzaken zijn.”

Bij mensen met ernstig overgewicht zelf is er wel sprake van een schuldgevoel. ,,Ze hebben vaak een laag zelfbeeld.” Ze komen dan al gauw in een vicieuze cirkel terecht, waar lichaamsbeweging en goed met je eten bezig zijn, niet in passen.

Maar juist voor hen is het heel belangrijk de goede mindset te vinden, al zal dat vaak best lastig zijn. ,,Ze hebben zelf veel invloed op het verloop van het gewicht na de maagverkleining en moeten er een heel andere levensstijl op na gaan houden.”

Want het kan goed misgaan, beaamt ze.  ,,Morbide obesitas kan tot grote gezondheidsproblemen leiden. Het gaat daarbij niet alleen om versleten gewrichten, maar bijvoorbeeld ook om depressie, artrose, hersenbloeding, diabetes en hartklachten.” En in de ergste gevallen zelfs tot de dood erop volgt, zo bleek wel uit TLC’s My 600 lb-Life waarin medio februari een deelnemer overleed, de derde alweer.  83 procent van hun patiënten is vrouw. Mannen komen later, vaak pas als zij klachten hebben (suikerziekte, hart- en vaatziekten en slaapapneu). ,,Vrouwen komen eerder, toch vanuit het schoonheidsideaal.”

Proost?

De afgelopen vijf jaar is het aandeel zware drinkers* nagenoeg hetzelfde gebleven (rond de 9 procent), terwijl de overmatige drinkers** zijn geminderd, van bijna 1 op de tien naar 8, 2 procent. In het verlengde hiervan ziet Jellinek ook een lichte daling in het aantal alcoholverslaafden. ,,Met de nadruk op licht”, licht Teammanager Preventie Floor van Bakkum toe. ,,We zijn wel heel blij dat het afneemt, het is in lijn met de huidige gezondheidstrend van hoe leef ik zo gezond mogelijk en de Ik Pas-trend, waardoor steeds meer mensen een maand niet drinken.” Toch zijn het de alcoholverslaafden die nog steeds de grootste groep bij Jellinek vormen, ,,45 procent van alle mensen onder behandeling, zit er primair voor hun alcoholproblematiek.”

Een CBS-woordvoerder is gematigd positief over de cijfers. ,,Een voorzichtige conclusie is dat het aandeel mensen dat te veel drinkt dan wel rookt is afgenomen terwijl het aandeel dat te zwaar is niet verder af nam. Deels zijn we gemiddeld dus wel iets gezonder geworden. Tegelijkertijd staan we nog ver af van de doelstellingen en is daar dus nog flink wat werk aan de winkel.”

Nationaal Preventieakkoord

Jaarlijks sterven 35.000 Nederlanders door roken, overgewicht of probleemdrinken, samen de grootste oorzaak van ziekte in Nederland. Om Nederland gezonder te maken, heeft Rijksoverheid vorig jaar het Nationaal Preventieakkoord gesloten, met daarin afspraken tussen meer dan 70 verschillende organisaties in Nederland, waaronder ook sportclubs, ondernemers, zorgverzekeraars. Een paar voorbeelden: Vanaf 2020 bieden minimaal 2.500 sportclubs hun leden en bezoekers gezondere voeding aan in de kantine. In 2022 heeft 70% van de verloskundigen een training gevolgd om alcoholgebruik bespreekbaar te maken bij zwangere vrouwen. Vanaf 2020 is roken bij alle kinderboerderijen en alle kinderopvanglocaties verboden.

*Zware drinkers: je bent een zware drinker als je minstens 1 keer per week 6 of meer glazen alcohol op één dag drinkt (mannen) of minstens 1 keer per week 4 of meer glazen alcohol op één dag drinkt (vrouwen).

**Overmatige drinkers: je bent een overmatige drinker als je meer dan 21 glazen per week (mannen) of meer dan 14 glazen per week (vrouwen) drinkt. 

Bron: CBS, Trimbos en RIVM