Tim van der Steen Nieuws 20 mrt 2019, 08:30

Leestijd: 4 minuten

Provinciale Statenverkiezing: dit doet jouw stem

We mogen vandaag naar de stembus voor de Provinciale Statenverkiezing. Wat heb jij hier nu allemaal aan en waar gaat het over? „Het gebeurt niet in Den Haag, het gebeurt in de provincie.” De landelijke kopstukken werden regelmatig van stal gehaald om zieltjes te winnen voor de regionale wedloop. Gek eigenlijk, want op geen van die figuren kan worden gestemd.

Het gebeurt in de provincie

Eddy van Hijum is CDA-politicus in Overijssel en maakte bewust de overstap vanuit de tweede kamer naar de Provinciale Staten. „Mensen in mijn omgeving hadden het idee dat deze beweging een stap terug zou zijn, terwijl ik dit totaal niet zo ervaar”, zegt Van Hijum. „Juist wat er regionaal speelt vind ik heel interessant. De provincie is de plek waar het gebeurt, niet Den Haag. Daar houdt men zich voornamelijk bezig met de waan van de dag, terwijl het beleid in de provincie echt wordt uitgevoerd.”

Toch spreekt de landelijke politiek doorgaans veel meer tot de verbeelding dan Provinciale Staten, terwijl het juist daar gaat over jouw directe woon- en leefomgeving. Van Hijum: „Is er werk? Kan je daar vervolgens ook komen? Hoe ziet de omgeving er eigenlijk uit? Typische vraagstukken waar de provincie zich over buigt. Maar ook op de inrichting van het landschap, voorzieningen in dorpskernen en of het buurthuis wel in stand kan worden gehouden heeft Provinciale staten veel invloed. Je ziet het dus in je directe omgeving.”

Onbekend maakt onbemind

Voor veel kiezers is toch niet precies duidelijk waar hun stem nu over gaat. Bij Tweede Kamerverkiezingen lijkt het helderder en het effect het meest zichtbaar. We kiezen partijen die een coalitie en een oppositie vormen, die mensen zien we ook het meest op tv. Zij gaan vervolgens aan de slag met nieuwe wetsvoorstellen en beleid voor Nederland.

De invloed van Provinciale Staten is vaak minder duidelijk. Van Hijum: „Zij kiezen wel de mensen die bepalen of de paasvuren doorgaan, of vliegveld Lelystad mag uitbreiden en waar de windmolens komen te staan. Geen beslissingen die jij direct in je portemonnee voelt en de uitvoering neemt wat tijd in beslag, toch zie je de effecten wel degelijk.”

Jouw invloed groeit

Politicoloog Kees Aarts snapt dit wel. „Politiek verloopt via massamedia, daar krijgen voornamelijk de landelijke bestuurders het woord. Daar kunnen die politici zelf ook niet zo veel aan doen, het is voor hen de keus om te participeren of aan de zijlijn te blijven staan.”

4,6 procent van de stemgerechtigden wisten in 1966 de stembus te vinden voor Provinciale Staten, op dat moment gold er ook nog een verschijningsplicht. Die werd in 1970 afgeschaft, waarop die cijfers flink omlaag zijn gekieperd. Bij de vorige landelijke verkiezingen was de opkomst ruim 80 procent, voor de Provinciale Statenverkiezing in 2015 bracht minder dan 50 procent van de gerechtigden hun stem uit. Zie dit als een loterij: als er vijf mensen meedoen is de kans groter dat jij wint dan bij acht deelnemers. Concreet betekent dit voor jou dus dat de invloed van je stem groeit.

Wat doet jouw stem?

Je kiest voor de Provinciale Staten. Dit zijn 570 mensen die een paar belangrijke dingen doen: zij kiezen het dagelijks bestuur van de provincie en controleren of die mensen hun werk wel goed doen. Ook worden de leden van de Eerste Kamer door Provinciale staten gekozen.

De gekozen mensen van Provinciale Staten gaan zelf geen nieuw beleid maken. Wel selecteren zij het dagelijks bestuur van de provincie, die mensen kunnen wel beleid bepalen. Jouw stem heeft dus invloed op de prioriteiten die in jouw provincie worden gesteld.

Kabinet destabiliseren

Ook kiest Provinciale Staten de leden van de Eerste Kamer. Met name dit argument maakt het voor landelijke politici aantrekkelijk om verbaal met elkaar op de vuist te gaan op tv. De Eerste Kamer bepaalt of nieuwe wetsvoorstellen vanuit de Tweede Kamer worden afgewezen of aangenomen.

Op dit moment heeft kabinet Rutte III maar een meerderheid van één zetel in de eerste kamer, dit kan na deze verkiezingen gemakkelijk veranderen. Verliest de coalitie de meerderheid in de eerste kamer? Dan wordt het moeilijker om nieuwe wetten in te voeren en wordt de regering minder stabiel. Jouw keuze vandaag heeft dus invloed op de macht van het kabinet.

In één adem door: Waterschappen

Verrassing: in de envelop die bij iedere stemgerechtigde op de mat viel zat nog een tweede biljet. We mogen namelijk ook een duit in het zakje doen voor onze favoriete dijkgraaf. Een onderwerp waar weinig mensen zich in verdiepen, maar waar wij toch allemaal invloed op hebben. Waterschappen zijn er kort door de bocht om onze sokken droog te houden en het drinkwater schoon.

Als er in Nederland beslissingen gemaakt worden uit naam van de burger dan moet het volk de besluitmakers kunnen kiezen, dat is bij wet geregeld. Met publiek geld wordt onder meer beleid rond dijken, sluizen en waterzuivering geregeld. Ook het bestrijden van muskusratten – die graven tunnels onder dijken en maken deze hiermee minder veilig – valt bijvoorbeeld in hun portefeuille.

Anders dan bijvoorbeeld een klimaat- of immigratiediscussie zijn dit wel vaak onderwerpen waar een gemiddelde burger weinig bij stilstaat. Gelukkig is ook hiervoor een stemwijzer in het leven geroepen, te vinden op waterschappen.mijnstem.nl. Hierdoor hoef je niet helemaal ongeïnformeerd op het stemtoneel te verschijnen.