Redactie Metro Nieuws 13 mrt 2019, 16:34

Leestijd: 4 minuten

‘Met halve maatregelen halen we klimaatdoelen niet’

Het was erop of eronder: zouden de doelen gesteld in het concept-klimaatakkoord gehaald gaan worden of niet? Woensdagmiddag werd door het Planbureau Leefomgeving (PBL) bekendgemaakt dat dit waarschijnlijk niet gaat lukken. „Hoewel er grote stappen zijn gezet, is er nog wel veel werk aan de winkel.”

Premier Rutte heeft inmiddels in een verklaring laten weten dat om de klimaatdoelen te halen er een „verstandige” heffing komt voor bedrijven om de uitstoot van het schadelijke CO2 te verminderen. Hiermee wil het kabinet de burgers ontzien bij de energierekening. Rutte reageerde daarmee op de berekeningen van het PBL.

Onzekerheden

De klimaatplannen die het kabinet heeft laten doorrekenen, zouden in 2030 zorgen voor een vermindering van de uitstoot van CO2 tussen de 43 en 51 procent ten opzichte van 1990. Het PBL, dat de voorstellen heeft geanalyseerd, maakt daaruit op dat het doel van 49 procent waarschijnlijk niet wordt gehaald. Het PBL onderzocht de haalbaarheid op verzoek van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en het Klimaatberaad.

Hoewel uit de doorrekening blijkt dat de vermindering van uitstoot van CO2 wel binnen de gestelde marges valt, zal het daadwerkelijk halen van het beoogde doel van 49 procent lastig worden. Dit vanwege de onzekerheden over verdere vormgeving van de afspraken, en dan met name de manier waarop er door burgers en bedrijven gereageerd gaat worden op voorgestelde beleidsprikkels. ‘Er moeten politieke keuzes worden gemaakt om onzekerheden weg te nemen’.

Kosten

De kosten van de voorstellen tellen volgens het PBL op tot 1,6 tot 1,9 miljard euro per jaar in 2030. Dat is aanzienlijk minder dan vorig jaar naar voren kwam uit een eerste analyse van de hoofdlijnen van het klimaatakkoord.

Volgens Milieudefensie zijn de kosten in het klimaatakkoord oneerlijk verdeeld. „De huishoudens betalen naar verhouding veel meer dan grote vervuilende bedrijven. Terwijl de vervuiler zou moeten betalen. Nu krijgt de vervuiler juist subsidie. Dat is de wereld op z’n kop”, stelt de organisatie. Ook het Centraal Planbureau (CPB) sluit zich hierbij aan. Volgens CPB-directeur Laura van Geest zullen bedrijven zo’n 80 procent van hun klimaatkosten doorberekenen aan de burgers.

Reacties uit Den Haag

In de Tweede Kamer zijn de oppositiepartijen niet blij met de verwachte gevolgen van het concept-klimaatakkoord. Volgens de SP vergroten deze klimaatplannen de onrechtvaardigheid nog verder. Lage- en middeninkomens, gepensioneerden, uitkeringsgerechtigden gaan er nog harder op achteruit terwijl ze juist minder vervuilen dan anderen, stellen de socialisten.

Niet groen, niet eerlijk, luidt de klacht van de PvdA. Volgens leider Lodewijk Asscher gaan huishoudens het meest betalen en de grote vervuilers het minst. „Een CO2-heffing is nodig zodat vervuilers meer gaan betalen en huishoudens minder. Nederland verdient een kabinet dat opwarming tegengaat en vervuilers laat betalen.”

GroenLinks benadrukt dat er door een planbureau vraagtekens zijn geplaatst bij de manier waarop het kabinet bedrijven hun CO2-uitstoot wil laten terugdringen. De regering denkt aan een systeem van subsidies en boetes, maar de vraag is of dat allemaal uitvoerbaar is. Bedrijven lijken relatief makkelijk onder eventuele straffen uit te kunnen komen.

Eerlijke heffing onvermijdelijk

Een eerlijke CO2-heffing en een effectief boetesysteem om de uitstoot terug te brengen, zijn onvermijdelijk. Dat zegt de milieubeweging, met daarin onder meer Milieudefensie, Greenpeace en Natuur & Milieu, in een reactie op de presentatie van de doorrekening door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) van het concept-klimaatakkoord.

„De doorrekening van het PBL geeft het ontwerp-klimaatakkoord een dikke onvoldoende”, stellen de organisaties, waar ook de FNV zich bij aansloot. „De boodschap aan het kabinet is duidelijk: met halve maatregelen halen we de klimaatdoelen niet. Het is nu onvermijdelijk om met onze oplossingen aan de slag te gaan. De samenleving is klaar voor een goed klimaatbeleid, dat bovendien groene banen oplevert. Dat lieten de 40.000 mensen op de Klimaatmars wel zien. Genoeg getreuzeld, het klimaat wacht niet.”

De door Rutte voorgestelde CO2-heffing voor bedrijven is om ervoor te zorgen dat de klimaatdoelen worden gehaald, maar wel zo dat bedrijven niet naar het buitenland vertrekken. ,,Je wil niet dat bedrijven weggaan”, aldus Rutte. De opbrengst van de belasting wordt straks gebruikt voor vergroening van de industrie.

Het moet eerlijker

Deze tegemoetkoming aan oppositiepartijen GroenLinks, SP en PvdA, die voor een CO2-heffing pleiten, komt een week voor de provinciale verkiezingen. Het kabinet lijkt daarbij zijn meerderheid in de Eerste Kamer te verliezen en is dan aangewezen op andere partijen.

Het kabinet wil nu „meer balans” bij de verdeling van de lasten van het geplande klimaatakkoord. Het moet eerlijker dan uit de doorrekeningen naar voren is gekomen, aldus de premier. Anders zijn lagere inkomens te veel de dupe. Hun koopkracht zal worden gerepareerd, beloofde hij.