Casper van der Veen Nieuws 1 mrt 2019, 09:59

Leestijd: 4 minuten

Geen akkoord Trump en Kim: hoe nu verder?

De tweedaagse top tussen de Verenigde Staten en Noord-Korea in Vietnam is donderdag vroegtijdig beëindigd, zonder overeenkomst. De Noord-Koreanen wilden dat de sancties tegen het land werden opgeheven, maar boden volgens president Donald Trump te weinig in ruil om daarmee akkoord te gaan. Hierop staakten Trump en Kim Jong-un hun overleg.

Analisten verwachtten van tevoren een deal waarin Pyongyang zijn grootste nucleaire complex, Yongbyon, zou sluiten in ruil voor gedeeltelijke sanctieverlichting. Trump zei in een persconferentie na afloop dat Kim hem dit inderdaad aanbood, maar andere delen van zijn kernwapenprogramma weigerde op te geven. Daarop trok Trump de stekker uit het overleg. ,,Je moet altijd bereid zijn om weg te lopen”, zei de Amerikaanse president. ,,We hadden een akkoord kunnen tekenen, maar dat was ongepast geweest. Ik doe het liever goed dan snel.”

Rusland

Met die laatste opmerking toont Trump dat er voor hem geen haast achter het proces zit, iets waarvoor eerder wel werd gevreesd. De president ligt thuis onder vuur vanwege het afkondigen van een state of emergency om zijn grensmuur te bouwen. Ook nadert Robert Muellers onderzoek naar samenspanning van de Trump-campagne met Rusland bij de presidentsverkiezingen van 2016 zijn ontknoping, iets waar Trump begrijpelijkerwijs nerveus van wordt. Mogelijk dacht Kim hierdoor dat Trump wanhopig zou snakken naar een akkoord, om zo toch een politiek succes te boeken, en heeft de Noord-Koreaanse leider hierbij te hoog ingezet.

Nu de partijen zonder akkoord uiteen gaan, blijft het belangrijkste probleem op tafel liggen. Noord-Korea beschikt nu over krachtige atoombommen en intercontinentale raketten die heel Europa en de VS kunnen treffen. Die gaan niet meer weg. Trump en zijn kabinet kunnen blijven roepen dat Pyongyang zijn volledige kernwapenprogramma moet vernietigen, maar daar zal Kim nooit mee instemmen. Het hoogst haalbare is een deal waarbij het Noord-Koreaanse programma bevroren en gedeeltelijk ontmanteld wordt en Pyongyang zal afzien van verdere wapentests. De nucleaire dreiging zal helaas nooit weggaan, maar met een onderling afgesproken raamwerk is dit toch enigszins beheersbaar.

Domper

Hoe nu verder? Door nu weg te lopen hoopt Trump vermoedelijk dat Kim uiteindelijk meer op tafel legt. De bal ligt wat de VS betreft bij Noord-Korea.

Voor Noord-Korea is het afbreken van de top een domper, maar het land blijft aan de winnende hand. Het regime heeft zeker last van de sancties, die zorgen voor economische problemen en tekorten die verder reiken dan de onlangs in Rotterdam in beslag genomen 90.000 flessen wodka. De grootste slachtoffers zijn de 25 miljoen Noord-Koreaanse burgers, van wie het leeuwendeel kampt met voedseltekorten én politieke repressie. Die honger is echter niet primair het gevolg van de VN-sancties, maar komt veeleer door de keuze van Kim Jong-un om zijn staatsbudget te investeren in peperdure kernwapens en raketten in plaats van het fatsoenlijk voeden van zijn bevolking.

Kim zal dan ook vermoedelijk nieuwe pogingen ondernemen de internationale strafmaatregelen in te laten trekken. Mocht geen van deze inspanningen baten, is voor Pyongyang ook geen man overboord. Het land heeft de wapens ontwikkeld die het wilde hebben, om zo beschermd te zijn tegen een eventuele militaire invasie. Economische bloei zou hierna mooi meegenomen zijn, maar de kerntaak is voltooid.

Zuid-Korea

Hoewel de top in Hanoi een fiasco was, lijken beide landen de diplomatie ook hierna nog een kans te willen geven. Trump zei dat in Vietnam ondanks alles vooruitgang is geboekt en dat hij hoopt dat de onderhandelingen doorgaan. Hoe dat zit voor Kim, die nog niet heeft gereageerd op het klappen van het overleg, valt nog te bezien. De Noord-Koreaanse leider vraagt nu nog netjes om sanctieverlichting. Als die uitblijft is niet uitgesloten dat Pyongyang in de toekomst weer een atoombom of raket test om zijn argumenten kracht bij te zetten.

Er is een derde speler voor wie de uitkomst van donderdag het zuurst was: Zuid-Korea. Dat land is sinds vorig jaar de grote aanjager van diplomatie met Kim en snakt naar positieve resultaten, zeker nu de Zuid-Koreaanse economie met een trits problemen kampt. Trump belde na de top met de Zuid-Koreaanse president Moon Jae-in en vroeg hem bij toekomstig overleg met Noord-Korea te bemiddelen. Moon zal dit verzoek met liefde inwilligen, al is de vraag of hij wél een oplossing weet te bedenken waar zowel de VS als Noord-Korea zich in kan vinden. De afgelopen decennia lukte dat immers nog niemand.

Podcast

Benieuwd naar nog meer over de Korea’s? Guido Spring maakte de documentaire-podcast De soul van Seoul. Die handelt over de grote en dramatische veranderingen in Zuid-Korea, onder meer in de verhouding tot de Noorderbuur. Spring volgde Koreakenner emeritus hoogleraar Koreastudies Boudewijn Walraven. De podcast vind je hier.