Redactie Metro Nieuws 20 feb 2019, 08:00

Leestijd: 3 minuten

Zóveel kans maakt Trump in de noodtoestand-rechtzaak

Geen idee hoe ’t nou precíes zit met die noodtoestand in de VS? Geen punt: Metro sprak uitvoerig met Amerikadeskundige Victor Vlam, zodat je weer moeiteloos kan meepraten bij het koffiezetapparaat.

Op 15 februari, inmiddels bijna een week geleden, verklaarde Donald Trump de bouw van een muur aan de grens van Mexico tot een ‘nationale noodtoestand’. Da’s best een verregaande maatregel, omdat de noodtoestand eerder alleen werd uitgeroepen bij een natuurramp of oorlog.

Verkiezingsbelofte

Waarom de Amerikaanse president dan tóch voor deze maatregel heeft gekozen, heeft volgens Victor Vlam te maken met zijn grootste verkiezingsbelofte. „De muur bij de grens van Mexico zou er volgens Trump hoe dan ook komen als hij verkozen zou worden. Hij heeft vervolgens alles gedaan om hiervoor geld vrij te maken bij het Congres, die over de overheidsfinanciën gaat. Een hoop democraten bleken echter niet zoveel voor die muur te voelen, en hebben Trump daarin eindeloos geblokkeerd. De president wist: de democraten gaan nooit met mijn plan instemmen, dus ik moét iets opmerkelijks doen om mijn verkiezingsbelofte toch waar te maken. Toen kwam het plan voor het uitroepen van de noodtoestand, waarmee Trump het Congres kan omzeilen en toegang krijgt tot een flinke som geld, dat onder meer afkomstig is uit de begroting van het Pentagon. Hij krijgt opeens uitzonderlijke bevoegdheden en kan zo toch de muur laten bouwen.” Trump had al een akkoord voor 1,4 miljard dollar voor de bouw van de muur ontvangen, maar op deze manier krijgt hij beschikking over veel meer geld, en da’s handig voor de president, want hij wil maar liefst 5,7 miljard dollar in de muur stoppen.

‘Geld stelen’

Even vergeten waarom Trump oorspronkelijk die muur wilde bouwen? Dat heeft alles te maken met Mexicanen die illegaal de grens oversteken naar de Verenigde Staten, op zoek naar een beter leven. Een muur zou ervoor moeten zorgen dat er minder immigranten het land binnenkomen. Zolang die muur er niet is, ís er volgens Trump sprake van een noodtoestand. Met die denkwijze zijn in ieder geval zestien staten het al niet eens: zij maakten op 19 februari bekend een rechtszaak tegen de president aan te gaan spannen. Het besluit zou ingaan tegen de grondwet, omdat de situatie bij de grens helemaal ‘geen échte noodtoestand is’. Trump zou hiermee vooral ‘eenzijdig geld stelen van de belastingbetalers’.

Geen échte crisis

Vraag blijft: hoe groot is de kans dat de zestien staten het van Trump winnen in de rechtszaal? Dat is lastig te voorspellen, stelt Victor Vlam. „De rechtszaak zal sowieso een lange tijd duren. Er is best een grote kans dat de rechter kritisch zal zijn tegenover Trump, waarvoor het grootste argument is dat dit eigenlijk geen echte crisis betreft. Cijfers ondersteunen dat statement: we zijn dit jaar juist op een dieptepunt qua illegale immigranten beland. Er kwamen vijf, twintig, dertig jaar geleden dus juist méér mensen naar de grens, in plaats van minder. Met die getallen kan je niet bepaald beargumenteren dat een noodtoestand rechtvaardig is. Anderzijds kan je vanuit juridisch perspectief zeggen dat de noodtoestand een hele brede bevoegdheid betreft, die niet al te duidelijk is afgebakend. Toch denken veel Amerikaanse analisten dat Trump het daarmee niet gaat winnen.”

Op korte termijn zal er hoe dan ook niet zoveel veranderen, vertelt Vlam. “De winst voor Trump is vooral dat hij aan zijn achterban kan laten zien dat hij alles doet om die muur te laten bouwen.”