Sarah Sitanala Nieuws 21 feb 2019, 16:00

Leestijd: 3 minuten

Waarom kwetsen we zo makkelijk op social media?

Met de #socialslachtoffer moet gebruikers van social media stoppen met nabestaanden en slachtoffers van misdrijven, rampen en ongevallen lastig te vallen met kwetsende opmerkingen. Een initiatief van Slachtofferhulp Nederland die donderdag een campagne lanceerde tegen kwetsen op social media. Gezicht van de campagne is Jacob Sesselaar. Hij kreeg te maken met „afschuwelijke” posts over zijn broer die vorig jaar verongelukte nadat hij achter het stuur in slaap was gevallen.

Lekker anoniem

Wat mensen ertoe aanzet vervelende opmerkingen te plaatsen onder berichten van mensen die ze niet kennen is moeilijk te verklaren. Feit blijft dat het eenvoudig is iets te roepen vanachter je computerscherm. Dit beaamt ook social mediadeskundige Corinne Keijzer. „Het is lekker makkelijk, je kunt ten slotte anoniem blijven. Als mensen elkaar niet kennen dan ontbreekt ook iedere vorm van emotie.” Als men niet precies weet hoe iets in elkaar steekt maakt dat het blijkbaar makkelijk om kwetsende dingen te roepen.

Hoewel harde cijfers over het online lastigvallen nog ontbreken, laten medewerkers van Slachtofferhulp Nederland weten met enig regelmaat vragen te krijgen over velende ervaringen op social media. „Mensen zouden voortaan eerst na moeten denken en zich moeten inleven in het slachtoffer voordat ze een reactie op social media plaatsen” aldus bestuursvoorzitter Rosa Jansen. En dat is volgens Keijzer precies waar het misgaat. „Er is te veel afstand tussen degene die een bericht plaatst en de persoon die daar dan vervolgens op reageert. Daar komt bij dat er ook mensen zijn die bewust bezig zijn met het veroorzaken van relletjes. Er zijn zat nepprofielen die puur worden aangemaakt om een beetje te stoken.”

Het effect

Of de campagne gaat helpen vraag Keijzer zich af. „Het is nu makkelijk, het raakt mensen niet omdat het niet persoonlijk is.” Het zou volgens de deskundige een goed idee zijn de beheerders van groepen en pagina’s een grotere rol te geven. „Zij moeten hier de hand inhouden en kwetsende opmerkingen verwijderen. Nu wordt het teveel de vrije loop gelaten.” Het is volgens Slachtofferhulp Nederland echter in veel gevallen onmogelijk vervelende opmerkingen te verwijderen. „Terwijl ze wel heel pijnlijk zijn, en de verwerking van een ongeval of verlies moeilijker kunnen maken.” Zo kreeg Sesselaar over zijn broer Jan-Willem te horen dat het zijn eigen schuld was. „Hij zou gedronken hebben, en te hard hebben gereden. Allemaal niet waar, het was een noodlottig ongeval waarbij Jan-Willems vermoeidheid hem fataal is geworden."

https://twitter.com/Slachtofferhulp/status/1098470358519291904

Mediapsycholoog Mischa Coster laat weten dat het makkelijk is online een kwetsend bericht te plaatsen omdat je niet direct geconfronteerd wordt met een reactie. „De consequentie van hetgeen je doet is bijna afwezig. Normaal gesproken kan je wel inschatten wat voor je reactie je krijgt. Je verwacht bijvoorbeeld dat iemand boos wordt, of gaat huilen, maar online krijg je daar niet mee te maken.”

Via social media krijgt de gebruiker tevens maar beperkte informatie. De kans dat we daarom empathie hebben voor een ander is minder groot. „In een groter verhaal worden bijvoorbeeld meer nuances gegeven.” Feit blijft wel dat mensen te snel conclusies trekken, maar dat is volgens Coster zeer menselijk.

Groot bereik

Coster denkt dat het vooral van belang is mensen een bepaalde trigger aan te leren waardoor ze eerst nadenken voordat ze iets plaatsen. „Je moet mensen eerst helpen iets als kwetsend te erkennen, en ze vervolgens zover krijgen een bepaalde handelingsperspectief te kiezen. Tel bijvoorbeeld eerst tot tien, of ga op zoek naar meer informatie.”

Door de snelheid van bijvoorbeeld Twitter en Facebook kunnen kwetsende berichten zich razendsnel verspreiden. Juist daarom is het van belang in te grijpen. „Het is net een beetje als je eigen winkel. Als dan mensen elkaar beginnen uit te schelden dan grijp je ook in” aldus Keijzer.