Anne Kersten Nieuws 19 feb 2019, 17:59

Leestijd: 3 minuten

Vijf vragen over Trump en de IS-strijders

De afgelopen dagen zijn het weer de IS-strijders die veel in het nieuws komen. Wat is er precies aan de hand?

Hoe staat het er nu voor met de IS-strijders?

Op het hoogtepunt was IS een organisatie met duizenden vechters, legt terreur-deskundige Daan Weggemans uit. Nederland had er zo’n 350 uitreizigers. Ook Frankrijk, Duitsland, België en Engeland hadden er veel. „In totaal zijn er een paar duizend mensen geweest die zich vanuit het westen hebben aangesloten bij IS. Een deel ervan is terug, een ander deel is dood of gewoonweg onvindbaar. Maar een aanzienlijk aantal mensen is nog bij IS of in een kamp.”

Wat is het probleem met de IS-strijders?

De huidige discussie ontstond door de Amerikaanse president Donald Trump, die zich in het weekend uitliet op Twitter over de IS-strijders. Hij wil dat Europa meer dan achthonderd gevangengenomen IS-strijders overneemt en vervolgt. Trump vindt dat Amerika zijn plicht gedaan heeft tegen de Islamitische Staat en dat het tijd is voor andere landen om hun steentje bij te dragen. Volgens de Amerikaanse president is het alternatief dat ze anders worden vrijgelaten. Hij zegt niet te willen toekijken hoe ze dan vervolgens Europa binnendringen. Trump kan echter niemand tot iets verplichten, denkt Weggemans. „Maar de Koerden zitten daar met de gevangenen en ze hebben al aangegeven dat ze niet weten wat ze ermee moeten. Nu is er geen oplossing.”

En om die gevangenen draait het nu. Zij bevinden zich momenteel in kampen in het noorden van Irak. De terreur-deskundige wil daarbij vooropstellen dat men er niet vanuit moet gaan dat al die mensen ook echt terug willen. Hij kent namelijk ook een aantal mensen die zeggen dat ze „echt niet terugkomen”. „Maar al toen deze mensen uitreisden ontstond de problematiek: want, wat doe je als ze terug willen komen?” Een vraagstuk waar volgens Weggemans al jaren over gepraat wordt, terwijl de oplossing geen stapje dichterbij lijkt.

Wat doet de EU hierin?

Het lijkt erop dat de Europese Unie niet onder de indruk is van Trumps dreigement. Minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken heeft in Brussel laten weten dat „Nederland geen IS-strijders op zal nemen”. De andere EU-landen zijn ook niet van plan om beleid te veranderen, laat hij weten aan de NOS. Berechting in Irak is volgens hem ook geen optie, want „in Irak geldt namelijk de doodstraf. Pas op het moment dat ze de doodstraf afschaffen, kan Nederland gaan samenwerken met het land”, aldus Blok.

Waarom is dit zo’n gevoelige kwestie?

Weggemans: „Het is een lastige discussie. Enerzijds gaat het over mensen die een bewuste keuze hebben gemaakt om zich aan te sluiten bij een terroristische groep, maar anderzijds kozen de kinderen die zich daar nu bevinden daar niet voor. Zij zijn daar geboren, en zijn slachtoffer door de keuze van hun ouders.”

Volgens de deskundige zijn er ook de nodige veiligheidsrisico’s verbonden aan het ofwel terughalen ofwel niet handelen. „Dat maakt het zo moeilijk. Wat gebeurt er als je die mensen daar laat zitten; hoe gaat ze zich op termijn verhouden tot het land waar ze vandaan halen? Maar als je ze terughaalt, haal je een veiligheidsrisico het land binnen. Of moet je mensen juist terughalen, zodat je ze ten minste in de gaten kunt houden? En als je niets doet, gooi je het probleem als het ware over de schutting om voor een ander op te lossen. Dit is een moeilijk dilemma, daarom hebben we het hier ook al jaren over.”

Is een land niet verplicht tot het terugnemen van burgers?

„Er is wel een morele plicht, maar geen harde wet die verplicht tot het zorgen voor burgers”, vertelt Weggemans. „Maar is het aan ons om terroristen het probleem te maken van een ander land? Moeten wij zelf ook niet een rol spelen in de vervolging? En vergeet ook de morele plicht niet die je naar de kinderen hebt. Zij hebben geen keuze gemaakt om af te reizen, zij zijn slachtoffer van de hele situatie.”