Naomi Defoer Nieuws 4 feb 2019, 18:00

Leestijd: 6 minuten

Verslaafd aan pijnstiller: ‘Ik kon niet meer slapen’

Een paracetamolletje tegen de man met de hamer, een tover ‘smartie’ om de koorts te laten zakken en aspirine tegen keelontsteking. Dagelijks grijpen we naar onschuldige pijnstillers. Voor Liesbeth Bruinekool (28) was het allemaal een stuk minder onschuldig, nadat ze verslaafd raakte aan de zware pijnstiller oxycodon.

„Ik was enorm rusteloos, kon niet stilzitten, niet slapen en mijn schoppende benen hielden mijn man wakker", vertelt ze.

Ernstig zorgen

Het aantal oxycodon gebruikers is de afgelopen jaren gestegen van 93.000 gebruikers in 2008 naar 485.000 gebruikers nu. Bij fentanyl steeg dit aantal van 65.000 naar 111.000 gebruikers, blijkt allebei uit uit cijfers van Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK). Minister Bruins (VVD), Medische Zorg en Sport maakt zich ernstig zorgen en gaat maatregelen nemen om het gebruik terug te dringen.

Bruinekool slikte het middel niet zomaar. Ze heeft chronisch een te hoge druk in de hersenen (Idiopathische Intracraniële Hypertensie), ernstige nierproblemen en een stollingsstoornis. Vanaf januari 2015 is ze 46 keer opgenomen geweest en heeft ze in totaal een jaar in het ziekenhuis gelegen.

„Het begon met een bloedprop in de hersenen, waarna ik tijdelijk halfzijdig verlamd en blind raakte", legt ze uit. „De bloedprop en verlamming zijn weg(getrokken), maar ik heb er een chronisch te hoge hersendruk aan over gehouden. Ik heb een drain om de druk in mijn hersenen te verlichten, maar die werkt niet voldoende. Om de pijn dragelijker te maken, slik ik pijnstillers."

Ze geeft nog wat toelichting omtrent haar ziekte. „Vroeger werd het pseudo tumor cerebri genoemd, ofwel de symptomen en klachten van een hersentumor zonder dat je daadwerkelijk een hersentumor hebt", vertelt Bruinekool. „Zoals hoofdpijn, misselijkheid, overgeven, wazig zicht en soms dubbel zien."

Drie jaar lang slikte ze de pijnstiller oxycodon, waar ze met moeite van is afgekickt. „Als ik het een dag niet slikte, omdat ik het vergeten was of niet bij mij had, kreeg ik al ontwenningsverschijnselen zoals die rusteloosheid", zegt ze. „Ik móést het gewoon hebben."

Dat het zo verslavend kon zijn, wist ze niet. „Vanwege mijn ernstige nierproblemen, mocht ik geen andere medicijnen", legt ze uit. „Vooraf werd er niks gezegd over dat het middel verslavend kan zijn of dat ik de keuze had uit een ander middel. Het werd gewoon voorgeschreven in het ziekenhuis en ik nam het mee naar huis."

Verslaafd

Nu is ze sinds twee maanden overgestapt op fentanyl.  „Na de zoveelste opname, lieten de artsen mij cold turkey stoppen waarna mijn lichaam er alleen nog maar meer om vroeg. Het was echt een lichamelijke verslaving. Ik wilde mentaal gezien niets liever dan ermee stoppen, maar mijn lichaam liet dit niet toe", vertelt Bruinekool. „Uiteindelijk heb ik het zelf per 5 mg afgebouwd."

Ze is minder bang om verslaafd te raken aan fentanyl. „Ik neem het alleen zodra het echt nodig is, met een maximum van acht keer per dag. Zelden komt het voor dat ik het vaker dan twee keer per dag slik. Bovendien werkt het maar drie uur en daarna is het mijn lichaam uit. Bij mij werkt het veel minder verslavend dan oxycodon."

Bruinekool vindt het een goed besluit om het gebruik van de zware pijnstilling terug te dringen. „Het wordt te snel voorgeschreven", vindt ze. „Laatst las ik dat een meisje van 16 na een amandeloperatie oxycodon kreeg, vroeger werd dit gewoon opgelost met paracetamol en ibuprofen." Wel merkte ze zelf dat haar huisarts er de bij de herhaalmedicatie moeilijk over deed. „Normaal gesproken kon ik het herhaalrecept altijd via mijn huisarts krijgen, maar nu weigerde hij en moest ik speciaal naar mijn arts in het ziekenhuis."

Ze vindt dat artsen hun verantwoordelijkheid moeten nemen. „Er moet meer voorlichting gegeven worden, zodat de patiënt een keuze heeft", zegt ze. „Gebruikers moeten eerst onder de loep genomen worden, waarna besloten wordt om ze het middel voor te schrijven."

Of ze een andere keuze zou hebben gemaakt als ze van te voren had geweten over de potentiële verslaving, weet ze niet. „Het medicijn zorgde voor verlichting die ik hard nodig had. Ik had heel veel pijn, lag in een donkere kamer zonder ook maar een enkele prikkel. Geen licht, geluid, helemaal niks."

Onverantwoord

Bram Bakker, psychiater, vindt het zeer terecht dat minister Bruins maatregelen wil gaan nemen. „Ik werk in de verslavingszorg en ik zie de gruwelen opstapelen ten gevolge van onverantwoord gebruik van pijnstillers", zegt hij. „Het is een verborgen probleem, aangezien de mensen nog goed functioneren in tegen stelling tot bijvoorbeeld coke-snuivers. Daar merk je het aan."

Zelf heeft hij het ook meegemaakt. „Dokters schrijven het achteloos voor", zegt Bakker. „Mijn vriendin kreeg oxycodon voorgeschreven toen ze aan haar heup geopereerd moest worden. Na wat zelf onderzoek kwam ze tot de conclusie dat ze het absoluut niet ging nemen. De dokter had het vooraf met haar door moeten nemen, dat staat in de wet. De ellende achteraf zien ze niet."

Ook het internet maakt het er niet makkelijker op. „Tramadol bijvoorbeeld, is gewoon online te koop. Patiënten bestellen een lading, zonder dat de arts ervan af weet."

Waarom opiaten zo verslavend zijn, dat is volgens Bakker eigenlijk heel simpel. „Ze zijn afgeleid van morfine en van morfine wordt uiteindelijk heroïne gemaakt." Over vervanging van oxycodon voor fentanyl kan Bakker kort zijn: „Dat is gewoon heroïne vervangen voor methadon, het is iets betrouwbaarder en minder heftig, maar nog steeds verslavend."

Volgens de psychiater zijn er genoeg alternatieven. „Andere pijnstilling zoals paracetamol, ibuprofen en aspirine", zegt hij. Maar je kan ook denken aan andere vormen van pijnbestrijding zoals: medicinale wiet, oxazepam voor de ontspanning van de spieren of acupunctuur."

Sterke pijnstiller

Oxycodon is een opiaat, een sterke pijnstiller die wordt voorgeschreven bij hevige pijn of een pijnpiek. Het medicijn kan worden voorgeschreven na de operatie, bij zenuwpijn, verwondingen, bij kanker, bij langdurige pijn bij diverse aandoeningen of bij palliatieve zorg (het laatste stadium van zorg voor iemand komt te overlijden). Het middel is verkrijgbaar in tabletten, capsules en drank en werken binnen een uur. Oxycodon kan zowel lichamelijk als mentaal verslavend zijn, vanwege de aanwezigheid van de stoffen en de euforie die de meeste opiaten met zich mee brengen.

Fentanyl is ook een opiaat, die net als Oxycodon wordt voorgeschreven bij hevige pijn. Het medicijn kan net als Oxycodon worden voorgeschreven na de operatie, verwondingen, kanker of bij een hartinfarct. Het middel is verkrijgbaar als tabletten, neusspray en zuigtabletten.

Beide middelen stimuleren het lichaam om pijn te stillen en te kalmeren.