Anne Kersten Nieuws 25 feb 2019, 18:00

Leestijd: 4 minuten

Mays mission impossible: wat is de brexitstatus?

Met rasse schreden komt de brexit-deadline dichterbij, maar een akkoord ligt er nog niet. Sterker nog, misschien is het Verenigd Koninkrijk (VK) nog nooit verder verwijderd geweest van dat akkoord dan nu.

Laatste moment

Dinsdag komen de onderhandelaars van de EU en het VK weer bij elkaar om een poging te doen de patstelling over het brexitakkoord te doorbreken. Volgens de Europese Commissie hebben voorzitter Jean-Claude Juncker en de Britse premier Theresa May gepraat tijdens een top in Egypte. In dat gesprek is „goede vooruitgang” geboekt.

Toch is de geplande stemming van het akkoord, dat voor aanstaande woensdag op de planning stond, doorgeschoven. Nu gaat er pas op 12 maart gestemd worden over het plan B van May. Dat is een schamele 17 dagen voordat het VK de Europese Unie zou moeten verlaten.

Het gaat allemaal op het laatste moment aankomen, ziet Jan-Willem Thoen, brexit-deskundige bij adviesbureau PwC. En dat zat er volgens hem ook al een tijdje aan te komen. De afgelopen weken hebben zich wel een aantal belangrijke ontwikkelingen voorgedaan, waarvan het uitstellen van stemmen er één is.

Invloed

Daarnaast zijn verschillende Lagerhuisleden uit hun partij gestapt en hebben ze een eigen, nieuwe partij gevormd. Drie Tories (conservatieven) en acht voormalig Labourleden hebben zich samen verzameld, zij waren tegen de manier waarop hun oude partij de brexit afhandelde.

Die nieuwe partij heeft „wel degelijk invloed” in het Lagerhuis. Dat zou namelijk kunnen betekenen dat moties die eerder weggestemd worden, nu wel genoeg stemmen zouden kunnen krijgen om aangenomen te worden. En toevallig wordt er woensdag over een aantal moties gestemd.

Uitstel

Thoen: „Waarschijnlijk is de belangrijkste motie die van het uitstel. Daarin staat dat als er op 13 maart, de dag na de stemming, geen conclusie is, de regering uitstel aan móet vragen. Die motie heeft het de vorige keer net niet gehaald, maar er is een kans dat hij het – met een oog op de recente ontwikkelingen – nu wel net gaat halen.” De parlementsleden die uit hun partij zijn gestapt, beïnvloeden volgens hem wel het een en ander in de Britse politiek.

Dat uitstel, dat is belangrijk. Als er namelijk niets verandert, treden de Britten op 29 maart uit de EU. Dat is wettelijk zo geregeld, tenzij de Britten en Brussel tot overeenstemming komen. „Ze moeten het ergens over eens worden, willen ze dan niet uittreden”, aldus Thoen. „En sowieso: zelfs als er dan uitstel wordt aangevraagd, moet de Europese Raad het daar ook nog eens unaniem mee eens zijn. Dat is ook nog een flinke horde.”

De eerste horde waar May nog mee zit is het akkoord zelf. Haar is opgedragen „alternative arrangements” te vinden, maar volgens Thoen komt May niet met alternatieven en is er dus niets om over te praten in Brussel. „Ze zit daar met een redelijke mission impossible.” Of daar over twee weken iets in veranderd is? „Kleine kans.”

EU-president Donald Tusk heeft laten weten dat uitstel een „rationeel besluit” zou zijn. Hij ziet die optie ook steeds waarschijnlijk worden, maar May heeft gezegd dat ze een uitstelscenario kan vermijden.

Alternatief

Een andere belangrijke motie die woensdag wellicht behandeld zal worden, is die van een alternatief brexitplan. Dit plan komt van Labour. „Ze willen een douane-unie en deels onderdeel blijven van de Europese markt, maar dit plan krijgt waarschijnlijk geen meerderheid”, vertelt Thoen. Op de achtergrond speelt nog steeds een eventueel nieuw referendum. „Niet over of het VK in de EU moet blijven, maar een referendum over May’s deal. Dit initiatief wint langzaam meer steun.”

Volgens Thoen stevent het VK langzaam maar zeker af op een no deal, een afspraak die eigenlijk voor alle betrokken partijen nadelig is. „Ze zullen samen tot een alternatief moeten komen, anders is er geen deal.” En ze proberen de afgelopen maanden al continu tot een deal te komen, maar dat gaat alles behalve soepel, ziet Thoen.

Backstop

Er was veel kritiek op de zogenoemde backstop, die in het brexitakkoord staat. Met de regeling wordt een harde grens tussen Noord-Ierland en Ierland voorkomen, als de Britten na 29 maart uit de EU vertrekken. „De kern van het probleem is dat het uiterste vangnet – mocht er echt geen deal komen – een regeling is, die niemand eigenlijk wil.” Ierland blijft in de Europese Unie, Noord-Ierland is onderdeel van het Verenigd Koninkrijk. Dat betekent bij een brexit een harde grens.

„De regeling, die is verzonnen om deze grens te voorkomen, houdt in dat Noord-Ierland aan een hele hoop regels van de EU moet blijven voldoen, en dat willen de gedoogpartner van May en veel brexiteers uit haar partij per se niet”, aldus Thoen. In de gesprekken met Brussel zoekt May momenteel naar mogelijkheden om het Britse parlement alsnog achter de brexitdeal te krijgen.

Ondertussen roeren ook de aartsrivalen van May zich. Labour-frontman Jeremy Corbyn maakte maandagavond bekend dat zij een nieuw referendum zouden steunen.