Tim van der Steen Nieuws 28 feb 2019, 09:30

Leestijd: 3 minuten

Kabinet vliegt niet de bocht uit met ‘coup’ KLM

Het Nederlands kabinet besloot op dinsdagavond 26 februari niet langer monddood toe te kijken in de kwestie Air-France/KLM. Met een actie die we sinds de bankencrisis niet meer hebben gezien, nam de overheid een kapitaalbelang in een Nederlands bedrijf.

De vaderlandse trots droop ervan af bij het beschermen van de belangen van KLM. Heimelijk werden in de dagen daarvoor aandelen verworven in vliegmaatschappij Air-France-KLM. Voor de Fransen kwam de ‘coup’ als een grote verrassing. De actie is wel een daadkrachtig antwoord, nadat er weken om de hete brij heen was gedraaid.

Hete brij?

Zeker. Er woedt al jaren een machtsstrijd binnen Air-France-KLM. De Nederlandse overheid was dan ook in toenemende mate bang dat KLM en de Amsterdamse luchthaven aan invloed zouden moeten inboeten. Bijvoorbeeld wanneer het Franse bestuur zou besluiten minder vluchten over Schiphol te sturen.

Verder probeerde Ben Smith, topman bij Air-France-KLM, zijn invloed in de Nederlandse tak te vergroten. Dit stuitte zowel in- als extern op weerstand. Politiek Den Haag schaarde zich achter de Nederlander Pieter Elbers. Hij dreigde te (moeten) vertrekken, maar op 19 februari werd bekend dat hij toch aanblijft als roerganger bij KLM.

Bijzondere actie

Met de aankoop heeft de Nederlandse overheid nu 12.86 procent van het bedrijf in handen. Het kabinet betaalde daar 680 miljoen voor. Dat bedrag wordt bijgeschreven op de staatsschuld. Hiermee wordt dus niet gekort op de uitgaven in 2019 in andere sectoren als onderwijs of zorg. Het percentage aandelen moet binnenkort bovendien verder groeien tot meer dan veertien procent. Daarmee heeft Nederland een vrijwel even groot percentage in handen als Frankrijk.

Dat het kabinet de aandelen vrijwel onaangekondigd heeft aangeschaft, is bijzonder. Dit beaamt ook emeritus-hoogleraar luchtvaart Hugo Roos: „Het is gebruikelijk zo’n aankoop van tevoren te melden. Dit geeft duidelijk aan dat er werd verwacht dat iemand bezwaar zou hebben. Het onderstreept ook het belang dat de regering aan KLM en Schiphol hecht.”

Ministers Wopke Hoekstra van Financiën en Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat maakten de intenties duidelijk tijdens een persconferentie op het ministerie van Financiën afgelopen dinsdag. Hoekstra: „We hebben de aandelen gekocht wegens strategisch belang voor Nederland, maar ook omdat we aan iedereen – de onderneming zelf, de Franse staat, maar ook aan anderen – willen laten zien dat de toekomst van de KLM binnen de holding Air-France-KLM ligt. En dat we ervoor willen zorgen dat de luchtvaartmaatschappij een goede toekomst tegemoet gaat.’

Glazen ingegooid?

Of het gewenste effect behaald wordt, is de vraag. De Franse president Emmanuel Macron heeft de Nederlandse overheid inmiddels om opheldering gevraagd over de strategie rond Air-France-KLM. De leiding van de luchtvaartmaatschappij benadrukte zelf in een verklaring dat het klaar stond om alle gemaakte afspraken over de steun aan KLM en het versterken van Schiphol als Europese hub te bevestigen aan de Nederlandse regering. Zij houden de ontwikkelingen nu nauwlettend in de gaten.

Heeft het kabinet nu zijn eigen glazen ingegooid? „Er zijn waarschijnlijk wat wenkbrauwen gefronst, maar we hoeven ons geen zorgen te maken dat we hiermee het Franse bestuur tegen ons in het harnas hebben gejaagd’’, zegt Hugo Roos. „Voor deze 680 miljoen kopen we zekerheid dat de belangen van KLM en Schiphol gewaarborgd blijven. Dat is van het allergrootste belang. In Nederland is dit misschien een bijzondere actie, maar in vrijwel alle andere landen mengt de overheid zich in de luchtvaart.”

Waarde aandeel keldert flink

Op de beurs was men absoluut niet onder de indruk van de Nederlandse kabinetsactie. Sterker nog, het kwam het aandeel Air-France/KLM op een behoorlijke afstraffing te staan. Terwijl de aandelen de afgelopen week in het geniep werden opgekocht, steeg de koers naar een ongekend hoog niveau. Toen bekend werd dat de Nederlandse overheid een belang had opgekocht in de luchtvaartcombinatie, kelderde de koers gisteren bijna 12 procent.