Sarah Sitanala Nieuws 20 feb 2019, 18:30

Leestijd: 5 minuten

Geweld tegen Joden in Frankrijk neemt toe: waarom?

Dinsdagavond gingen in Parijs en zestig andere Franse steden naar schatting twintigduizend mensen de straat op om te protesteren tegen het toenemende antisemitisme. Diezelfde dag werden vlakbij Straatsburg 96 Joodse graven beklad met hakenkruizen en antisemitische teksten. In de Joodse wijk Le Marais in Parijs zijn de inwoners geschrokken. „Als zelfs de doden niet gerespecteerd worden, wie dan nog wel?”

Stijging geweld tegen Joden

De grootste Joodse gemeenschap van Europa woont in Frankrijk. Sinds een aantal jaar heeft de overheid te kampen met een toename van antisemitisch geweld. Zo werd er in 2018 meer dan 500 keer melding gemaakt van geweld tegen deze gemeenschap. Het betrof een stijging van 74 procent ten opzichte van 2017. Waar deze stijging vandaan komt is volgens Remco Ensel, universitair docent cultuurgeschiedenis van de Nieuwe Tijd aan de Raboud Universiteit Nijmegen, moeilijk te zeggen. „Het is lastig te verklaren. Een piek in het aantal incidenten is meestal gerelateerd aan een specifieke gebeurtenis, bijvoorbeeld het Midden-Oosten conflict. Dat is nu niet het geval.”

In Frankrijk wordt gezegd dat het te maken zou hebben met de positie die het land inneemt tegenover Israël. „Dit zou kunnen, maar dat verklaart niet de recente piek in het aantal registraties van antisemitisme. De stijging is daarom moeilijk te duiden. Uit peilingen blijkt overigens dat ook in de rest van Europa sprake is van een stijging van geweld tegen Joden, terwijl in Nederland juist sprake is van een daling”, aldus Ensel.

Te midden van een kleine Joodse bakkerij in Le Marais, zegt de 53-jarige Toledano Arnié dat hoewel antisemitisch geweld er altijd was, er nu een verandering gaande lijkt als het gaat om wie er oproept tot aanvallen tegen Joden. Arnié is Joods, en runt een winkeltje in de Joodse wijk. „Het zijn voornamelijk Arabieren die denken mensen in Gaza te steunen, door zich hier af te zetten tegen Joden.”

Hij wil niet te diep ingaan op de vraag of hij er in het dagelijks leven wat van merkt. Terwijl buurtbewoners om hem heendraaien in een poging om iets te bestellen, blijft hij rustig staan en zegt: „Af en toe zie je mensen met een Palestijnse vlag door de wijk lopen om zo de boel te provoceren. Maar wij laten dat gewoon toe. We hebben geleerd rustig te blijven, en hier niets van te zeggen. Want dat is wat ze willen, ruzie uitlokken.”

Gele hesjes

Het is al enige tijd onrustig in Frankrijk. Zo gingen afgelopen zaterdag voor de veertiende zaterdag op rij de gele hesjes de straat op om te demonstreren tegen de Franse overheid. „Er heerst een groot gevoel van onvrede. En er is sprake van een gemengde club demonstranten, zonder duidelijk doel. Om hier richting aan te geven wordt de onvrede geprojecteerd op president Macron”, zegt Ensel. Dit lijkt een logische keuze, Macron is aan de macht, en daarom in staat een verandering teweeg te brengen. „Joden zijn daarom ook de klos, omdat macht tevens wordt geassocieerd met Joden.”

Het is de meest klassieke vorm van antisemitisme, waar een gevoel van onvrede wordt herleid in de richting van de Joden. „Joden zijn de laatste 200 jaar geëmancipeerd en opgeklommen op de maatschappelijke ladder. Sindsdien is het idee ontstaan dat zij op een of andere manier de wereld besturen”, aldus Ensel. „Zij worden gezien als de elite die wereldwijd, dus over nationale grenzen heen, de wereld naar hun hand kunnen zetten.” De ontevredenheid die er in het land heerst tegenover de overheid, wordt op die manier doorgetrokken naar de Joden in het land. Onlangs werd tijdens bij een demonstratie van gele hesjes geroepen: ‘Wij zijn het Franse volk, Joden zijn niet Frans, ga terug naar Israel’.

Sterk in hun schoenen

De reden dat er de laatste tijd zoveel geweld is tegen Joden, valt volgens Arnié te wijten aan dat de antisemieten zich sterk voelen. „Er wordt niet tegen opgetreden." Hij zucht even, en vervolgt dan: „Ze worden niet opgepakt en daarom niet berecht.” Het feit dat de Joden veelal de schuld krijgen van een niet goedlopende overheid is volgens Arnié ook te wijten aan journalisten, die volgens hem een verkeerd, en eenzijdig beeld geven.

„Israël en Joden in Europa worden gezien als een en hetzelfde, dat is niet zo.” Arnié vervolgt dat hij – geboren in Marokko – zich na vijfenveertig jaar in Frankrijk nog steeds te gast voelt. „Maar de Joodse religie heeft mij geleerd de wetten en gewoonten van het land waarin ik woon te respecteren. Daarom leef ik mijn eigen leven, en probeer ik niet in discussie te gaan met de antisemieten.”

Niet op de foto

President Macron liet tegenover Franse media weten het incident op het Franse kerkhof sterk te veroordelen. „Wie dit heeft gedaan is de Franse republiek onwaardig en zal gestraft worden.” Ook oud-president Hollande liet van zich horen: „Het antisemitisme is geen zaak van de Joden, het is een zaak van alle Fransen.” Het is vooralsnog onduidelijk hoe het verder moet met de aanpak van antisemitisme in Frankrijk. Wel gingen er al stemmen op voor het aanpassen van de wet om haatberichten op social media te kunnen aanpakken.

Arnié zegt trots te zijn op zijn afkomst, toch wil hij niet op de foto. „Niet omdat ik bang ben herkend te worden als Jood hoor, ik houd er gewoon niet zo van om op de foto te gaan” lacht hij.