Amarins de Boer Nieuws 22 feb 2019, 06:00

Leestijd: 12 minuten

CU en jongerenorganisaties slaan handen ineen

Zes jongerenorganisaties slaan vanaf vandaag samen met de ChristenUnie de handen ineen en vormen coalitie-Y. Ze maken zich grote zorgen over de toenemende druk onder jongeren. Ze willen toebouwen naar een grotere coalitie om zo concrete oplossingen te kunnen aandragen en daar politiek draagvlak voor zoeken.

Gert-Jan Segers, partijleider van de ChristenUnie, wil dat zijn partij zich hard maakt voor millennials. „Het is een onderwerp dat zichzelf heeft opgedrongen”, zegt fractievoorzitters Segers. „Het begon aan de keukentafel. Mijn drie dochters zeiden: wij zijn de sjaak. We krijgen geen basisbeurs, hebben minder kans op een vaste baan en huis en de prestatiedruk is groot.”

Rol voor de overheid

Segers hoopt hetzelfde te bereiken als wat de partij twee jaar geleden voor ouderen voor elkaar kreeg met het manifest ‘Waardig ouder worden’. Tien aanbevelingen werden toen opgenomen in het regeerakkoord. „Hoe mooi zou het zijn om hetzelfde te bereiken voor jongeren.”

Hoog op de agenda komen de onderwerpen prestatiedruk en schulden. „Jongeren moeten presteren in studie en werk, terwijl ze amper kans hebben op een vaste baan en een woning. Ondertussen nemen lichamelijke klachten als stress en burn-outs toe. Het is een generatie met veel talent, maar de samenleving werkt niet altijd mee. Daar ligt een rol voor de overheid.”

Hoewel Nederlandse jongeren al jaren behoren tot de meest gelukkige jongeren van Europa, leven we volgens Segers in een complexe tijd. „Jongeren raken uitgeput. In korte tijd moeten ze veel presteren en er uithalen wat erin zit. Dat is een neoliberaal sprookje dat lang niet bij iedereen werkt. In combinatie met oplopende schulden wordt die druk alleen maar vergoot.”

Sociale druk

Daar komt bij, zegt Segers, de invloed van sociale media. „Er is soms een kloof tussen dat wat we van elkaar zien op Instagram en Snapchat, en hoe je je van binnen voelt. Veel studenten noemen een sociale media ook als een bron van onbehagen, dat er een zekere sociale druk vanuit gaat waar ze mee moeten dealen. Hoe gaan we eigenlijk met elkaar om? Wat houden we elkaar voor wat niet echt is? Dat is wel een issue.”

Wat de ChristenUnie betreft blijft het niet bij één politieke partij en de zes jongerenorganisaties. „We starten met honderd jongeren, maar willen uitgroeien tot een coalitie die breed gedragen wordt door de samenleving.” Via de website coalitie-y.nl kunnen jongeren, organisaties voor oud en jong én iedereen die begaan is met jonge mensen meedenken en zich aansluiten bij dit initiatief. „Het zou mooi zijn als we in de volgende kabinetsformatie tien concrete aanbevelingen kunnen waarmaken.”

Deze zes jongerenorganisaties doen mee:

‘We moeten tijd nemen voor dit proces’

Tom van den Brink (24)
Voorzitter van ISO, belangenbehartiger voor studenten van hogescholen en universiteiten

Waarom doen jullie mee?
De prestatiedruk, financiële onzekerheid en de klachten die daarbij komen kijken moeten worden aangepakt. Studeren moet steeds sneller en effectiever. De druk rondom de masterselectie is toegenomen en er geldt een strakke BSA-norm. Er heerst een machinementaliteit, maar die druist in tegen persoonlijke ontwikkeling.

Hoe komt dat?
Allereerst vanwege de financiële druk die met het leenstelsel is begonnen. Dat zorgt voor leenangst en de vraag: kan ik nog rondkomen? Kan ik straks een hypotheek krijgen? Aan de andere kant zien we ook de excellentie-maatschappij die veel invloed heeft op studenten. Steeds meer studenten proberen zich te profileren. Dat komt doordat de arbeidsdruk hoog is. Ondertussen bleek onlangs uit onderzoek van ISO dat meer dan de helft van de studenten niet meer naar sociale en nevenactiviteiten gaan, omdat ze die financiële drempel ervaren. Dus enerzijds moeten we excelleren, maar wel in steeds kortere tijd en ten koste van sociale activiteiten. Dat moet anders.

Hoe willen jullie dat aanpakken?
Het is heel belangrijk te beseffen dat brede betrokkenheid heel belangrijk is. We zijn blij dat de ChristenUnie een eerste stap zet om te luisteren. Maar we moeten nu niet met elkaar op een stulpje gaan zitten, maar juist groeien in deelnemers. Ik hoop dat er meerdere politieke partijen aansluiten bij het initiatief, zodat we een breed geluid kunnen laten horen en een rots in de branding kunnen zijn voor al die jongeren in Nederland die het gevoel hebben dat ze niet weten waar ze het moeten zoeken.

Gaat het lukken?
We hebben in deze regering het kinderpardon en de dividendbelasting gehad, daar kan de afschaffing van de renteverhoging op studieschulden ook wel bij. Maar op de lange termijn is een breed actieplan noodzakelijk. Maar het belangrijkste is het belang van luisteren en het gesprek met elkaar aangaan. We moeten tijd pakken voor het proces en kunnen dan over een tijdje aankomen met mooie aanbevelingen.

‘Mbo’ers moeten meer erkenning krijgen’

Lisanne den Hartog (19)
Secretaris bij JOB, de landelijke organisatie voor mbo-studenten

Waarom doen jullie mee?
Wij vinden het belangrijk dat de problemen waar mbo’ers tegenaan lopen, bespreekbaar worden gemaakt. Wat wij merken is dat jongeren de problemen vaak voor lief nemen. Wij willen dat aanpakken.

Op welke problemen doel je?
Studenten krijgen vaak te horen dat ze ‘maar’ een mbo-opleiding doen. Daarnaast kunnen mbo’ers vaak geen studentenkamer vinden, omdat studentenhuizen vaak alleen een plek bieden aan hbo’ers of wo’ers. En ook het schuldenstelsel is geen drijfveer om door te studeren. Je weet dat je dan van school af gaat met een grote schuld.

Wat merk jij zelf van de toenemende druk op mbo’ers?
Ze willen bewijzen dat een mbo’er niet dom is of minder is dan een hbo’er. Daarnaast moeten mbo’ers een leven lang leren. Na een mbo-opleiding elektrotechniek, moet je jezelf een leven lang blijven bijspijkeren. Daar mag meer erkenning voor komen. Bovendien durf ik te wedden dat mensen vaker een automonteur nodig hebben dan een advocaat.

Wat moet er volgens jou echt veranderen?
Wij hopen dat het schuldenstelsel en de sociale druk bespreekbaar wordt gemaakt en minder wordt. Daarnaast moeten mbo’ers meer erkenning krijgen, zodat de stap om door te studeren naar het hbo niet komt door een druk van buitenaf, maar omdat ze het zelf echt willen. Daarnaast moeten er andere mogelijkheden komen dan alleen maar lenen. Zodat studenten niet eerst tien jaar moeten werken, voordat ze kunnen beginnen met sparen.

‘Het helpt dat we er met zoveel partijen druk op zetten’

Carline van Breugel (24)
Voorzitter van de Landelijke Studentenvakbond

Waarom doen jullie mee?
We maken ons zorgen over de kwaliteit van het onderwijs en de financiële positie van de student. Daar is op dit moment te weinig aandacht voor. Jongeren beginnen na hun studie met een hoge schuld van gemiddeld 21.000 euro, met de verhoging van de rente kan deze oplopen toto 26.000 euro. Toen de basisbeurs er nog was, hadden studenten gemiddeld nog 15.000 euro schuld. We leren jongeren hierdoor aan dat lenen normaal is. Met elkaar moeten we nu de krachten binden en een statement maken, zodat er wat gaat veranderen.

Wat merk je zelf van de toenemende druk?
Aan de ene kant zien we dat studenten te maken met financiële druk; ze moeten werken om de lening te drukken. Tegelijkertijd pushen instellingen studenten om hen zo snel mogelijk te laten afstuderen, waardoor studenten niet het gevoel krijgen wat langer over de studie te kunnen doen wanneer ze dat eigenlijk wel nodig hebben.

Wat moet er concreet veranderen?
De basisbeurs moet worden heringevoerd zodat iedereen weer kan studeren. Nu zie je dat kwetsbare groepen zoals jongeren met een migratieachtergrond, functiebeperkingen, studenten waarvan de ouders niet hebben gestudeerd en studenten die doorstromen van het mbo naar het hbo door de afschaffing van de basisbeurs soms überhaupt niet meer gaan studeren of doorstuderen. En dat terwijl het onderwijs er juist voor moet zorgen dat iedereen gelijke kansen krijgt. Er moet snel iets aan veranderen, anders wordt de kloof steeds groter. Daarnaast moet er meer worden geïnvesteerd in het onderwijs. Er is geld, investeer het in de toekomst.

Wanneer is dit initiatief volgens jou geslaagd?
We zijn met elkaar bezig met doelen op te stellen. Dezen gaan bijvoorbeeld ook over het tekort aan studentenkamers, op dit moment 50.000. Het is heel moeilijk om een betaalbare kamer te vinden. We kunnen van een geslaagd initiatief spreken als de positie van jongeren daadwerkelijk is verbeterd. Het helpt als je er met zoveel partijen druk op zet.

‘Je bent keihard aan het ploeteren’

Siewerd de Jong (27)
Voorzitter van PerspectieF, de jongerenorganisatie van de ChristenUnie

Waarom doen jullie mee?
Als ik kijk naar de mensen die je spreekt, komt iedereen wel een probleem tegen. Of het nu gaat om een flinke studieschuld of omdat het moeilijk is om een huis te vinden. Ik zie het verband tussen deze problemen, ze versterken elkaar. Zo ontstaat er een zorgwekkende situatie.

Wat merk je zelf van de toenemende druk onder jongeren?
Ik ben zelf een burn-out gehad. Ik had een baan waar ik niet heel veel plezier uit haalde. Maar omdat ik wel mijn huur wilde kunnen blijven betalen, kon ik niet zomaar switchen. Op het moment dat je land in zicht hebt, ben je bereid om hard te zwemmen, maar dit voelde als eindeloos blijven watertrappelen op open zee. Toen ik met anderen deelde dat ik keihard aan het ploeteren was, merkte ik dat dit voor heel veel mensen herkenbaar is.

Wat moet er concreet veranderen?
We hoeven natuurlijk niet terug naar een zorgstaat, waar de overheid alles voor je regelt. De balans is nu echter helemaal zoek en onze generatie staat er op vele fronten slecht voor. Je bent daarmee je toekomstige generatie aan het afzwakken. Wat zou helpen is meer bescherming. Ik zou graag zien dat er aan arbeidsvoorwaarden voor jonge mensen meer vaste regels komen. Maar ook de woningmarkt is iets waar de overheid meer structuur in moet aanbrengen. Stel eisen aan vastgoedeigenaren. Dat bijvoorbeeld dertig procent van de woningen in een portefeuille sociale huurwoningen moeten zijn, dertig procent midden huur en de rest vrije sector. Dan zou je al zoveel ademruimte creëren.

Wanneer is dit initiatief geslaagd?
Als er concrete hervormingen uitkomen die we kunnen doorvoeren en implementeren in onze samenleving. Ik denk dat dit gaat lukken, omdat het een onderwerp is waarbij je buiten politieke kleuren veel mensen kunt laten inzien dat het geen goed idee is om jongeren te laten worstelen. Het is niet langer één generatie die het even lastig heeft en allemaal eisen gaat stellen. De druk is wezenlijk anders dan vroeger. Als we niets doen, neemt de druk alleen maar toe. Voor deze generatie en de generaties die volgen.

‘We zijn niet zielig, het gaat om de laag daaronder’

Luce van Kempen (24)
Voorzitter van de Nationale Jeugdraad, de koepelorganisatie van 43 jongerenorganisaties, de schakel tussen lokale, nationale en internationale overheden en jongeren.

Waarom doen jullie mee?
We zien dat er de afgelopen jaren heel veel maatregelen zijn genomen, zoals het leenstelsel, die politiek gezien best te verantwoorden zijn. Maar opgeteld blijkt nu dat het lastig wordt om zelfstandig je leven vorm te geven. Het is lastiger geworden om een huis te vinden, zeker als je geen vast contract krijgt. Niet alleen het kopen van een huis wordt uitgesteld, maar ook het starten van een gezin. Dat wordt alleen maar erger.

Wat merk je zelf van de toenemende druk?
De huizenmarkt is echt wel een ding. Niet alleen in de Randstad, maar ook in dorpen zie je dat er niks beschikbaar is voor starters. Maar ook de cijfers over mentale gezondheid die achteruitgaan is een zorg. Als je iedere keer de generatie die het in de toekomst moet doen, zwaardere dingen legt, dan leg je je eigen toekomst vleugellam.

Wanneer is het initiatief voor jullie geslaagd?
Als we een hele brede coalitie krijgen. Het gaat er niet om dat we willen zeggen dat onze generatie zielig is. Het moet ook geen generatieconflict worden, in de trant van ‘in onze tijd was er ook woningnood’. Het gaat om de laag die eronder ligt. Dat we als land een welvarende en werkende democratie blijven. Electoraal gezien zijn jongeren voor politieke partijen niet heel interessant, want we zijn de kleinste groep. Daarnaast hebben we ook niet het geld én zitten niet aan de knoppen. Het is daarom mooi om te zien dat ook coalitiepartij ChristenUnie aandacht heeft voor jongeren.

‘We willen jongeren een toekomstperspectief kunnen bieden’

Semih Eski (29)
Voorzitter van vakbond CNV Jongeren

Waarom doen jullie mee?
Wij vinden het belangrijk dat de problemen van jongeren hoog op de politieke agenda staat. Jongeren bouwen studieschulden op, hebben daarna vaak een tijdelijk contract op de arbeidsmarkt, en ondertussen wordt ook een eigen vermogen gevraagd op de woningmarkt. Die twee gaan niet samen.

Wat merk je zelf van de toenemende druk?
Onzekerheid over werk en inkomen is meer de regel dan de uitzondering. Dan moet je denken aan studieschulden, tijdelijk werk, werkstress, burn-out. Met als gevolg dat veel jongeren het stichten van een gezin uitstellen en ze moeilijk een woning kunnen kopen. Daarnaast bouwen ze niet altijd voldoende pensioen op. Het gaat om een opeenstapeling van problemen die zorgen voor veel onzekerheid bij jongeren. Dat doet wat met jongeren.

Wat hopen jullie te bereiken?
Dat dit een brede coalitie gaat worden van politieke en maatschappelijke organisaties, zodat we jongeren een toekomstperspectief kunnen bieden. Gelukkig is het kabinet er ook mee bezig, doordat minister Koolmees de Sociaal-Economische Raad heeft gevraagd om te onderzoeken welke problemen bij jongeren spelen.

Gaat het lukken?
Deze coalitie is een eerste stap. Ik hoop dat we deze beweging verder met elkaar kunnen brengen zodat dit initiatief niet alleen iets wordt van de jongerenorganisaties en één coalitiepartij, maar iets van veel meer politieke partijen en maatschappelijke organisaties.