Jelmer Visser Nieuws 4 jan 2019, 17:25

Leestijd: 3 minuten

Was de aarde vroeger een gigantische ‘sneeuwbal’?

De geschiedenis van onze planeet is met bodemonderzoek redelijk nauwkeurig in kaart te brengen. Als je maar diep genoeg graaft kom je lagen van miljarden jaren oud tegen.

Er is echter een deel van deze geschiedenis in de aardkorst ‘zoek’, het gaat om een periode van tussen de 250 miljoen en 1,2 miljard jaar. Wetenschappers vermoeden dat deze laag gesmolten is omdat hij bestond uit ijs bestond en dat deze ook onderliggende sedimentaire lagen heeft weggeschuurd, zo schrijft het blad History.

Earth is missing huge part of its crust. Now we may know why – @natgeo
31 DEC 2018. The Great Unconformity, found all over the world, caused by Snowball Earth's global glaciation.
PAPER: https://t.co/tNSbWwefqQhttps://t.co/wnGU4L1EeE
Support proposed #InternationalDayOfVolcanoes pic.twitter.com/AUI51h8q6V

— Jeannie Curtis (@VolcanoJeannie) January 1, 2019

Sneeuwbalaarde

Onze planeet heeft in zijn ruim 4 miljard jarig bestaan behoorlijk wat schommelingen in het klimaat meegemaakt; van gloeiendheet tot stijfbevroren. De missende laag in het oppervlak zou na een lange koude periode gesmolten zijn en onze zeeën gevuld hebben, daarnaast zou de wrijving van de gletsjers ook onderliggende bodemgesteentes hebben laten verdwijnen.

Deze bevinding past binnen de zogenaamde Sneeuwbal Aarde-theorie, hierbij wordt er vanuit gegaan dat er door een omgekeerd broeikaseffect een enorme afkoeling heeft plaatsgevonden. Hierdoor was zelfs het gebied rond de evenaar bedekt onder een dikke laag waterijs. Het ‘gat’ in de bodemhistorie wordt ook wel de ‘grote onzekerheid’ genoemd, de prehistorische ijslaag die miljoenen jaren bleef liggen zou hier wel eens de oorzaak van kunnen zijn.

De aarde is zo’n 4,6 miljard jaar oud, de eerste vier miljard jaar worden het Precambrium genoemd. In het Precambrium was de planeet lange tijd onbewoonbaar door de hitte en een doelwit voor ruimtepuin. Pas aan het einde van deze era, dat ongeveer driekwart van de totale geologische historie van de aarde vormt, is er sprake van leven. Na de laag van het Precambrium volgt die van het zogenaamde Cambrium, een warmere periode met een plotselinge "explosie" van leven op aarde.

Tussen deze twee periodes mist een puzzelstuk, een zeer lange globale ijstijd zou een goede verklaring kunnen zijn. Deze ijstijd kan honderden miljoenen jaren geduurd hebben, deze bevindingen werden gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences.

IJstijd der ijstijden

Niet alleen het smelten van de ijslaag heeft zijn sporen – of het gebrek eraan – nagelaten, ook heeft het immense gewicht van de bewegende gletsjers onderliggende lagen gepolijst. Door deze wrijving is naar schatting 3 tot 5 kilometer aan aardkorst door erosie aangetast of verdwenen. Onderzoekers stuitten al eerder op een onverklaarbare ‘recycling’ van het aardoppervlak in deze periode. Als de theorie klopt, kan het eveneens een verklaring zijn waarom de aarde de meeste van zijn kraters is kwijtgeraakt tussen de 600 en 700 miljoen jaar geleden.

De enige momenten waarop de temperatuur boven nul uitkwam, was wanneer een vulkaan tot uitbarsting kwam. Vermoedelijk heeft het eerste eencellige leven zich rond deze hotspots opgehouden om te overleven of zich onder de ijslaag nabij geothermische bronnen gevestigd. Er is ook nog de zogenaamde natte sneeuwbal aarde-theorie, hierbij wordt er vanuit gegaan dat het niet overal op de planeet bevroren was en dat er in enkele warmere gebieden vloeibaar water stroomde.

Deze koude periode ging vooraf aan de zogenaamde Cambrische explosie. Nadat het ijs gesmolten was en de temperaturen iets aangenamer werden, vond er een ‘explosie van leven’ plaats. In een vrij korte tijd – zo’n 11 miljoen jaar – nam de biodiversiteit enorm toe en werden de eerste complexere levensvormen aangetroffen. Voor die tijd leefden er alleen prehistorische bacteriën en sponzen op onze planeet.

Sinds 600 miljoen jaar zijn er meercelligen, deze meercelligen ontwikkelden zich in de honderden miljoenen jaren die hierop volgden tot planten, schimmels, vissen, dinosaurussen en buurvrouwen die pakketjes voor je aannemen als je niet thuis bent.