Lisa Vermeij Nieuws 23 jan 2019, 12:05

Leestijd: 5 minuten

Deel 1 Vintage Vastgoed: ‘van bajes naar de beach’

Slapen in een oude gevangenis of ziekenhuis, naar de film in een oude tramremise, wonen in een voormalig Philips-fabriek of naar een concert in een oude kerk. Steeds vaker zie je dat oude gebouwen worden getransformeerd tot een hotel, restaurant, huis of kantoorruimte. In deze serie zetten we de leukste en meest bijzondere vintage vastgoed plekken voor je op een rij. Deze week deel 1 van de Serie: Vintage Vastgoed. We zoomen in op oude gevangenissen: van gevangenis naar hotel, universiteit, trouwlocatie of zelfs een stadsstrand.

,,Het kan heel interessant zijn om naar een film te gaan op een gekke plek, bijvoorbeeld in een oude gevangenis of in een oude fabriek,” zegt Carolien Ligtenberg, van Bureau Zwirt, architect en gespecialiseerd in transformatie van gebouwen en ‘vintage-vastgoed.’  ,,Ik heb een architectenbureau, maar wij bouwen nooit iets volledig nieuws. Slopen is bijna nooit de beste optie, een oud bestaand gebouw heeft zoveel meerwaarde.”

Waarde en schoonheid van oude spullen

De architect legt uit dat er altijd een verhaal aan een plek zit. ,,Denk aan de Philipsfabriek of de Bijlmerbajes, veel mensen zijn verbonden met deze plek. Als je zo’n gebouw afbreekt dan vernietig je ook alle herinneringen aan het gebouw. De kunst is om een gebouw weer te transformeren tot een nieuwe en coole bestemming.” Volgens Carolien Ligtenberg zien mensen de laatste jaren meer de waarde en schoonheid in van oude spullen. Denk aan vintage kleding of tweedehands meubelstukken. ,,We gaan bewuster om met spullen. Zo recyclen we plastic en ook met voeding gaan we duurzamer om. Dat zie je ook terug in de architectuur en bouw. Dit is niet een trend, maar een nieuwe manier van leven.”

Authentieke gebouwen

Ook willen mensen graag herinneringen en ervaringen delen. ,,Als je kan kiezen om een hotelkamer te boeken bij een grote hotelketen, die in elke stad nagenoeg hetzelfde is, in een gebouw van nog geen 10 jaar oud of dat je kan slapen in een oude gevangenis dan kiezen mensen vaker voor een bijzondere accommodatie.” Doordat mensen vaker de meerwaarde inzien van zo’n authentieke plek, worden deze plekken steeds gewilder.,,De Bijlmerbajes was vroeger een gevangenis en was een symbool voor afgeslotenheid. Tegenwoordig kun je er kunst kijken, borrelen of sporten. Een oude gevangenis heeft meer verhaal en is vaak interessanter dan een steriel nieuw museum. De Bijlmerbajes is voor veel Amsterdammers een iconische plek geweest. Op het moment dat de gevangenis een nieuwe bestemming krijgt is het fenomeen zo aantrekkelijk dat mensen het graag willen bezoeken.”

Van de lik naar ‘gelikte’ trouwlocatie, hotel of kantoorruimte

,,De constructie van een gevangenis bestaat vaak voor een groot deel uit het robuuste cellencomplex dat moeilijk af te breken is. Het ligt dan voor de hand om te zoeken naar een bestemming waarin je die cellen weer kan gebruiken: denk aan een hotel of werkplekken.”

Carolien Ligtenberg legt uit dat het per gevangenis verschilt wat voor nieuwe bestemming het gebouw krijgt. Een aantal historische gevangenissen ligt midden in het centrum, zo’n gebouw heeft automatisch meerwaarde. ,,De Lik in Utrecht bijvoorbeeld ligt midden in het centrum, het gebouw heeft dan veel potentie en leent zich goed voor een succesvolle herbestemming. Een koepelgevangenis leent zich door de grote open binnenruimte goed als een plek om feesten te organiseren.”

De Bijlmerbajes heeft als jaren 60 gebouw een geheel andere opzet met veel gangen en cellen. Het gebouw is voor veel mensen niet zo zeer mooi maar meer een fenomeen. Als er een nieuwe bestemming aan het gebouw gegeven wordt bijvoorbeeld om het te bezoeken voor een film of expositie, zullen veel mensen dat ook doen. Al is het alleen maar uit nieuwsgierigheid.

Bijlmerbajes = Bijlmer Events – Amsterdam

De Bijlmerbajes was van 1987 tot 2016 een gevangenis en een huis van bewaring in Amsterdam-Oost. Anders dan de naam doet vermoeden staat de Bijlmerbajes niet in de Bijlmer maar in Overamstel. Sinds de sluiting heeft het complex meerdere bestemmingen gehad. Even was het een asielzoekerscentrum, ook hebben een hamman en een hotel zich gevestigd in de voormalige gevangenis. Inmiddels is het een plek voor cultuur, sport en kunst. Bijlmer Bajes events organiseert speciale ‘moorddiners’, rondleidingen, thema feesten en andere activiteiten. Ook zit er een boksschool in de Bijlmerbajes gevestigd. Uiteindelijk bestemmingsplan? De Bijlmerbajes wordt omgetoverd tot een nieuwe groene woonwijk genaamd Bijlmer kwartier.

De Vrije Wolf = De Lik/ Copacabajes – Utrecht

De voormalige penitentiaire inrichting De Vrije Wolf aan de het Wolvenplein in Utrecht is sinds 2014 niet meer in gebruik als gevangenis. De gevangenis (nieuwe naam: De Lik) wordt sindsdien gebruikt als locatie voor bedrijfsuitjes, culturele events en kan zelfs worden afgehuurd als trouwlocatie. Extra leuk, in de zomer wordt de luchtplaats van de gevangenis Wolvenplein omgetoverd tot een pop-up stadsstrand: Copacabajes.

De Blokhuis = Alibi Hostel – Leeuwarden

Het huidige gebouw is in de tweede helft van de negentiende eeuw gebouwd op de plaats waar al rond 1500 een gevangenis stond. Inmiddels is de gevangenis een plek waar creatieve bedrijven zich hebben genesteld en waar het eerste hostel van Leeuwarden is gevestigd. Het Alibi Hostel ligt mooi centraal in Leeuwarden en is gesitueerd in Celblok-H van de Blokhuispoort op de 1e en 2e etage.

Koepel Gevangenis Haarlem = University College – Haarlem

Van een donkere gevangenis naar universiteit. De Koepel in Haarlem, voormalig gevangenis en vluchtelingencentrum wordt een universitaire campus. Het plan is om op de eerste en tweede verdieping een University College te openen waar zo’n 600 studenten de bijbehorende bacheloropleiding Liberal Arts and Sciences kunnen volgen.

Huis van Bewaring = Huis van Bewaring Hotel – Almelo

Na bijna zeventig jaar als bajes te hebben gefungeerd is de gevangenis in het centrum van Almelo in 2004 gerenoveerd tot een stijlvol hotel. Verwacht geen kille isoleercellen, maar romantisch of modern ingerichte kamers voorzien van alle gemakken. Zo kan je overnachten in de portiers kamers, maar ook in de kamers in het cellenblok en de cipier kamers. Spannend!