Anne Kersten Nieuws 10 dec 2018, 18:00

Leestijd: 6 minuten

Vijf vragen over de Gilets Jaunes

Het is je waarschijnlijk niet ontgaan: de Gele Hesjes zijn in steeds meer landen te zien. Behalve in Frankrijk, zijn ze ook in Brussel, verschillende plekken in Nederland en in Irak gespot. Ze staan symbool voor ontevredenheid, maar wat is nu hun doel? Vijf vragen over de ‘Gilets Jaunes.’

Waar komen die gele hesjes vandaan?

Zelden zijn demonstranten zo duidelijk te herkennen als nu. Of ze nu dik, dun, lang, vierkant, wit of bruin zijn; allen dragen ze het karakteristieke gele hesje. Hoe is zo’n geel hesje een symbool geworden van zo’n grote beweging?

Het antwoord daarop is simpel. De protesten startten begin november, toen duidelijk werd dat de prijzen voor benzine en diesel zouden gaan stijgen. Het was al gauw duidelijk dat een groot deel van de Fransen tegen die prijsstijging was, die volgens Macron zou bijdragen aan de overgang van Frankrijk naar groene energie.

Veel van de protesterende Fransen zijn afhankelijk van hun auto, omdat ze bijvoorbeeld in afgelegen gebieden wonen waar je niet met het openbaar kunt komen. Verder moet iedereen in Frankrijk verplicht een geel hesje in de auto hebben. Het idee om tijdens de protesten zo’n geel hesje te gaan dragen, was dan ook snel geboren.

Wie zijn de Gele Hesjes?

Volgens The Guardian zijn het eigenlijk heel normale mensen. Veel vrouwen, alleenstaande moeders en mensen met een baan. Secretaressen, IT-specialisten, fabrieksmedewerkers, gepensioneerden, bezorgers en zorgmedewerkers; de demonstranten zijn van alle markten thuis. Hetgeen ze gemeen hebben is dat ze allemaal lage tot gemiddelde inkomens hebben, waarmee ze veelal moeite hebben het einde van de maand te halen. Allen voelen ze dat het duurder is geworden om te leven, schrijft de BBC.

„Dit zijn de mensen die moeite hebben met hun huiselijk budget, omdat de hoogte van de vaste uitgaven als huur en verzekering maar blijft stijgen”, zeggen analisten Jerôme Fourquet en Sylvain Manternach in een onderzoek. „Voor deze mensen is de stijging van de prijs bij de pomp, waar ze vaak heengaan, een illustratie van de algemene stijging in leefkosten.”

Ze hebben allemaal „dezelfde visie op de wereld”, aldus socioloog Benoît Coquard. „Dezelfde levensstijl, waarin de auto een grote rol speelt.”

Een echte leider heeft de beweging niet, dat is bewust. Wel zijn er vaste woordvoerders namens de groepering. „We willen niet dat mensen gebruik maken van onze groepering en we willen geen leiders”, zegt Frank Buhler, lid van de Gilets Jaunes. Hij maakt de vergelijking met de Franse Revolutie. „De Franse Revolutie startte met meeloorlogen, voor ons zijn het de benzineprijzen.”

Wie er is begonnen met de Gilets Jaunes, is moeilijk te zeggen. De groepering communiceert voornamelijk via social media, waarop ook de eerste protesten tot stand kwamen. Volgens The Guardian startte het met petities over de aankomende prijsverhogingen en volgden daarna video’s waarin Fransen hun boosheid uitten.

Bijvoorbeeld de video van Jacline Mouraud: de 51-jarige postte een video waarin ze zich uitsprak tegen de prijsverhogingen en andere moeilijkheden die automobilisten tegenkomen. Dat filmpje haalde al snel de zes miljoen views. Eric Drouet, een 33-jarige vrachtwagenchauffeur, was een van de eersten die opriep tot protesten. Hij had een Facebookpagina gemaakt met de oproep, die viral ging. Wat er daarna op 17 november gebeurde, is duidelijk: toen werd er op ruim 2.000 plekken in Frankrijk gedemonstreerd en werden wegen geblokkeerd.

Waar staan de Gele Hesjes voor?

In eerste instantie ging het voornamelijk om de aanstaande brandstofprijsverhogingen, maar dat breidde zich al snel uit naar meer. Zo had Mouraud het bijvoorbeeld al over de problemen die automobilisten tegenkomen.

Premier Édouard Philippe kondigde begin december nog aan dat er toch geen verhoging zou komen, maar het kwaad was al geschied. Naast de woede om de brandstofprijsverhoging, werd er ook al om andere politieke veranderingen geroepen, schrijft de BBC. Met de komst van Macron was de algemene verwachting dat het beter zou gaan met de gemiddelde Fransman. Minder werkeloosheid en een betere economie.

Maar dat is volgens een groot deel van de Fransen niet gebeurd. Een analyse van de budgetplannen van komend jaar laat zien dat het armste gedeelte van de huishouders hun inkomen gelijk ziet blijven of zelfs ziet dalen. Bij de middenmoot is een kleine verbetering te zien, maar vooral bij de rijken gaat het goed. De gepensioneerden komen er het slechtst van af.

En dus staan de Gilets Jaunes inmiddels ook voor onvrede tegen het belastingstelsel. Men wil een verhoging van het minimumloon en minder belastingvoordeel voor de rijken. Volgens Marocco World News maken de Gilets Jaunes ook een statement tegen het Marrakesh Migratiepact, dat maandag is goedgekeurd door 164 landen. Onder meer in Lyon droegen mensen met gele hesjes een spandoek met daarop de tekst ‘Nee tegen Marrakesh.’

Waar past Marcon in dit plaatje?   

Sommige Gilets Jaunes gaan nog verder en willen dat het parlement aftreedt en Macron, de president die hen dingen beloofde en niet nakwam, zijn ontslag indient. Volgens Franse en Britse media heeft de Fransman zijn eigen graf gegraven en bevindt hij zich in een lastige positie.

Voor Macron is dit de eerste echte crisis van zijn presidentschap, schrijft The Guardian. De Fransman zei altijd dat hij nooit toe zou geven aan straatprotesten, maar dat lijkt momenteel wel het geval te zijn. Hij staat in ieder geval onder druk om toe te geven. Macron en zijn partij La République En Marche stonden altijd bekend als een luisterend oor, maar dat imago wankelt nu. Macron heeft het wel voor elkaar gekregen Frankrijk te verenigen: 70 procent van de Fransen is tegen hem, schrijft The Spectator. Volgens het Britse medium is Macron een groot deel van het probleem, door zijn onvriendelijke houding naar de stemmers en onvermogen om te verbinden.

Macron heeft zichzelf in ieder geval in een patstelling gewerkt. Het leger inzetten tegen zijn eigen inwoners werkt niet, naast het feit dat het leger niet getraind is voor dit soort werk. De politieagenten en brandweermannen zijn al weken achter elkaar bezig met orde bewaren en houden het niet lang meer vol. Het ziet er niet goed uit voor de Franse president.

Hoe staat het met de Gele Hesjes in Nederland?

Ook in Nederland zijn de Gilets Jaunes opgedoken, hier onder de wat minder betoverende naam Gele Hesjes. Hier vechten we niet tegen benzineprijzen, maar tegen de algemene regering. Al een paar weekenden op rij zijn mensen bijeen gekomen om zich uit te spreken tegen Rutte en het huidige beleid.

In Nederland is het wel minder massaal dan in Frankrijk. Waar er daar gemiddeld zo’n honderdduizend man op een protest afkomt, blijft het aantal hier bij de paar honderd steken. Maar er is wel aandacht voor de Nederlandse protesten.

Het probleem met de Nederlandse Gilets Jaunes is echter dat er geen algemeen ‘ding’ is dat verenigt, want hier hebben we geen stijgende brandstofprijzen. De Gele Hesjes hier strijden tegen het beleid van de regering, de kloof tussen arm en rijk, voor de toekomst van onze kleinkinderen en het vertrek van Rutte.

Of we dat allemaal voor elkaar krijgen, is nog de vraag. We wachten het af.