Bregje Simons Nieuws 6 nov 2018, 16:30

Leestijd: 5 minuten

Zo lokken oplichters je in de val op social media

Sociale media als Facebook en Instagram worden steeds vaker gebruikt om reclame te maken voor kleding, handige huishoudmiddelen, verzorgingsspullen en technische snufjes. Dat betekent ook dat het steeds vaker misgaat: mensen die opgelicht worden als ze iets willen kopen via social media.

Volgens de Autoriteit Consument en Markt (ACM) bedroeg de schade door dat soort oplichting vorig jaar maar liefst 5 miljoen euro. „Het gevaar is dat je op dat moment niet per se bezig bent om iets te kopen, en dan word je ineens toch geconfronteerd met een op jou gerichte aanbieding. De verleiding is dan groot en je bent minder bedacht op de risico’s", stelt Evert Jan Hummelen, de directeur van ACM.

Kastje naar de muur

Je denkt nu natuurlijk: dat overkomt mij niet. Dat dacht Raimke van den Beemt-Groothuizen wellicht ook, maar toch werd zij slachtoffer. Van den Beemt-Groothuizen had een reis voor de deur staan en kwam uit bij een advertentie van een diefstal-proof rugzak. „Handig dacht ik, zo’n tas waar je niet met een mes in kan snijden, dus ik had hem besteld. En het duurde en het duurde. Ik dacht toen nog: joh, het is een startup, misschien duurt het gewoon even. Maar er kwam helemaal niks en dan beginnen je alarmbellen wel te rinkelen”, zegt ze.

Ze benaderde het bedrijf via hun Facebookpagina, maar ze kreeg alleen een excuus voor de vertraging van het pakket en een e-mailadres om de rest van haar vragen naar toe te sturen. „Later kwam ik er via Trustpilot – een site voor klantreviews – bij uit dat het gewoon een grote scam was.” Via Facebook Messenger zocht ze wederom contact met het bedrijf, waar ze van het kastje naar de muur gestuurd werd. De tassenverkoper bleef haar terugsturen naar het e-mailadres waar ze tot op heden nooit een reactie van gehad heeft.

Reviews: betrouwbaar of niet?

Dit is een accuraat voorbeeld van hoe oplichters slim gebruik maken van advertentietrucjes om mensen naar hun website te leiden. Ze adverteren op sociale media, Google en op betrouwbaar uitziende websites. Om de risico’s van malafide webshops te verkleinen adviseert de waakhond ACM kopers dan ook om altijd goed te kijken met wie je zaken doet. „Kijk bijvoorbeeld of er een contactnummer te vinden is en lees reviews van andere klanten", zegt Hummelen.

Maar die reviews zijn ook niet altijd even betrouwbaar, stelt Van den Beemt-Groothuizen. „Toen ik contact met ze ging zoeken, ben ik alle comments gaan lezen. Daar stonden heel veel positieve reacties tussen, ook van mensen die zeiden dat ze de rugzak recent thuis bezorgd hadden gekregen. Dat bracht me eventjes aan het twijfelen, maar toen besefte ik dat ze die er natuurlijk ook zelf op hebben kunnen zetten. Dat vind ik echter wel heel kwalijk, dat zoiets als reviews zo makkelijk te manipuleren is, want ik denk dat veel mensen zich daar toch ook een beetje op baseren. Dat is het eerste waar ik naar kijk, of een product goede reviews heeft. Maar blijkbaar zeggen een goede site en goede reviews toch ook niet alles.”

En het keurmerk dan?

Eerder dit jaar schreef Metro een artikel over hoe je jezelf het beste kunt beschermen tegen malafide webshops. Daarin vertelde Hjalte Niehorster, manager bij kassa- en webwinkelsoftware Lightspeed dat er drie fases zijn waar je als consument op moet letten: hoe je op de website komt, of je de site wel kent en of deze een keurmerk heeft – en zo niet, deze eens even opzoekt op Google – en je bestelling achteraf betalen. Met dat laatste heb je wat meer speling om na te gaan of de webshop jouw product wel gaat leveren, daarmee zit je vaak het veiligst. Voordeel is ook dat je geen bancaire gegevens hoeft af te geven, waardoor je nog minder risico loopt.

Maar ook een keurmerk is niet altijd een teken van een veilige webshop, ondervond Erna Konings. Ook zij werd slachtoffer van een nepwinkel. „Ik zag via Facebook een advertentie voorbij komen over een bepaalde zonnebandcreme. De advertentie bleef maar langskomen en trok na een tijdje toch mijn aandacht.” Ze werd via de advertentie doorgestuurd naar een site die er betrouwbaar uitzag en zelfs een keurmerk van een betrouwbare webwinkel liet zien. Ze bestelde de zonnebrand en hoorde een tijdje niks, waarna ze op zoek ging naar de contactinformatie van het bedrijf. Toen ze weer op de site kwam, stond er een melding dat de bestellingen vertraging hadden opgelopen.

„Dat vond ik in de zomermaanden ook niet zo raar. Ik had ook al recensies opgezocht en die waren bijna allemaal positief. Ik check dat altijd, juist omdat je zo vaak hoort dat bedrijven je oplichten. Al met al gingen er dus nog niet meteen alarmbellen af. Een tijdje later had ik nog steeds niks ontvangen en heb ik het bedrijf gemaild. Daar kreeg ik het antwoord op dat zij niet de juiste informatie van mij hadden om de bestelling te verzenden. Daarop heb ik nog geantwoord dat ik mijn geld terug wilde en anders stappen zou ondernemen, daar heb ik niks meer op gehoord en nu is de hele website onvindbaar.”

‘Webshop of nepshop’

Daarom start ACM vandaag met een campagne ‘Webshop of nepshop’ waarin ze consumenten waarschuwt voor nepwinkels op sociale media. Met drie online filmpjes en radioreclames wil de ACM mensen bewust maken van dit soort risico’s. „Het is een groeiend fenomeen en we willen voorkomen dat in de toekomst nog meer mensen de dupe worden.”