Anne Kersten Nieuws 16 nov 2018, 07:35

Leestijd: 3 minuten

Kunnen peuters ‘m de pan uit stressen?

„En liefje, hoe heb je het gehad op de peuterspeelzaal?” “Ja het was zwaar, ik stress ‘m echt de pan uit.” Kun je het je voorstellen, peuters met stress? Toch is het echt zo.

Burn-out

Adviseurs van het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ) luiden de noodklok over peuterstress. Volgens hen is er een verband tussen chronische stress in de eerste duizend dagen van een kind en klachten op latere (volwassen) leeftijd. NCJ-adviseur Yvonne Vanneste vertelt dat uit literatuuronderzoek blijkt dat aandoeningen als hart- en vaatziekten of obesitas een gevolg kunnen zijn van chronische stress in de kindertijd. Ook de huidige vloedgolf aan studenten burn-outs kan gerelateerd zijn aan langdurig stressvolle situaties in de jongste jaren.

Maar peuters met stress, slaan we nu niet volledig door? Nee, zegt Vanneste. „Uit onderzoek blijkt dat peuters wel degelijk stress kunnen ervaren en dat er ook duidelijk een relatie is tussen die stressklachten en latere gezondheidsproblemen.” Voorbeelden van die stress zijn volgens haar een lawaaierige omgeving. „Of bijvoorbeeld opgroeien in armoede: je kunt ook stress ervaren omdat je ouders stress hebben over bijvoorbeeld geld.”

Gehaast leven

Kinderpsycholoog Tischa Neve herkent dat beeld. „In de eerste jaren van je leven bouw je je veilige binding op, daar start de sociale emotionele ontwikkeling; dan worden de eerste verbindingen in de hersenen op dat gebied gelegd. Daar wordt als het ware de bodem van het huis gebouwd; als er iets verkeerd gaat, gaat het later mis en is de impact dus groot.” Ze noemt kinderen die op jonge leeftijd misbruikt worden als voorbeeld: zij ervaren daar enorme stress van en daar hebben ze ook op latere leeftijd klachten van.

Denk niet te denigrerend over die peuterstress: ze stressen wel degelijk, maar volgens Neve is dat een andere vorm van stress dan wij ervaren. „Het is niet zo dat peuters een ‘ik heb een te gehaast leven en te veel werkdruk op de peuterschool’ gevoel hebben. Maar peuters reageren wel op alle signalen om hen heen. Als er een zekere spanning hangt, voelen ze dat aan en kunnen ze daar stress van ervaren.” Zeker als ze jong zijn, vervolgt Neve, is het lastig: ze kunnen namelijk nog niet praten over wat ze voelen.

Broertje of zusje

Stress bij peuters is niet altijd te herkennen, maar Neve zegt dat je dat in bijvoorbeeld veranderingen in gedrag of terugvallen in hun ontwikkeling kunt zien. „Veel boze buien of juist terugtrekken, maar het hoeft niet altijd duidelijk te zien te zijn.” Toch wil ze benadrukken dat een beetje stress goed is voor een peuter, want dat hoort erbij en daar leren ze van. „De geboorte van een broertje of zusje bijvoorbeeld: daardoor leren ze om te gaan met stress en onverwachte situaties. En als de situatie daarna weer goed is, is er geen probleem.”

Stress is nodig, maar je moet ervoor zorgen dat het niet chronisch wordt, benadrukt Vanneste. „Dan heb je namelijk een probleem, zowel lichamelijk als psychisch.” Hoe daarvoor gezorgd kan worden, willen ze verder onderzoeken.