Jelmer Visser Nieuws 30 nov 2018, 05:30

Leestijd: 10 minuten

Is uit kast komen in Nederland kinderspel?

Volgens voetbalanalist Johan Derksen zou het in het Nederland van de 21ste eeuw een kwestie van karakter tonen zijn om als gay-jongere uit de kast te komen. Precies dit soort uitspraken komen Derksen op een storm van kritiek te staan.

Hoe makkelijk is het eigenlijk om uit de kast te komen als opgroeiende tiener in Nederland? Toch lijkt de emancipatie van LHBTQ’ers ook in Nederland nog lang niet voltooid te zijn, een blik op de reacties onder de hashtag #SorryJohan, dat donderdag het nummer een trending topic op Twitter werd, zegt genoeg.

https://twitter.com/diederikdegroot/status/1066346972045549569

Lichtzinnig

Vooral de lichtzinnigheid waarop Derksen over het coming out proces praat, komt hem tot veel kritiek te staan onder de mensen die zo’n proces daadwerkelijk meemaakten. De zaak begon te rollen toen de 20-jarige AZ-fan Bowi Jong in een open brief zijn ervaringen deelde met de KNVB. Nog diezelfde avond reageerde Derksen op het initiatief en stelde dat de schrijvers maar een stelletje ‘hysterische homootjes’ waren die geen zelfspot hadden en maar tegen een stootje moesten kunnen.

Dinsdag leidde een nieuwe uitspraak van de analist tot nog meer olie op het vuur. Vooral de woorden "We moeten ophouden met dat het zo verschrikkelijk moeilijk is om uit de kast te komen. Als je een beetje karakter hebt kom je daar gewoon voor uit", zorgden voor verbazing onder LHBTQ+’ers. Wat weet zo’n man van in de zeventig nou van wat een homoseksuele tiener anno nu doormaakt of heeft doorgemaakt?

Woensdagavond startte de cynisch bedoelde hashtag #SorryJohan, hierin boden LHBT’ers hun excuses aan voor het feit dat zij blijkbaar te weinig ballen getoond hebben tijdens het coming out proces. Het resulteerde in een imposante verzameling van honderden persoonlijke verhalen die laten zien dat opgroeien als homo, ook in het tolerante Nederland, echt niet zo makkelijk is als Derksen beweert? Velen verwijten hem veel te lichtzinnig met het fenomeen ‘uit de kast’ komen om te gaan.

De #sorryJohan tweets doen echt pijn in mijn hart. Ik heb niet de ballen om schijt te hebben aan de ongelijkheid.

Wat doet de hashtag met jullie bij @veronicainside, @wilfredgenee? pic.twitter.com/lsAFGdJBVC

— ✨➤Charlotte✨➤ (@Charlotte_030) November 29, 2018

Uit de kast

In 2002 werd Nederland het eerste land op aarde waar homoseksuele paren konden trouwen. Dit werd gezien als een grote overwinning voor de homo-emancipatie en in vergelijking met veel andere landen gaat het ook eigenlijk best wel goed. In Nederland verschijnen de foto’s van homoseksuelen niet in de krant met de oproep om hen op te jagen zoals in Uganda, gays worden niet zoals in Arabische landen met een lus aan hun nek aan een galg gehangen.

Is een besnorde voetbalanalist op een commerciele zender dan de oorzaak van alle ellende? Ook niet. De uitspraken en de ‘borrelpraat’ van Derksen staan volgens critici echter symbool voor een houding jegens homoseksualiteit in Nederland. Blijkbaar is het in ons land allemaal wel best, toch lijken de cijfers en de persoonlijke ervaringen niet aan zijn kant te staan. Zo voelt bijna de helft zich tijdens het uitgaan wel eens onveilig en komen zelfmoordgedachten onder LHBT-jongeren in Nederland maar liefst vijf keer meer voor dan onder hetero’s.

Zulke cijfers zeggen natuurlijk minder dan de verhalen van mensen die zo’n coming out-proces hebben meegemaakt. Pesterijen, dubbellevens, geweld, depressie, zelfmoord en angst, komen in deze verhalen voorbij. Verhalen over jonge tieners, die naast de emotionele grillen die bij een ‘normale’ puberteit komen kijken, ook nog eens te maken kregen met hun geaardheid en de maatschappelijke reactie daarop. Daarom heeft Metro een aantal van dit soort verhalen gebundeld.

Rik (23)

„Mijn coming out bij mijn ouders kwam pas toen ik 21 was. In de periode ervoor had ik het wel al tegen een paar vrienden verteld. Alhoewel ik uit een christelijk milieu kom, werd er thuis enorm goed op gereageerd. Heel pijnlijk is wel dat mijn opa er een snoeiharde mening over heeft. Helaas heb ik ook een aantal vrienden verloren nadat ik uit de kast kwam.

Nu heb ik alweer anderhalf jaar een vriend en ben ik enorm gelukkig. Maar ik merk wel dat de periode ‘in de kast’ behoorlijk wat littekens heeft nagelaten. Jarenlang jezelf moeten verloochenen en moeten liegen tegen familie en vrienden, is ontzettend moeilijk. Alhoewel nu alles goed gaat, was de angst om uit de kast te komen terecht.

De reacties van sommige mensen staan voor altijd in mijn geheugen gegrift. We mogen in Nederland blij zijn dat alles in juridische zin goed geregeld is voor homo’s, maar de acceptatie is vaak minder groot dan we onszelf graag wijsmaken. Het zou mooi zijn als mediapersoonlijkheden als Johan Derksen zich daarom meer bewust zijn van de invloedrijke positie die ze hebben. Want zeker in de sport valt er nog een wereld te winnen.”

GJ (30)

„Ik ben als 11 jarige letterlijk als keeper van het veld gelopen twee minuten voor de aftrap en weggefietst omdat ik de persoonlijk gerichte homofobie leuzen zat was na 2 seizoenen van m’n teamgenootjes en coach die de vader van de aanvoerder was. Week erna op gesprek bij de teamleiding want “ik had het team teleurgesteld” en “het was vast niet zo erg”. Nooit meer teruggekeerd.

Mijn coming out was een soort twee-traps raketje. In eerste instantie een groep vrienden, eentje daarvan was stoer en bi. Die zoende me op een schoolfeest en toen wist de hele school het. Week later ging ik op schoolkamp. M’n klasgenoten vonden het maar wat prachtig om me te pesten met mijn seksualiteit en uiteindelijk is een klasgenoot die nog in de kast zat boos weggelopen het bos in en werd liftend 2 kilometer verderop gevonden door de leraren. M’n moeder daarentegen wist het pas 3 weken later en zei direct: “Zolang ie maar komt afwassen, moest ik ook op m’n eerste date”.

Ik vind het intens jammer dat Derksen niet het bewustzijn heeft dat hij een voorbeeldrol heeft voor een groep volwassen kijkers die dit gedrag voortzetten en dat het voor jonge kids moeilijker maakt om zich geaccepteerd te voelen.”

Rik (28)

„Al sinds het begin van de middelbare school werd ik gepest met het feit dat ik gay zou zijn. Ik kwam er toen nog niet voor uit en was op een VMBO-school in Assen in de eerste en tweede klas het mikpunt van pesterijen, elke dag weer. Ze zeiden nog net niet letterlijk dat ik mezelf van kant moest maken. Het was een onzekere tijd waarin ik me minderwaardig voelde. Uiteindelijk was ik alle pestrijen zo beu dat ik van mezelf ben gaan afbijten en letterlijk met een stoel op iemand gegooid heb. 

Daarna was ik er klaar mee, ik besloot mijn MSN-naam met trillende vingers te veranderen zodat iedereen wist dat ik op jongens viel. Nadat ik uit de kast kwam heb ik heel veel steun van mensen gehad, het pesten hield daarna op en het feit dat ik eindelijk kon zijn wie ik wilde zijn gaf me een krachtig gevoel. Met de pesterijen, het gescheld en het minderwaardigheidsgevoel heb ik wel erg moeilijk gehad. Uit de kast komen is moeilijk, ook in Nederland. Het heeft bij mij twee zware jaren geduurd.

In de ideale wereld zou je eigenlijk helemaal niet meer uit de kast moeten hoeven komen, mijn geaardheid definieert mij niet per se als persoon. Maar zover zijn we nu nog lang niet, en daar helpen de uitspraken van Johan Derksen absoluut niet bij.”

Marco (24)

„Ik weet al dat ik homo ben sinds mijn dertiende en kwam op mijn zestiende of zeventiende uit de kast. Het is voor mij best een lastig proces geweest, hier kwam nog bij dat mijn ouders gescheiden zijn en dat mijn vader er alleen voor stond. Toen ik wist dat ik homo was, werd mijn vader ook depressief. Hierdoor kon ik moeilijk op hem bouwen en wist ik totaal niet hoe hij zou reageren op mijn coming out. Mijn vader wilde heel graag dat ik een vriendin kreeg en zocht met goede bedoelingen een poosje naar een vriendin voor mij. Dit maakte me onzeker, angstig en droevig. Ik werd bang dat hij mijn homoseksualiteit niet zou accepteren en uit huis gezet zou worden. 

Toch besloot ik het hem na een aantal jaar met lood in de schoenen te vertellen, ik liet het hem weten via een e-mail omdat ik bang was voor zijn reactie en dat het ook voor hem even kon bezinken en daarna verliet ik het huis. Na een poosje kwam ik terug en trof ik mijn vader aan op zijn kamer. Emotioneel zei hij me dat hij het absoluut niet heeft zien aankomen en dat hij nogal van de oude stempel was. Hij had tijd nodig om alles te verwerken maar vertelde wel dat hij wilde dat ik gelukkig was en vond me erg moedig.”

Marco vond zijn uit de kast proces behoorlijk lastig. „Als oude witte hetero heeft Derksen totaal geen benul waar hij over praat.” 

Chris (24)

„Toen ik in de brugklas zat kwam ik uit de kast, ik was openlijk verliefd op de populairste jongen uit de sportklas. Dit zorgde ervoor dat ik een mikpunt van pesterijen werd voor zo’n beetje de hele school. Ik ben niet alleen uitgescholden maar ook tegen een kast aangeduwd en in mijn maag gestompt. Dit probeerde ik aan docenten duidelijk te maken, maar ik werd lange tijd niet serieus genomen. Aan het einde van het schooljaar kwam de school erachter dat ik wel ‘echt’ gepest werd. In deze periode ben ik zo depressief en suïcidaal geworden dat ik alle pillen die ik kon vinden in mijn hand had en op het punt stond om zelfmoord te plegen. 

Het nieuws ging als een lopend vuurtje rond en uiteindelijk ving mijn broer het op. Hij ging met deze geruchten naar mijn ouders toe en zij vroegen aan mij of het waar was. Dit bevestigde ik toen, mijn moeder heeft mij de tijd gegeven om het ook aan mijn broer en zus te vertellen. Op een dag tijdens het avondeten kwam mijn ma naar me toe en zei dat ‘het nu wel tijd was dat ze het weten’. Omdat ik het weigerde te vertellen, heeft mijn moeder het tijdens de maaltijd aan de rest van de familie verteld. Uiteindelijk reageerde de familie gelukkig wel goed. 

Ik word best wel woedend om de uitspraken van Derksen, ik heb niet eens zelf uit de kast kunnen komen en makkelijk is het zeker niet. Mijn ouders kwamen er door de school en mijn broer achter. Ik ben sinds een aantal maanden bezig met traumatherapie om mijn ervaringen uit de brugklas allemaal een plekje te geven.” 

Shirodj (25)

„Zelf weet ik al van jongs af aan dat ik op jongens val. Op het schoolplein en tijdens het voetballen werden weleens opmerkingen gemaakt zoals ‘Shirodj wordt later echt een homo’. Ik groeide op in Kaatsheuvel en was daar een van de weinige bruine kinderen en heb er altijd moeite mee gehad om ‘normaal’ te zijn. Even later stopte ik met voetbal, niet alleen omdat ik me er niet prettig meer voelde, maar ook stiekem wel omdat ik er niks van bakte. Mijn Surinaams Hindoestaanse achtergrond maakte het uit de kast komen extra complex.

Pas toen ik in Eindhoven ging studeren, kon ik mezelf zijn. Toch dook ik wel weer elk weekend terug de kast in en leidde ik een dubbelleven. Dit heb ik echter niet heel lang kunnen volhouden en toen besloot ik het aan mijn ouders te vertellen. Ze reageerden eigenlijk wel positief, alleen waren ze wat onwetend over bepaalde zaken. Tegenwoordig heb ik weinig moeite meer met mijn geaardheid. Vooral vrienden met een christelijke of islamitische achtergrond vinden het tof dat ik zo openlijk over mijn seksualiteit had. Er zijn niet zoveel van dit soort rolmodellen.

Over rolmodellen gesproken; Derksen is zeker een rolmodel omdat hij een groot publiek bereikt met Veronica Inside. Het is echt schadelijk dat iemand met zo’n positie zulke uitspraken meermaals doet op tv. Hij heeft daadwerkelijk invloed en door dit soort uitspraken normaliseert hij homofoob gedrag. Uit de kast komen kan knap lastig zijn zonder goede rolmodellen, daarom wil ik zelf zo’n rolmodel worden en ben ik politiek actief geworden.”