Lisa Vermeij Nieuws 21 nov 2018, 19:14

Leestijd: 4 minuten

‘Hoe werkt een cyberaanval vanuit de ruimte?’

Als het aan het CDA ligt moeten Nederlandse cybersoldaten ook in actie kunnen komen bij een cyberaanval uit de ruimte. We hebben het dan niet over een aanval van marsmannetjes of over ufo’s, maar over het verstoren van de signalen van GPS-satellieten. Zo’n hacker-actie kan grote gevolgen hebben. Hoe het precies zit? Metro zocht het voor je uit.

Aanval Finland

De aanleiding voor dit besluit is een NAVO-oefening in de Baltische Zee waarbij het GPS-signaal in Finland werd verstoord. Hierdoor kwam de burgerluchtvaart in het gevaar en konden sommige vluchten niet worden uitgevoerd. Finland beschuldigt Rusland, maar dat land ontkent.

Ruimte lijkt ver weg, maar dichterbij dan je denkt

In de Tweede Kamer discussiëren ze deze week of we in Nederland ook onze cybersoldaten moeten voorbereiden op een mogelijke cyberaanval. ,,Er komen steeds meer satellieten bij in de ruimte. Het lijkt misschien ver weg, maar het is dichterbij dan je denkt. Als die satellieten worden platgelegd ontstaat er heel veel chaos in een land. Het vliegverkeer, stoplichten maar ook pinautomaten kunnen hierdoor ontwricht raken. In dit geval moeten we goed voorbereid zijn,” zegt CDA-Kamerlid Hanke Bruins Slot aan Metro. Volgens het CDA-kamerlid moeten we niet naïef zijn en blijven afwachten. Ze wil daarom dat onze militairen in actie moeten kunnen komen.

Lastig in te schatten

Frank Groenewegen is chief security expert bij FOX-IT een bedrijf dat gespecialiseerd is in cyberdreigingen en legt ons uit hoe zo’n digitale cyberaanval ‘vanuit de ruimte’ nou precies werkt. Volgens Frank is het lastig om in te schatten of een aanval echt ‘vanuit de ruimte’ komt. ,,Hoogstwaarschijnlijk is de aanval van Finland gedaan vanuit de omgeving van de Baltische Zee."

Twee soorten mogelijke aanvallen op GPS-satelietten

Er zijn GPS satellieten die in de ruimte hangen, de gegevens moeten een enorme afstand afleggen voordat mensen er gebruik van kunnen maken. Dat gebruik van GPS wordt bijvoorbeeld ingezet voor GPS van auto’s, boten, en wellicht raketten. De security expert legt uit dat er twee manieren van digitale aanvallen zijn op het GPS systeem, waarmee het gps systeem kan worden gemanipuleerd of gesaboteerd

,,Hackers kunnen gebruik maken van GPS spoofing, dan wordt er een nep signaal verstuurd. In feite wordt er dan valse informatie verstrekt.” Dit zou kunnen betekenen dat een GPS systeem waar een boot gebruik van maakt de verkeerde kant op wordt gestuurd.

Navigatie in de auto

Dat kan gevaarlijk zijn voor voertuigen die op de automatische piloot varen, maar ook voor een raket of een drone.” ,,Daarnaast is er sprake van GPS Jamming, in dat geval wordt het GPS signaal verstoord waardoor er gewoon geen bereik meer is. Daardoor kunnen apparaten die gebruik maken van GPS in de problemen komen. Ook de navigatie in je auto bijvoorbeeld.”

Pinautomaten en televerkeer?

Hoe zit het dan met de pinautomaten en het tele verkeer? Volgens Frank kan deze apparatuur niet zomaar verstoord worden door een satelliet in de ruimte. ,,Veel pinautomaten in winkels en andere apparaten die afhankelijk zijn van internet draaien zijn gewoon bedraad. Dus als er iets met satelliet zou gebeuren, dan heeft dat geen invloed op deze apparaten.

Eigen satellieten

Momenteel hebben China, Amerika en Rusland hun eigen GPS-satellieten. Frank legt uit dat de EU ook bezig is met het lanceren van een eigen GPS-satellieten. ,,Dat is heel goed, want hierdoor zijn we als Europa minder afhankelijk van de GPS-satellieten van een ander land”

Om van het ergste rampscenario uit te gaan? Is het eigenlijk mogelijk om een land plat te leggen? ,,Zoiets is bijna niet te doen. De aanval in Finland was heel lokaal. Wil je het hele GPS in een land onbereikbaar maken, dan moet dat van allerlei verschillende plekken, zoiets is haast onmogelijk.”

Alternatief noodplan

Dr. Wouter Stol (hoogleraar politiestudies en lector cybersafety) laat weten dat defensie al een heus cyber commando heeft en dat het goed is om altijd rekening te houden met dit soort zaken. De verwachting dat het echt mis gaat acht hij niet zo groot, maar mocht er sprake zijn van een digitale aanval op GPS-satellieten dan is het vooral belangrijk dat er een goed noodplan is. ,,De kans dat het echt zo ver komt schat ik heel klein, maar stel dat de verkeerslichten uitvallen, dan zul je verder moeten gaan met de algemene verkeersregels.”