Lisa Vermeij Nieuws 5 nov 2018, 19:00

Leestijd: 6 minuten

Hoe afhankelijk ben jij van je smartphone?

Je staat er mee op en je gaat er mee naar bed. Je neemt hem mee naar de wc, mee uit eten, mee naar je werk en hij gaat mee op vakantie. Hij kent je grootste geheimen, je agenda en weet precies waar je bent en met wie je bent. We hebben het natuurlijk over je smartphone. Een groot gedeelte van onze samenleving loopt tegenwoordig 24/7 met zijn/haar telefoon in de hand, maar hoe erg is dat nou? En wat zijn de gevolgen van veelvuldig smartphone gebruik voor lichaam en geest?

Vanaf deze week produceert NPO3 op YouTube de zesdelige Youtube-serie #tagged, een vervolg op de succesvolle korte film #tagged. Zowel de serie als film zijn gefilmd met de camera gericht op het beeldscherm van een smartphone. Met dit dwingende perspectief wil schrijver en regisseur Martijn Winkler benadrukken hoe krachtig en aanzuigend de werking is van het telefoonscherm in ons dagelijks leven.

Haat/liefde verhouding telefoon

,,Ik heb een haat/liefde-verhouding met mijn telefoon, het is een geweldig rijkdom waar ik ook enorm van geniet.Met je smartphone heb je de wereld binnen handbereik. Je telefoon wint het altijd. Als je ergens bent en je krijgt iets binnen op je telefoon dan wordt de wereld om je heen doffer en onscherper. De rest vervaagd.” Martijn merkte dat veel mensen om hem heen voortdurend bezig zijn met hun telefoon. ,,Niet alleen twintigers, mijn moeder van 65 jaar was laatst ook verzeild in een WhatsApp ruzie. Veel mensen hebben een soort schaamte dat ze veel op een smartphone zitten.”

Elke aflevering heeft een eigen thematiek en er staat telkens een andere app centraal. Zo zien we in #instafamous zien hoe iemand de wens heeft om fashion influencer te worden, in #dating hoe iemand eindeloos blijft zoeken naar de perfecte match (zelfs als ie al lang voor je zit) en in #surpriseparty over ruzie in de groepsapp, een Whatsapp Gesprek tussen vriendinnen loopt volledig uit de hand.

Angstklachten kunnen leiden tot meer smartphone gebruik

De smartphone beïnvloedt ons gedrag en onze gezondheid. Dat erkent ook Lotte Willemsen, lector Communication in Networked Society aan Hogeschool Rotterdam. Lotte Willemsen bevestigt
dat veelvuldig gebruik van smartphone geassocieerd wordt tot meer stress, gezondheidsklachten, burn-out en kan bijdragen aan angststoornissen en depressie. ,,Maar het is te voorbarig om te concluderen dat de smartphone op zichzelf de oorzaak is van zoveel negatieve gezondheidsklachten Het probleem is vaak complexer.” Angstklachten kunnen ontstaan door het gebruik van een smartphone, maar het omgekeerde kan ook het geval zijn: dat angstklachten leidt tot meer smartphone gebruik.

Voor veel mensen kan de telefoon een goede afleiding zijn van negatieve emoties. Ook kan er nog een andere factor zijn die zowel smartphone gebruik en angst verklaart, waardoor ze lijken samen te hangen. Een voorbeeld van zo’n factor is werkdruk. Mensen
die veel werken en daarom veel online moeten zijn zullen meer stress ervaren. Dat kan vervolgens tot burn-out leiden. De vraag is dan hoe dat komt: door de telefoon, de werkdruk, of misschien wel beide? Of mensen die al niet lekker in hun vel zitten en ontevreden zijn over het feit dat ze geen partner hebben, zullen eerder geobsedeerd door een dating-app kunnen raken.”

Smartphone maakt veel dingen ook makkelijker

Lotte Willemsen benadrukt dat het interessant is dat mensen door hebben en aangeven dat ze hinder van hun telefoon hebben. ,,Over de televisie en zelfs over boeken werd ook gezegd dat het een gevaar kon zijn voor je gezondheid, maar een smartphone hebben we continue bij ons. Diverse onderzoeken hebben laten zien dat we
gemiddeld 3/4 uur per dag aan onze telefoon besteden.”

En inderdaad, een smartphone maakt ons leven ook een stuk gemakkelijker en zijn verweven in onze dagelijks leven.. Reizen gaat door middel van Google-maps bijvoorbeeld een stuk sneller. En hoe fijn is het dat we niet een telefoon, fototoestel én mp3-speler (ken je ze nog) met ons hoeven mee te zeulen maar gewoon genoeg hebben aan een smartphone. En hadden we het al gehad over het gemak van internetbankieren?

Waarom afhankelijk van smartphone

Samen met dr.Simone de Droog en Tijs Portegies deed ze onderzoek waarom mensen zo afhankelijk zijn van hun smartphone. Uit het onderzoek is gebleken dat zowel de afwezigheid en de aanwezigheid van een telefoon angst of FOMO oproepen. Klinkt tegenstrijdig? ,,Als mensen geen toegang hebben tot de telefoon hebben of de batterij van hun telefoon is leeg zijn ze bang om iets te missen. Maar ook de aanwezigheid van een telefoon kan ervoor zorgen dat we iets missen. Al die notificaties (rode bolletjes) laten zien dat je eigenlijk continu een melding mist.” Als de wifi uitgezet wordt, leidt dat tot meer rust, in ieder geval onder de zware social media gebruiker.

Lotte legt uit dat een smartphone ook zeker voordelen heeft. ,,Je kan makkelijker contact hebben met mensen op afstand, hij wijst je de weg en maakt het leven makkelijker zoals bij internetbankieren. En uit onderzoeken is gebleken dat je elkaar aardig vindt als je eerst communiceert via de app.” Maar een smartphone kan zeker in sociale context ook veel onvrede met zich meebrengen. Als je tijdens een gesprek je telefoon op tafel hebt liggen dan kan dat tot minder diepgaande gesprekken leiden, zelfs als je die telefoon niet actief gebruikt. Je leeft dan veel minder in het moment en bent bezig met andere zaken.”

Wil je minder met je smartphone bezig zijn? ,,Probeer dan vaste tijdstippen in te plannen. Bijvoorbeeld als je in de trein zit heb je een halfuurtje om je apps te beantwoorden.”

Smartphone inzetten om dichter bij onszelf te komen

Didie Schackman is communicatiewetenschapper en werkte onder meer voor het RadboudUMC Centrum voor Mindfulness en legt uit dat technologie niet te stoppen is.  ,,We kunnen de smartphone daarom ook beter inzetten om dichterbij onszelf te komen in plaats van verder weg te raken." Didie legt uit dat een grote groep mensen baat heeft bij mindfulness apps. ,,Juist in de drukke westerse maatschappij, waarbij mensen last kunnen hebben van onrustige gevoelens is het goed om bewust te leven." Niet iedereen is in staat om fysiek een mindfulness training te volgen (omdat ze te ver weg wonen, er niet toe in staat vanwege ziekte of omdat het te duur is) en zo’n app is een goed alternatief om bewuster te leren leven.

Didie legt uit dat de de smartphone ons denken heeft overgenomen. ,,We doen steeds meer dingen op de automatische piloot en zijn ons niet meer bewust van de dingen die we doen. Door de smartphone worden we heel reactief in plaats van pro-actief. Een smartphone triggert je steeds om iets te gaan doen. Het nadeel is dat je niet meer zelf nadenkt over waar je behoefte aan hebt." De smartphone kan zo ook meehelpen aan het ontwikkelen van een concentratiestoornis, omdat je continu het gevoel hebt dat je iets moet doen.

Hoe weet je of je teveel op je telefoon zit?

Er zijn apps zoals Quality Time en Moment waarmee je kunt bijhouden hoeveel uur je op je telefoon zit en hoeveel tijd je aan een bepaalde app besteedt. Zo krijg je inzicht en kun je proberen het gebruik te minderen. ,,Het is niet erg dat je met je telefoon bezig bent, maar zorg dat je aandacht hebt voor wat je doet. Neem even rustig de tijd om dingen af te handelen in plaats van dat je als een zombie de hele tijd met je telefoon in je handen rond loopt. Je bent tenslotte ook niet de hele dag je tanden aan het poetsen."

Vanaf maandag 5 november publiceert NPO 3 elke week een aflevering van #tagged op het eigen YouTube-kanaal.