Amarins de Boer Nieuws 6 nov 2018, 15:19

Leestijd: 3 minuten

Alles voor de likes, zelfs het filmen van ‘n ongeluk

Niet filmen, maar helpen. Met die online campagne roept het Rode Kruis mensen op om hun mobieltje bij ongelukken en incidenten voortaan in hun broekzak te houden. Het moet afgelopen zijn om tijdens ongevallen te filmen of fotograferen, vindt de hulporganisatie.

Dit weekend kregen 45 automobilisten een boete omdat zij foto’s en video’s maakten van een ongeluk op de A58. Eerder die week filmden omstanders door een ruit van een restaurant in Den Haag hoe een man werd gereanimeerd.

„De ongelukken van afgelopen week zijn niet de aanleiding”, zegt Iris van Deinse, woordvoerder bij het Rode Kruis. „Het is een opeenstapeling van gevallen waarbij omstanders niet direct hulpverlenen.”

Overleden

„Het gebeurt dagelijks”, zegt Jan Struijs, voorzitter van de Nederlandse Politie Bond. „Continu zien politiemensen dat omstanders, van jong tot oud, eerder hun camera pakken dan dat ze slachtoffers bijstaan. De politie wordt er niet goed van. Soms zien nabestaanden via social media al dat hun geliefde is overleden, nog voordat de politie hen op de hoogte heeft gebracht.”

„Het lijkt wel een reflex geworden om eerst je mobieltje te pakken”, zegt van Deinse. Met een campagnefilm van een minuut hoopt het Rode Kruis dat mensen die ongelukken filmen, gaan nadenken over hun daden. In de video is te zien hoe een jongere live vlogt op Instagram. Opeens ziet hij ongeluk gebeuren tussen een automobilist en fietser. In eerste instantie blijft de jongen toekijken, totdat zijn volgers hem aansporen om te helpen.

Uit onderzoek van het Rode Kruis blijkt dat 90 procent van de Nederlanders het onacceptabel vindt om tijdens ongelukken en incidenten te filmen of fotograferen. Toch gebeurt het aan de lopende band. Hoe komt dat?

Het heeft alles te maken met de likes, zegt verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen. „Oftewel het ego. Want bij iedere like, retweet of volger erbij, wordt ons beloningssysteem in de hersenen geactiveerd. Dat merk je ook andersom: krijg je ergens weinig likes op, dan raak je teleurgesteld."

Asociale media

„Als je iets post dat veel emotie oproept, levert dat op social media geheid veel likes op", gaat hij verder. „Maar eigenlijk kun je het beter asociale media noemen, want het gaat puur om jezelf. Jij wilt een beloning krijgen door die likes. Het gaat nu zelfs zover, dat we erdoor geobsedeerd raken en niet meer kunnen inzien of iets wel of niet gepast is. Waardoor mensen zelfs een reanimatie gaan filmen."

De resultaten van het onderzoek moet je volgens Tertoolen dan ook met een korreltje zout nemen. „Het verschil tussen de gewenste antwoorden en dat wat mensen feitelijk doen, is groot”, zegt hij. „Het is net als met appen achter het stuur. Niemand vindt het kunnen, maar toch doet iedereen het.”

Dat omstanders liever toekijken dan helpen, heeft volgens van Deinse van het Rode Kruis te maken met een gebrek aan kennis. „Uit ons onderzoek blijkt dat mensen vaak niet weten hoe ze concreet moeten helpen.” Tertoolen voegt eraan toe dat het ook te maken heeft met het omstandereffect. „Het is eigenlijk negatief kuddegedrag. Niemand doet iets? Oh, dan doe ik ook maar niks.”

Struijs, voorzitter van de politiebond, hoopt dat daar met deze campagne verandering in komt. „Slechter dan nu kan het niet worden, dus alles om te zien dat foto’s en video’s maken in ieder geval niét de oplossing is, helpt.” Dat denkt ook Tertoolen, alhoewel hij zich afvraagt of deze campagne voldoende is. „Het is een begin, maar het beste werkt sociale afkeuring. Als we foto’s van ongelukken niet meer liken en retweeten, dan is de lol van het plaatsen er snel vanaf.”