Redactie Metro Nieuws 4 okt 2018, 09:00

Leestijd: 6 minuten

Subhashini stopt kindhuwelijken

Als het om vrouwenrechten gaat, bereikt ons vanuit India meestal slecht nieuws. Denk aan de vele kindhuwelijken, vrouwenhandel en groepsverkrachtingen. Maar deze keer is er iets positiefs te melden: er lijkt een kleine revolutie op gang te komen, met dank aan meisjes als Subhashini.

Door Grieteke Meerman

Laat je door haar geringe lengte, smalle postuur en zachte stem niet op het verkeerde been zetten. De achttienjarige Subhashini is iemand om rekening mee te houden. “Ik heb zoveel kindhuwelijken gezien, het is tijd om daar iets aan te doen. Het is het grootste probleem in deze regio”, vertelt ze in de sobere eenkamerwoning van haar ouders, in een boerendorpje in de Indiase deelstaat Andhra Pradesh. En ze voegt de daad bij het woord, want onlangs heeft ze met een beetje hulp van de lokale autoriteiten eigenhandig een kindhuwelijk gestopt.

Subhashini is samen met veel van haar generatiegenoten van plan een ‘meisjesrechtenrevolutie’ te ontketenen. Ze maakt deel uit van Girls Advocacy Alliance, dat is opgezet door Plan International Nederland, Terre des Hommes, Defence for Children en het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Deze alliantie probeert in tien landen de positie van meisjes en jonge vrouwen te verbeteren, bijvoorbeeld door de inzet van jongerenlobbyisten. Subhashini is zo’n ‘youth advocate.’ Ze leert samen met haar medestrijdsters hoe ze moeten lobbyen bij religieuze leiders, lokale overheden en andere machthebbers zodat kindhuwelijken, kinderhandel en andere vormen van geweld tegen meisjes en vrouwen worden teruggedrongen. Tegelijkertijd proberen ze onderwijs voor meisjes toegankelijker te maken.

Kindhuwelijken zijn sinds 2006 bij wet verboden in India. Officieel moeten jongens minstens 21 en meisjes 18 jaar zijn voordat ze mogen trouwen. Maar in de praktijk houdt lang niet iedereen zich aan de wet. Vooral meisjes worden vaak op jonge leeftijd weggegeven. 27 procent trouwt voor haar achttiende, waarvan een deel zelfs voor de puberteit. Na het huwelijk stopt een meisje met school en ligt er op haar vaak een enorme druk om kinderen te baren, wat vaak uitmondt in baby’; die dood of gehandicapt ter wereld komen of moeders die in het kraambed sterven.

Subhashini accepteerde het kindhuwelijk tot voor kort als een niet per se wenselijk, maar wel normaal maatschappelijk fenomeen, net als zoveel Indiërs doen. Want in haar regio is een huwelijk tussen een meisje van, pak ‘m beet, vijftien met een veel oudere man eerder regel dan uitzondering. Het past niet alleen in de culturele en religieuze traditie van het land, maar is ook vaak een praktische oplossing voor ouders die zich een al te grote ‘dowry’, ofwel bruidsschat, niet kunnen veroorloven. Hoe jonger het meisje, hoe lager de ‘kosten.’

Wat haar de ogen heeft doen openen, is de inzet van een lokale hulporganisatie die in een naburig dorp de voltrekking van een aantal kindhuwelijken kon voorkomen, met hulp van de lokale autoriteiten. “En het is een big deal als een huwelijk wordt gestopt, want dan weet iedereen in de gemeenschap het. Ik zag op dat moment dat er kennelijk toch een manier bestaat om kindhuwelijken te stoppen.”

Het ziet eruit als een vredig tafereeltje, Subhashini die koekjes uitdeelt aan haar bezoek, met op de achtergrond haar trotse ouders die in kleermakerszit naast elkaar zitten. Maar achter het plaatje van dit christelijke landarbeidersgezin gaat een dramatisch verhaal schuil. Het blijkt dat Subhashini zelf het resultaat is van een gearrangeerd huwelijk tussen twee mensen die veel te jong met elkaar moesten trouwen. Toen ze geboren werd, koos haar vader het hazenpad. Hij wilde geen dochter, uit angst voor de bruidsschat die hij later met zijn karige inkomen zou moeten ophoesten. Haar moeder en oma deelden vervolgens samen de zorg en opvoeding.

Dat is overigens iets wat heel vaak voorkomt in India; vaders die hun gezin verlaten omdat ze geen dochter willen, haar verkopen aan kinderhandelaren of zelfs om het leven brengen. Dat komt vooral doordat meisjes minder waard worden bevonden. Een jongen kan later een opleiding volgen, aan het werk gaan en zijn ouders verzorgen als die oud zijn, in tegenstelling tot een meisje, dat alleen maar voor kosten zorgt.

Na de dood van haar oma liep Subhashini op de begrafenis haar vader tegen het lijf. Hij eiste zijn rol als vader op, maar dat ging zomaar niet. “Ik stond op en zei dat hij nooit zijn verantwoordelijkheid heeft genomen”, vertelt ze geëmotioneerd, als haar vader even niet in de buurt is. “Hij zegt dat hij tot inzicht is gekomen en spijt heeft dat hij me toen heeft verlaten. Sinds een jaar woont hij weer bij ons en helpt hij mee.”

Haar vader is niet zo spraakzaam, maar geeft wel te kennen dat hij er niet over peinst om zijn dochter nu al uit te huwelijken. “Ze is nog niet klaar voor het huwelijk”, zegt hij. “We willen dat ze eerst haar studie afrondt, zodat ze een zelfstandige en veilige toekomst tegemoet gaat.” Wat Subhashini betreft is dat met een baan als “hooggeplaatste politieagent, om later vanuit die positie kindhuwelijken aan te pakken”, zegt ze vastbesloten.

Subhashini’s buurmeisje en beste vriendin heeft minder geluk. Zij werd onlangs op haar zeventiende uitgehuwelijkt aan een oudere man en woont nu ver weg, bij haar schoonfamilie, vertelt ze. “We hebben meermaals geprobeerd haar ouders ervan te overtuigen dat ze nog moesten wachten, zodat ze eerst haar opleiding af kon maken. Maar het heeft niet geholpen. Dat kwam vooral doordat ze bang waren dat hun dochter zou weglopen voor een love marriage met een andere jongen, op wie ze verliefd was.”

Zo’n love marriage, ofwel een huwelijk dat niet is gearrangeerd door de ouders van het bruidspaar, is een groot taboe in India. Het begint de laatste tien jaar een beetje te veranderen, maar het idee is nog steeds: jij zult je soulmate niet vinden, je ouders vinden hem voor jou. Wat daar alles mee te maken heeft, is de sociale hiërarchie binnen de Indiase maatschappij: het kastenstelsel. Wiens zoon met een meisje uit een lagere kaste trouwt, loopt de kans om uit de gemeenschap te worden verbannen.

Onlangs is in haar dorp een voorlichtingsprogramma uitgerold waardoor Subhashini veel inspiratie heeft opgedaan. Dit had als doel om onderwijs voor meisjes te bevorderen en kindhuwelijken tegen te gaan, als twee kanten van dezelfde munt. Iedereen werd daarbij betrokken, vertelt ze. „Meisjes én hun ouders. Want alleen op die manier kan er een kettingreactie van maatschappelijke verandering op gang komen.”

Ook het netwerk van ‘youth advocates’ lijkt een kettingreactie in gang te zetten. Het programma is nog maar een jaar oud, maar nu al is te zien dat de meisjes in hun eigen gemeenschap eenzelfde soort netwerken oprichten, bestaande uit andere jongeren die een einde willen maken aan geweld tegen meisjes en vrouwen. Ook Subhashini is van plan zo’n groep te starten, met als voornaamste doel het stoppen van kindhuwelijken.

Hoe doe je dat eigenlijk, het stoppen van een kindhuwelijk? Daarvoor heeft Subhashini een stappenplan uitgedacht. “Ik begin met het beïnvloeden van de dorpsoudsten wanneer dat nodig is”, zegt ze. “Als het niet lukt om hen ervan te overtuigen het huwelijk te stoppen, dan zal ik samen met andere meisjes met de ouders van de aanstaande bruid gaan praten. Als die niet naar ons luisteren, zullen we de zaak aangeven bij een lokale overheid, het is immers illegaal. Als ook dat op niets uitloopt, dan roep ik de hele groep op om in actie te komen. Als we met een paar meisjes geen indruk maken, dan misschien wel met z’n allen.”