Jelmer Visser Nieuws 6 okt 2018, 17:50

Leestijd: 3 minuten

Pechtold: van frisse wind tot uitgebluste D66-leider

Alexander Pechtold legt na meer dan 12 jaar het leiderschap D66 neer tijdens het partijcongres in Den Bosch. Hij was al sinds 2006 het boegbeeld van de democraten.

Iedereen had wel een mening over hem. De een vond hem een vlijmscherpe debater die de partij professionaliseerde, de ander vond hem een ‘kereltje’ met een vrij arrogante houding. Hoe is het hem sinds 2006 precies vergaan?

Herrezen

De toen nog volstrekt onbekende oud burgemeester van Wageningen begon in 2006 aan een monsterklus. Hij moest zijn partij redden van de ondergang. D66 was op sterven na dood, in sommige peilingen hadden de democraten zelfs geen enkele zetel meer. Veel verwachtingen waren er niet bij zijn aantreden.

Toch bleek de keuze voor Pechtold niet het doodsvonnis van de partij, in november haalde de partij drie zetels en leek de weg naar boven ingezet te zijn. In de jaren daarna profileerde de partij zich als groen, zeer pro-Europees en zeer anti-populistisch. D66 kreeg steeds meer vertrouwen van de kiezers en in 2010 kwam de partij uit op tien zetels.

Ook in de verkiezingen die daarop volgden deed de partij het verdienstelijk met twaalf zetels in 2012 en negentien in 2017. Dit was het op een na beste verkiezingsresultaat sinds de oprichting van de partij.

https://www.youtube.com/watch?v=fxwDdnPP-YA

Koerswijziging

Het succes was deels te danken aan een koerswijziging. D66 legde na de komst van Pechtold wat minder de nadruk op de bestuurlijke ‘kroonjuwelen’, zoals de invoering van een bindend referendum en de gekozen burgemeester. De partij profileerde zich vooral als onderwijspartij, met als resultaat dat er vooral door hoogopgeleide jongeren uit de grote steden op de democraten gestemd werd.

Maar de stijgende lijn was ook te danken aan Pechtold zelf. Hij ontpopte zich als een scherp en gevat debater, die regelmatig de lachers op zijn hand kreeg. In zijn jaren als kamerlid werd hij een steeds prominentere oppositieleider. Door de een werd hij verguisd en door de ander juist opgehemeld. Vooral de clashes met PVV-leider Geert Wilders in debatten waren uitermate memorabel.

Er is wel eens beweerd dat de twee kemphanen elkaar versterkten ondanks hun ideologische verschillen. Hij werd enkele keren door de parlementaire pers gekozen als politicus van het jaar.

#Pexit

Het is nu 2018: negentien zetels in de Tweede Kamer, meedoen met Rutte III en een aantal belangrijke ministersposten. Dit klinkt toch niet alsof je praat over een partij die in crisis zit en waarbij de partijleider zijn ontslag indient. Toch gaat het de laatste maanden niet goed met D66, de kiezers zien te weinig van de progressief liberale koers van de partij terug in het beleid van kabinet Rutte III. Sommigen vergelijken deze vrije val met die van de PvdA tijdens het vorige kabinet van Mark Rutte.

Voor Pechtold zelf was het zichtbaar even wennen om van assertieve oppositieleider te veranderen in een fractievoorzitter aan de kant van de coalitie. Ineens moest hij beleid verdedigen waar hij eerder fel op tegen was. Vooral de draai op sommige onderwerpen werd de partij zwaar aangerekend sinds ze in het kabinet zitten. Zo was D66 nooit voorstander van de sleepwet en maakten de democraten zich altijd hard voor een referendum.

Niet alleen in de Tweede Kamer maar ook privé veranderde er veel in het leven van Alexander Pechtold. Zo werd hij mikpunt van kritiek toen hij een appartement in Scheveningen dat hem door een bevriende Canadese diplomaat was gegeven niet aan de kamer had gemeld. Daarnaast was er een rel om de relatie die hij had met een duo-raadslid in Meppel, waar vooral de roddelpers en zijn grote rivalen op rechts van smulden.

Alexander Pechtold had veel vrienden maar ook veel critici. Bij zijn vertrek gaf hij aan dat het tijd was voor een ‘nieuw leiderschap’ en dat hij de kans wilde geven aan de ‘volgende generatie’. Wie hem gaat opvolgen is nog gissen, dinsdag wordt hierover een besluit genomen.