Hester Ramaker Nieuws 3 okt 2018, 13:00

Leestijd: 4 minuten

Fileleed: waarom stappen we toch weer in die auto?

Het wordt steeds drukker op de wegen in ons kikkerlandje. In vergelijking met vorig jaar blijken er 20 procent meer files te staan. Dat blijkt uit cijfers die de ANWB naar buiten bracht, en ‘de ingezette trend zet zich ook deze (na)zomer weer gewoon verder door.’ Dat betekent: nog meer files!

Wat doen we onszelf toch aan, zou je denken. Niets vervelender dan je tijd verdoen in je auto terwijl je slechts stukje bij beetje vooruit kan. Maar volgens verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen geldt dat niet perse voor iedereen. Ja, als we er naar gevraagd worden zeggen we steevast dat we de file als vervelend ervaren, maar de vraag is maar of we dat echt zo ervaren.

Lijdzaam uitzitten

Want over het algemeen houden we rekening met de files die we tegen gaan komen, zegt Tertoolen. „Mensen die elke dag rijden, weten wanneer het vastloopt. Als de weg soepel verloopt en je blijkt amper een file te hebben, dan worden mensen heel erg vrolijk. Het wordt vervelend als er een incidentele file ontstaat, bijvoorbeeld door een ongeluk. Dat calculeer je niet in en dus wordt je gefrustreerd omdat je bijvoorbeeld te laat bij je afspraak of op je werk komt.”

Volgens Tertoolen zitten we onze tijd in de file ‘lijdzaam uit’, maar dat is moeilijk omdat we constant de behoefte voelen om nuttig te zijn. Tertoolen: „We zijn slecht geworden in niks doen. Tegenwoordig krijgen we zo’n overschot aan informatie en daar zijn we helemaal aan gewend.” Rustig achteroverleunen en genieten van de spaarzame momenten die je voor jezelf hebt, vinden we dan ook erg moeilijk, vervolgt hij. „We hebben het gevoel dat we ieder moment van de dag connected moeten zijn en informatie moeten winnen. Als je in stilstaat in de file kan dat niet en daarom ervaren we een file als frustrerend.”

Nutteloos

Voor sommigen gaat die frustratie zo ver dat ze toch op zoek gaan naar een manier om zich nuttig te voelen. Ze pakken de telefoon erbij, sturen toch even dat mailtje of bellen de afspraak dat ze iets later zijn. Maar dat is geen verstandig rijgedrag, benadrukt Tertoolen. „In Nederland zijn maar weinig files waar je echt een uur lang helemaal stilstaat. Over het algemeen kun je steeds een stukje doorrijden. We moeten dus ook onze gedachten bij de weg houden. Anders reageer je trager en verleng je de file. Bovendien is het gebruik van een telefoon in de auto ook gewoonweg verboden.”

Het klinkt bijna als een psychologische lijdensweg, het rijden in de file. Maar toch blijven we het doen, met tienduizenden per dag. „Dat komt door een paar redenen”, somt Tertoolen op. „Allereerst zijn we gewoontedieren. Als we in een bepaald patroon zitten, vinden we het heel moeilijk om daar weer uit te komen. Daarnaast projecteren we in ons eigen brein dat het alternatief nog veel erger is. ‘Ik sta nog liever stil in de auto dan dat ik zeiknat regen op de fiets’. Of: ‘Als ik nu zou fietsen zou ik misschien te laat komen en bovendien bezweet aankomen op mijn werk’. En ook van het openbaar vervoer moeten automobilisten over het algemeen niets weten. Ze zitten liever alleen in hun auto in hun eigen cocon, dan dat ze tussen de mensen moeten zitten. In een trein die ook nog eens vertraging kan hebben.”

Ineens niet zo erg

Volgens psycholoog Anjo Travaille heeft het filerijden ook nog met iets anders te maken. Mensen kunnen namelijk heel lang een kleine irritatie verdragen om een grote eventuele vervolgstap te kunnen vermijden. Travaille: „We kunnen moeilijk oplossingen kiezen voor langere termijn. Je kunt natuurlijk een andere baan zoeken of verhuizen waardoor je niet met de auto hoeft en dus ook niet in de file staat. Maar dat zijn vrij ingrijpende veranderingen. Als dat je ene keuze is, en de file de andere, dan lijkt die file ineens helemaal nog niet zo erg. Die nemen we dan maar voor lief. De vraag is dus maar hoe erg mensen het daadwerkelijk vinden om in de file te staan.”

Muziek

Wat je wel kunt doen in de auto als je in de file staat, is eigenlijk maar heel weinig. Je moet constant je aandacht op de weg houden. „Maar wat altijd kan, is naar muziek luisteren”, zegt Tertoolen. „Dat leidt niet heel erg af en brengt je over het algemeen in een beter stemming. Als je naar de radio luistert, neem je zelfs nog informatie op waardoor je minder het idee hebt dat je nutteloos bezig bent.”

Maar de beste tip is luisteren naar klassieke muziek, zegt hij gekscherend. „Dat is getest op olifanten en die werden er rustig van. Klassieke muziek gaat de meeste frustratie tegen en dat kunnen filerijders wel gebruiken.”

Tips van de redactie

Een snelle rondvraag op de redactie over hoe de tijd in de file gespendeerd wordt, levert de volgende resultaten op:

– Meezingers op Spotify aanzetten en hupsakee;
– Handsfree mijn hele telefoonlijst opbellen en weer eens ouderwets bijkletsen;
– Podcast luisteren;
– Luisterboek meenemen;
– Oldskool fileflirten.