Amarins de Boer Nieuws 6 sep 2018, 16:09

Leestijd: 4 minuten

Waarom zijn ‘paprika’s met vlekjes’ onverkoopbaar?

Onverkoopbaar waren ze geworden, de één miljoen paprika’s van paprikateler Erik Gubbels uit Limburg. Door de warme zomer zijn er kleine vlekjes op de groenten ontstaan, waardoor de paprikateler de groenten noodgedwongen moest dumpen. Omdat er nergens plek voor was, besloot hij de groente als compost te gebruiken op een van zijn velden.

Belachelijk, reageerden sommige mensen op social media. Maar in dit geval kon de boer er weinig aan doen, zegt Toine Timmermans, programmanager voedselverspilling bij Wageningen University. „Door de extreme temperaturen van deze zomer, groeiden paprika’s, maar ook tomaten en komkommers, in kassen veel sneller dan normaal. Het gevolg is dat het er nu veel te veel aanbod is.”

Maand lang aan de paprikasoep

Normaal gesproken gaan groente en fruit met schrammen of een misvorming bijvoorbeeld naar Oost-Europa. „Maar ook daar hebben ze nu te maken met een overschot", gaat Timmermans verder. „Het was de afgelopen tijd in heel Europa namelijk warm weer." Ook de Voedselbanken kunnen volgens hem niets met deze paprika’s. „Mensen zitten dan een maand lang aan de paprikasoep.”

Maar toch is er wel een probleem, zegt Timmermans. Want ook als we geen extreem warme zomer hebben, is er in Nederland sprake van een paprikaoverschot en wordt er een deel van het voedsel verspild. „Exacte cijfers zijn er niet, maar in Nederland wordt ongeveer twee miljoen ton voedsel per jaar verspild. Zo’n 2 procent daarvan wordt verspild vanwege cosmetische redenen."

Enkeltje prullenbak

Paprika’s die flinke schrammen bevatten of verschrompeld zijn, halen de supermarkt bijvoorbeeld niet. Maar waarom eigenlijk niet?

„Voor groente en fruit gelden strenge Europese regels”, zegt Jean Crombach van het Kwaliteits-Controle-Bureau. Zij controleren namens de Nederlandse overheid of deze regels in ons land worden nageleefd. „Die normen zijn er zodat het voor iedereen duidelijk is wat de specificaties moeten zijn. Supermarkten, veilingen en telers moeten zich hieraan houden.”

De handelsnormen zijn volgens Crombach nodig om vraag en aanbod beter op elkaar te laten afstemmen. „Het helpt voedselverspilling tegen te gaan. Zouden de regels er niet zijn, dan zou alles in de winkel door elkaar liggen en zouden de lelijke stukken groente en fruit aan het eind van de dag overblijven.”

‘Niet mooi, niet lekker’

Een paprika met plekjes kopen we nu eenmaal minder snel, omdat ons brein dat niet mooi vindt, zegt consumentenpsycholoog Patrick Wessels. „Dat heeft te maken met het halo-effect. Mooi vertalen we automatisch naar lekker, lelijk naar iets dat niet lekker is. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor mensen die netjes gekleed zijn. Je denkt dan al sneller dat diegene slimmer is.”

„Die gewenning aan mooie paprika’s, die glimmen en er netjes uitzien, is ons aangeleerd door de supermarkt”, vervolgt Wessels. „Als het afwijkt van deze norm, denken onze hersenen dat we een risico nemen. Want ja, er bestaat een kans dat het minder lekker is. En dat risico nemen we liever niet.”

Genoegen nemen met minder

Toch lijkt het erop dat we minder mooi groente en fruit steeds meer omarmen, zeggen Timmermans en Wessels. Zo heeft een Wageningse supermarkt sinds kort een schap met alleen maar voedsel dat anders weggegooid zou worden. „Ik hoop dat er snel meer supermarkten volgen die ook de verantwoordelijkheid nemen”, zegt Timmermans. „Dan krijg je een systeem waarbij je overschotten kunt oplossen. Als consumenten genoegen leren nemen met minder, hoeft er ook minder te worden geproduceerd.”

Om dat te bereiken, moet je consumenten overtuigen dat een paprika met een vlekje net zo lekker is als een glimmende. „En dat is nog best lastig”, zegt consumentenpsycholoog Wessels. „Maar als er steeds meer mensen wél kiezen voor de kromme komkommer, en vrienden zien dat bijvoorbeeld, wordt het wel langzamerhand steeds normaler. Ik zie dat wel gebeuren.”

Ander systeem

Volgens Timmermans moeten supermarkten gewoon zeggen dat ze óók groente en fruit met een schrammetje willen hebben. „Desnoods uit protest. De Europese regels voor groente en fruit worden dan echt wel versoepeld. En consumenten gaan het dan vanzelf wel kopen."