Anne Kersten Nieuws 27 sep 2018, 12:29

Leestijd: 4 minuten

‘Rookvrije samenleving in 2040 moet mogelijk zijn’

De ontwikkelingen vanuit het rookland volgen elkaar snel op. Amstelveen zei rookvrij te willen worden en in augustus bleek dat Rotterdam met een aantal rookvrije straten wilde beginnen. In Groningen werkt men al een tijd aan de ambitie de eerste rookvrije stad te willen worden. En daarnaast loopt nog steeds de rechtszaak tegen de tabaksindustrie.

Verdachtenbank

Het zijn heftige tijden voor rokers. De rechtszaak tegen de tabaksindustrie is een moeilijke, maar „zeker niet onmogelijk” volgens advocate Bénédicte Ficq. „Als ik er juridisch naar kijk, is het een haalbare zaak. Maar er zijn veel tegenkrachten.” In december wordt duidelijk of er vervolgd gaat worden, dan start een lang proces van onderzoek. Maar Ficq stopt niet voor „de tabaksindustrie in het verdachtenbank zit”.

Ze hoopt natuurlijk op een vervolging in de zaak. „Dat zou een zeer krachtig signaal afgeven. De eerste aangeefster Anne Marie heeft longkanker en is moeder van vier kinderen. Zij vindt, en met haar vele anderen, het misdadig om een product te maken met de bedoeling de gebruiker eraan verslaafd te maken. Wetende dat je er ziek van wordt en sterft. Daarom is er aangifte gedaan.” Iedere stap voor een rookvrije wereld juicht Ficq toe. „Als moeder en als mens vind ik dat geweldig en juich ik die stappen toe.”

Rookoverlast

Belangenorganisatie Clean Air Nederland ziet een zeer positieve trend. „Ik verwacht dat het rookvrij worden van steden zich als een olievlek door het land zal verspreiden”, aldus woordvoerder Tom Voeten. Groningen die als eerste stad van Nederland rookvrij wil worden, ziet hij als een stap in een groter proces. „Hierdoor kunnen wij bijvoorbeeld weer rookoverlast in de horeca aan gaan pakken en de terrassen rookvrij proberen te maken, eigenlijk het hele uitgaansgebied als het lukt. Dat is namelijk een grote ergernis in Nederland.”

Geheel rookvrij zal Nederland volgens Voeten niet worden. „Dat klinkt alsof niemand meer rookt en dat is niet reëel.” Hij maakt de vergelijking tussen nicotine en harddrugs: „Nicotine is namelijk even verslavend. Ons doel als belangenorganisatie is bereikt wanneer het aantal rokers te vergelijken is met het aantal harddrugs gebruikers. Dat zou namelijk een stuk minder zijn dan nu het geval is en dan kunnen we spreken van een stabiele situatie.”

Zo goed als rookvrij

Toch is er wel een hoop voor een rookvrije samenleving. Clean Air Nederland werkt samen met de Rookvrije Generatie, waarmee men tracht ervoor te zorgen dat kinderen niet beginnen met roken en opgroeien zonder roken. „Daardoor neemt het aantal rokende mensen langzaam af en zou de samenleving in 2040 zo goed als rookvrij kunnen zijn”, vertelt Voeten. „Dan zijn we een heel eind.”

Ton Wurtz van Rokersbelangen ziet een rokerige toekomst. „Ik denk niet dat we ooit zullen stoppen met roken. Zolang mensen genot willen – sommigen noemen het een verslaving, maar ik noem het genot – blijft het bestaan.” Hij gelooft niet in een rookvrij Nederland of een samenleving waarin niet gerookt wordt. „Dat zou betekenen dat de 23 procent van de Nederlanders die nu rookt allemaal niet meer zou roken, dat lijkt me niet realistisch. Het zou een ingewikkelde strijd worden, die zorgt voor tweedeling in Nederland. En dat moeten we toch niet willen?”

Communiceren

Als het aan Wurtz ligt, komt er weer harmonie terug in de samenleving. „We moeten weer kunnen communiceren met elkaar. Dat een niet-roker kan zeggen dat hij de rook niet fijn vindt en dat de roker dan stopt of verderop gaat staan. Dat mis ik nu.”

Toch is de dialoog aangaan precies wat ze in Groningen van plan zijn. Perswoordvoerster van de Groningse wethouder Mattias Gijsbertsen, Natascha van ’t Hooft vertelt dat het rookverbod bij bepaalde instellingen ervoor zorgt dat rokers aangesproken kunnen worden op hun gedrag. „Bij bijvoorbeeld de universiteit is roken dan verboden en kunnen de rokers gevraagd worden ergens anders te gaan staan. Zo is er geen rook meer bij de ingang en dat was een grote bron van irritatie.” Dialoog is in eerste instantie de enige handhaving. Mochten mensen niet luisteren, kunnen steekproefsgewijs boetes uitgedeeld worden.

Roken is niet stoer

Wurtz (Rokersbelangen) vindt echter dat een groot deel van de samenleving buitenspel wordt gezet, wanneer een stad rookvrij wordt gemaakt. „Dat is niet de manier om dingen te regelen. Net zoals dat roken verbieden geen oplossing is.”

Voeten (Clean Air Nederland) ziet een verbod wel als een optie, maar nu nog niet. „Dan krijg je heel veel mensen die ertegen in gaan, en daar heb je weer veel handhavers voor nodig die er eigenlijk niet zijn. We gaan door met campagnes en proberen rokers en niet-rokers duidelijk te maken dat het achterlijk is om te starten met roken: roken is namelijk niet stoer. We proberen de norm aan te passen, daarna is een verbod mogelijk.”

Heftige tijd

Het blijft een heftige tijd voor rokers. Als we Voeten moeten geloven is Groningen zeker niet de laatste die maatregelen tegen rokers aankondigt en zouden we in 2040 tegen een bijna rookvrije samenleving aankijken, iets waar de Rookvrije Generatie ook erg blij mee is. Maar volgens Wurtz gaat het allemaal niet zo snel. Want roken is een traditie en die gaat niet zomaar verloren.