Redactie Metro Nieuws 29 aug 2018, 08:50

Leestijd: 5 minuten

Hoeveel vlees eten we eigenlijk en wat is te veel?

De roep om geen vlees te eten wordt steeds luider. Journalist Joram Bolle duikt voor ons de komende dagen in de wereld van het vlees. Vandaag deel 1 van een serie van drie artikelen.

We eten te veel vlees, lees je regelmatig. We helpen ons klimaat ermee naar de knoppen, de industrie is zo groot geworden dat dieren er zwaar onder lijden en het heeft effect op onze gezondheid. Maar hoeveel vlees consumeren we dan eigenlijk, en wat is te veel?

Jarenlang aten we meer en meer vlees. In 1950 nog zo’n 17 kilo per persoon. In de bijna zeventig jaar daarna steeg dat tot ruim twee keer zoveel. In 2016 consumeerde een Nederlander gemiddeld ruim 38 kilo vlees, blijkt uit berekeningen van de Wageningen University. Dat zijn de meest recente cijfers.

Karkasgewicht

Die 38 kilo vertelt niet het hele verhaal. Om die hoeveelheid aan vlees te krijgen, gebruik je nog eens dat gewicht aan dierlijk materiaal. Feitelijk was het gewicht dat we in 2016 aan dierlijk materiaal voor vleesconsumptie gebruikten 76,8 kilo per persoon, als je de botten, de huid en het andere afval van het dier meetelt dat we niet eten. Dat heet het karkasgewicht.

En eigenlijk is het nog meer. Ook in kant en klare producten zit vlees, denk aan een pak soep of een pizza. Maar hoeveel vlees fabrikanten daar precies in doen, valt lastig vast te stellen en dus is dat vlees niet meegerekend.

Overcompensatie

Onze vleesconsumptie is wel wat gestagneerd. In 2005 was het vleesverbruik per persoon, inclusief botten, 76,7 kilo karkasgewicht. Dat steeg tot een maximum in 2009 van 79,1 kilo. In de jaren daarna daalde onze consumptie steeds een beetje tot in 2015 het niveau van 2005 weer werd bereikt. Het jaar daarna steeg de consumptie opnieuw heel licht.

Aan de betrekkelijk kleine veranderingen in de laatste jaren mag je geen hele grote conclusies verbinden, zegt consumptiesocioloog Hans Dagevos van de Wageningen University: “Maar de grote stijging in onze consumptie van eind vorige eeuw is er uit. Uit onderzoek blijkt dat mensen bewuster worden van de negatieve effecten van vlees eten en dat ze ook zeggen vlees te minderen.” Dat laatste valt alleen niet even overtuigend in de cijfers terug te zien, zegt Dagevos: “Waarom weten we niet precies. Een hypothese is dat als mensen minder vaak vlees eten in de week dat ze dat compenseren door meer vlees per keer te consumeren.”

Varkens populair

Wat eten we dan het liefst? Het varken is veruit favoriet. Daarvan verbruikt een Nederlander op jaarbasis 36,5 kilo karkasgewicht, bijna de helft van de totale consumptie. Daarna volgen kip en ander pluimvee (22,2 kilo) en rundvlees (15,4 kilo). Van kalfsvlees en schapen- en geitenvlees eten we ruim een kilo per jaar. En oh ja, we consumeren gemiddeld ook nog een onsje paard.

In vergelijking met de landen om ons heen is ons vleesverbruik niet eens zo hoog. Nederland zit bijvoorbeeld onder het gemiddelde van de EU, dat rond de 85 kilo karkasgewicht ligt. Volgens Hans Dagevos komt dat onder meer omdat vleesvervangers hier van hoge kwaliteit zijn en ze goed in de markt zijn gezet. Frankrijk is een uitschieter. Daar verbruikt men meer dan 90 kilo vlees per jaar. België en Luxemburg scoren dan weer lager, met net iets meer dan 70 kilo.

Vooral de ontwikkeling in België vindt Dagevos interessant. “Daar hebben we recent een daling van 10 procent gezien. Er moet nog onderzoek naar gedaan worden waar dat door komt, maar mogelijk speelt de grote aandacht voor misstanden in slachthuizen mee.” Dierenrechtenactivisten maakten onder meer beelden in een slachthuis in Tielt, die veel ophef veroorzaakten. Te zien was dat varkens zwaar werden mishandeld.

Darmkanker

Maar hoeveel vlees zouden we dan moeten eten? Die vraag kan je op verschillende manieren beantwoorden. Vanuit gezondheidsperspectief bijvoorbeeld. Vlees is niet per se nodig. Bepaalde voedingsstoffen uit vlees zijn dat wel, zoals eiwitten, ijzer en vitamine B12. Als je die op een andere manier binnen krijgt, hoef je op zich helemaal geen vlees te eten.

Het eten van veel rood vlees (rund, schaap, geit, varken) en bewerkt vlees zoals worst, wordt in verband gebracht met een hogere kans op bijvoorbeeld darmkanker. Daarom raadt het Voedingscentrum aan maximaal 500 gram vlees per week te eten, waarvan maximaal 300 gram rood vlees, en liever helemaal geen bewerkt vlees. Als we dat omrekenen naar onze consumptie op jaarbasis, zou je dus maximaal 26 kilo vlees moeten eten. Het karkasgewicht zou dan zo’n 52 kilo zijn, in plaats van de 76,8 kilo die we nu verbruiken.

Eiwit uit planten

Je kunt het ook vanuit klimaatperspectief bekijken. In 2050 moeten we 95 procent minder broeikasgassen uitstoten dan in 1990. Daar hebben we ons aan gebonden met het klimaatakkoord van Parijs uit 2015. Van alle broeikasgassen die we in Nederland uitstoten komt nu zo’n 10 procent door de veehouderij. Die uitstoot kunnen we iets omlaag brengen door technologische ontwikkelingen, maar niet genoeg om ons aan het klimaatverdrag te houden. We moeten minder vee houden, constateerde de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur (RLI) dit voorjaar in een rapport. Anders stoot alleen al de landbouw in 2050 evenveel broeikasgas uit als Nederland in totaal mag.

En dus moeten we minder vlees eten. Op dit moment halen we zo’n 70 procent van ons eiwit uit dierlijke producten – niet alleen vlees, ook zuivel – en 30 procent uit plantaardige producten. De RLI zegt dat Nederlanders in 2030 maximaal 40 procent eiwitten uit dierlijke producten zouden moeten consumeren en 60 procent plantaardige eiwitten. Sowieso kan onze eiwitconsumptie flink omlaag, zegt het RLI. Concreet betekent dat dat Nederlanders dan nog zo’n 30 gram vlees per dag kunnen eten. Omgerekend op jaarbasis: net geen 11 kilo, of 22 kilo karkasgewicht.

“Als signaal is het een belangrijke bevinding,” zegt Hans Dagevos. “Of het realistisch is dat we dit over tien jaar halen, moet nog blijken. Vegetarisme en veganisme zijn voor veel mensen een stap te ver, maar Nederlanders willen absoluut hun consumptie veranderen, zeker als de vleesvervangers van nog betere kwaliteit worden en vleesminderen normaal wordt.”

Je kan donderdag 30/8 deel 2 lezen: Allemaal aan de kweekburger