Merel Driessen Nieuws 29 aug 2018, 15:00

Leestijd: 4 minuten

Het leenstelsel: waar was het ook alweer goed voor?

De eerste studenten die onder het nieuwe leenstelsel vallen, zullen dit collegejaar afstuderen. Sinds de invoering vier jaar geleden hebben we weinig positief nieuws gehoord over het nieuwe systeem voor studenten in het hoger onderwijs. De belofte van toenmalig onderwijsminister Bussemaker over één miljard euro voor het onderwijs lijkt niet helemaal te kloppen en studenten met een studieschuld kunnen straks moeilijk een hypotheek krijgen. Het wekte bij Metro de vraag op voor wie dat nieuwe leenstelsel dan eigenlijk wél goed is.

Hoe zat het ook alweer?

De studenten van het collegejaar 2014-2015 hadden nog ‘geluk’, zij kregen nog een basisbeurs. De studenten die op 1 september 2015 zijn gestart met studeren, krijgen geen basisbeurs meer en moeten lenen als ze hun studie niet kunnen betalen en geen aanvullende beurs krijgen. Met Jet Bussemaker als minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap werd het nieuwe leenstelsel voor studenten ingevoerd. Ze beloofde dat door de bezuinigingen één miljard euro zou vrijkomen, waarvan dit jaar de eerste paar miljoenen in het onderwijs worden geïnvesteerd. De hogescholen en universiteiten zouden in de jaren voor 2018 zogeheten voorinvesteringen doen.

Maar van de beloftes die Bussemaker en de hogescholen en universiteiten deden, bleef weinig over. Uit onderzoek van de Algemene Rekenkamer bleek dat de hogescholen en universiteiten onvoldoende voorinvesteringen deden, waardoor studenten dubbel pech hadden: geen basisbeurs, maar ook geen beter onderwijs. Bovendien bleken van de één miljard die Bussemaker had beloofd, nog vele miljoenen af te gaan. In werkelijkheid bleef er een bedrag van 820 miljoen euro over.

Problemen met hypotheek

Deze week leek de druppel bijna de emmer doen overlopen: starters met een studieschuld blijken niet goed in staat om een hypotheek te krijgen die de kosten van een huis voldoende dekt. De 28-jarige Rachelle vertelde hoe zij door een openstaande studieschuld van 6000 euro geen hypotheek kon krijgen. Wat blijkt? Banken en hypotheekverstrekkers kijken naar de oorspronkelijke studieschuld en niet naar de actuele schuld.

„Dat is natuurlijk een probleem: een startende krijgt zo een achterstand op de woningmarkt. Dat is nooit de afspraak geweest”, vertelt Splinter Chabot, voorzitter van de JOVD. Hij vertelt dat ook hij student is en een lening heeft. „Ik leen met de veronderstelling dat het voor mij als starter straks geen probleem is om een hypotheek te krijgen. Als dat nu wel een probleem is, is dat vreemd.”

‘De tuinman betaalde voor de studie van de advocaat’

Toch is de JOVD nog altijd voorstander van het leenstelsel voor studenten. De jongerenpartij van de VVD vindt dat niet alleen de overheid voor de studie moet betalen, ook de studenten zelf moeten hun steentje bijdragen. De Jonge Socialisten (PvdA) en de Jonge Democraten (D66) zijn het met de JOVD eens. Ook zij zijn, ondanks de negatieve berichtgeving, nog altijd voor het leenstel. „In het oude stelsel kreeg iedere student een beurs omgezet in een gift als die student binnen een bepaalde tijd afstudeerde. Ook de kinderen van de advocaten kregen dat geld, terwijl zij dat niet nodig hebben. Geld voor onderwijs vloeide daardoor weg naar de club en de bar en werd in ieder geval niet voor onderwijszaken gebruikt”, zegt Kevin Brongers, voorzitter van de Jonge Democraten.

Pelle Depla van de Jonge Socialisten is het met Chabot en Brongers eens: „In de oude situatie betaalde de tuinman voor de studie van de advocaat.” Ondanks dat alle drie de jongerenpartijen voorstander van het leenstelsel zijn, vinden ze wel dat er wat moet veranderen. „Wij vinden dat het kabinet moet kijken naar hoe de grootste fouten uit het leenstelsel kunnen worden gehaald. Het is belangrijk dat er een wetgeving gaat komen dat banken en hypotheekverstrekkers niet naar het begin van je studieschuld kijken, maar naar de huidige stand van zaken. De wetgeving loopt daar nu mee achter”, aldus Depla.

Verbeteringen

Ook Brongers en Chabot vinden dat het kabinet wat moet veranderen. Chapot: „De politiek in Den Haag en DUO moeten zich daarover heen buigen. Straks kan je niet meer normaal een huis kopen. Dat is een heel naar effect, waar wij als JOVD natuurlijk ook naar gaan kijken. Maar ook Den Haag moet dat zeker doen.” Volgens Brongers moet er in ieder geval betere voorlichting komen over wat de studieschuld voor je toekomst betekent. „Het is niet ineens sinds dit jaar dat je studieschuld telt bij het aanvragen van een hypotheek. Maar het is een heel kwalijke zaak dat de overheid en DUO niet duidelijk hebben gemaakt wat het betekent om een schuld te hebben.”

Als ouders een maximaal verzamelinkomen van ongeveer 46 duizend euro hebben, krijgen studenten nu een aanvullende beurs: een lening die wordt omgezet in een gift, zodra de student afstudeert. De studenten kunnen een aanvullende beurs van maximaal 389 euro krijgen. Zowel de Jonge Socialisten en de Jonge Democraten vinden dat ook de aanvullende beurs moet veranderen. „Ik denk dat het goed is als voor de mensen die nu gebruik maken van de aanvullende beurs, de beurs groter wordt”, vertelt Depla. Bij de Jonge Democraten vinden ze dat de groep met een aanvullende beurs groter zou moeten worden. „Die groep heeft nog steeds leenangst, ondanks de voorwaarden. Er is nog veel onduidelijkheid over.” Volgens Brongers moet het maximaal verzamelinkomen hoger worden. „De mensen die er nu net buiten vallen, worden het hardst getroffen.”