Damla Kaygusuz Nieuws 13 jun 2018, 05:00

Leestijd: 3 minuten

Spreekrecht, wat doet het met je?

Slachtoffers en nabestaanden hebben tijdens rechtszaken recht om te spreken. Maar hoe voelt dat?

De ouders van Anne Faber mochten dinsdag hun spreekrecht gebruiken in de zaak tegen de moordenaar van hun dochter. ,,Het is onvoorstelbaar hoeveel angst en pijn door de verdachte is ontstaan’’, aldus de moeder van Faber. ,,Allereerst bij Anne zelf, daarna breidden woede en verdriet zich als een olievlek uit. De familie zal nooit meer compleet zijn.’’

Zeggen welke straf je zou willen

Spreekrecht is mogelijk sinds 2005, maar pas sinds 1 juli 2016 geldt er in Nederland onbeperkt spreekrecht. De slachtoffers mogen nu meer vertellen dan alleen over het leed. Zij mogen zeggen wat voor straf zij voor de verdachte willen zien.

Van je twaalfde tot je veertiende seksueel misbruikt worden door twee vrienden van je vader, is iets wat je absoluut niet wil meemaken. Rik Derwig (17) overkwam het wél. Tijdens de eerste zaak en in hoger beroep gebruikte Derwig zijn spreekrecht.

Derwig voelde bij zijn voorbereiding de kriebels in zijn buik. ,,Tijdens de voorbereidingen voelde ik me heel zenuwachtig, omdat ik niet zo goed wist hoe ik dingen moest verwoorden en of het wel duidelijk was. Natuurlijk moest het ook goed aankomen bij de daders en de rechters.’’

Laffe viespeuken

Ook al was Derwig zenuwachtig, hij vond het belangrijk om zijn spreekrecht te gebruiken. ,,Ik wilde de daders graag laten weten hoe ik me in die rotperiode voelde. De daders moesten weten wat ze hebben aangericht, zowel bij mij als bij mijn familie en vrienden.’’ Derwig noemde de daders tijdens zijn spreekrecht ‘laffe viespeuken’. ,,Het was een hele opluchting. Na zo’n lange tijd was ik eindelijk kwijt wat ik de daders allemaal wilde zeggen.’’

Derwig is een van de ruim 500 slachtoffers en nabestaanden die sinds 2005 gebruik maakten van het spreekrecht. Melanie Sibbald (46) is er een van. De zoon van Sibbald is doodgestoken op een parkeerplaats. Tijdens haar spreekrecht heeft ze haar emotionele betoog kunnen doen. Geen enkel moment heeft ze getwijfeld. ,,Je spreekrecht is het enige moment in de zaak dat je van jezelf kunt laten horen,’’ aldus Dibbald.

Breken tijdens de voorbereiding

Ook Sibbald vond de voorbereiding spannend. ,,Ik voelde me erg onzeker. Ik wilde zeker weten dat ik goed overkwam en oefende veel. Tijdens de voorbereiding brak ik vaak. Ik was bang dat het tijdens de zaak ook ging gebeuren. Gelukkig viel dat wel mee.’’ Tijdens de zaak was het juist iets anders wat Sibbald voelde. ,,Ik voelde me heel sterk. De hele dag door had ik me zo kwaad gemaakt en die gevoelens tegenover de verdachten kon ik meenemen’’, aldus Sibbald. ,,Het klinkt misschien heel gek om te zeggen, maar ik stond die dag te popelen om mijn spreekrecht te gebruiken. Ik deed dit ter nagedachtenis aan mijn zoon. Je raakt eigenlijk nooit uitgepraat als je zoiets meemaakt. Daarom pak ik zulke momenten met beide handen aan.’’

Sibbald gaat haar spreekrecht ook tijdens het hoger beroep op 2 juli gebruiken. Ze denkt dat het dan moeilijker gaat zijn. ,,Naar mijn idee ben ik nu gevoeliger. Dit is de laatste keer dat ik het kan doen. Na het hoger beroep komt er niets meer. Dan is het klaar.’’