Jeroen Haverkort Nieuws 4 apr 2018, 06:57

Leestijd: 3 minuten

‘Superbacterie straks dodelijker dan kanker’

Het is een wereldwijd gevaar voor de gezondheid: bacteriën die resistent zijn voor antibiotica. Ieder jaar sterven er meer dan 700.000 mensen aan deze ‘superbugs’. De verwachting is dat dit aantal in 2050 op tien miljoen slachtoffers ligt.

Vissterfte

In Haiderabad, de derde stad van India, wonen bijna 8 miljoen mensen. De stad in het zuiden van het immense land kan gerust een medische metropool worden genoemd met honderden bedrijven die medicijnen en antibiotica produceren. Het heeft zijn weerslag op mens en natuur, want de afvalverwerking is erbarmelijk tot niet geregeld. „Het landschap is sinds 1970, toen de eerste farmaceutische bedrijven zich hier vestigden, sterk veranderd”, zegt een boer in de Indiase krant The Hindu. „Massale vissterfte is hier eerder regel dan uitzondering en de grond is zo vervuild dat we niks kunnen verbouwen.”

Vlak buiten Haiderabad liggen diverse meren, kanalen en rivieren. Blauw is het water al lang niet meer. Pijpleidingen waaruit zwarte drab sijpelt of witschuimend water stroomt tekenen het landschap. Indiase media melden dat ongeveer twintig meren volledig zijn vervuild. En dat geldt ook voor het grondwater. De lokale bevolking gebruikte het water om te vissen, te wassen en te drinken. „Maar dat kan niet meer”, aldus de boer die klaagt over de stank. „Dit water is levensgevaarlijk.”

Superbacteriën

De medicijnfabrieken dumpen zo veel antibiotica in het milieu, dat er resistente bacteriën ontstaan. Deze kunnen één of zelfs meerdere soorten antibiotica overleven, doordat ze in aanraking zijn gekomen met grote hoeveelheden van die antibiotica.

„We hebben het over echte superbacteriën”, stelt de Britse econoom Jim O’Neill in een rapport dat hij in opdracht van de Britse regering schreef. „En dat is een grote zorg voor de medische wereld, want als geen enkel medicijn meer helpt, kan een mens sterven aan een simpele ontsteking, zoals diarree. Als er niks wordt gedaan, kunnen superbacteriën tegen 2050 dodelijker zijn dan kanker.”

Verspreiding

Niet alleen de farmaceutische industrie heeft schuld aan de superbacterie. Ook het onnodige en overmatige gebruik van antibiotica door mensen en in de veeteelt moet dringend worden ingedamd.

Volgens O’Neill zal de impact in de BRIC-landen (Brazilië, Rusland, India en China) en de MINT-landen (Mexico, Indonesië, Nigeria en Turkije) het zwaarst zijn. Maar ook in de Verenigde Staten en Europa overlijden er jaarlijks rond de 50.000 mensen aan de superbacterie. „Je hoeft je handen maar met het water te wassen en de bacteriën kunnen al in je lichaam terechtkomen. En door internationaal reisverkeer kunnen alle mensen in de wereld er vervolgens mee in aanraking komen.”

Stappenplan

O’Neill en co. stellen een compleet stappenplan voor: zo moet er wereldwijd campagne gevoerd worden voor meer bewustzijn, ons overmatige medicijngebruik moet worden aangepakt en het is belangrijk dat er nieuwe antibiotische medicijnen worden ontwikkeld, die wél werken op de superbacteriën.

Volgens het RIVM komen in Nederland weinig superbacteriën voor. Maar het spreekt wel van een sluimerend probleem. In tegenstelling tot veel andere landen, kun je in Nederland alleen antibiotica krijgen op doktersvoorschrift. Ook zijn ziekenhuizen en verpleeghuizen extra alert op dit soort bacteriën. Patiënten die ziek worden door een resistente bacterie, worden apart verzorgd om te voorkomen dat andere mensen ook ziek worden.