Cerise van Vliet Nieuws 20 apr 2018, 07:44

Leestijd: 4 minuten

De sigaret: van partysnack tot sluipmoordenaar

Vroeger – toen je met al je vriendjes op woensdagmiddag naar die ene buurvrouw rende die een televisie had zodat je je favoriete tekenfilm kon kijken, in zwart wit – stonden de sigaretten tijdens feestjes ‘gewoon’ in een glas gepresenteerd op tafel. Naast de chips en het bier. Doe zoiets vandaag de dag en je krijgt een boel scheve gezichten.

Het imago van de sigaret is sinds de uitvinding van tabak drastisch veranderd. Uit recente cijfers van de gezondheidsmonitor van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat steeds minder mensen roken. In 2016 rookte nog 18,6 procent van de mensen dagelijks, vorig jaar is dat gedaald naar 17,2 procent. Het aantal rokers en dagelijkse rokers daalt sinds 2015. Toen rookte 26,3 procent van de bevolking, waarvan 19,5 procent dagelijks. Het aantal mannen dat rookt (27 procent) en dagelijks rookt (19,2 procent) is nog steeds flink hoger dan het aantal vrouwen dat rookt (19,9 procent) en dagelijks rookt (14,5 procent).

Geneeskrachtig

Je zou het bijna niet geloven, maar uit meerdere verhalen blijkt dat men eerst dacht dat tabak een geneeskrachtige werking had. Nu weten we wel beter. Hoe ging zo’n onschuldig ogend staafje van geneesmiddel naar gezellig en stoer om jaren later weer bestempeld te worden als not done?

Om bij het begin te beginnen, moeten we de welbekende Columbus erbij halen. Toen hij in 1492 in Amerika aankwam met zijn boot, gaven de Indianen hem tabak. De beste man voer daarmee terug naar Europa en verspreidde het product. In het begin wordt tabak gesnoven in plaats van gerookt en denkt men dat je het kan gebruiken voor allerlei kwaaltjes. Wetenschappers hielden zich toen niet echt bezig met het exotische goedje en mensen wisten niet beter.

Industrie

In 1847 komt er een grote verandering in de tabaksindustrie. Dan start en zekere meneer Philip Morris een sigarettenfabriek in Londen. In de fabriek worden met de hand gerolde sigaretten geproduceerd zoals wij ze kennen. Philip heeft zo’n goede business dat hij uiteindelijk zevenduizend sigaretten per uur kan maken. Dan moet je natuurlijk ook wel mensen vinden die al die duizenden sigaretten die je per dag maakt oproken: tijd voor reclame.

Er moest reclame worden gemaakt voor sigaretten, mensen moesten weten hoe lekker en gaaf het is om zo’n brandend staafje in je mond te laten bungelen. Dan kon Morris namelijk op vakantie naar een tropisch eiland.

Reclame

In de jaren vijftig en zestig zijn de reclames voor sigaretten echt booming business. Op dat moment roken bijna alle mannen van vijftien jaar en ouder. Het ene na het andere merk komt met een gelikt spotje of goed ontworpen poster.

Als we je nu moesten laten raden wie de opperbaas van de sigarettenreclame is, raad je het waarschijnlijk goed. Dit merk is namelijk zo geslaagd in de promotie, dat het in een mum van tijd razend populair werd. We hebben het natuurlijk over Marlboro. Sommigen zeggen zelfs dat dit merk de hele reclame-industrie heeft veranderd. Waarom? Omdat ze een ander soort reclame gingen maken.

Vroege sigarettencommercials waren saai. Heel saai. Bijvoorbeeld deze reclame van Camel:

In het spotje vertelt een man waarom deze sigaret zoveel beter is dan die van de concurrenten en hij haalt er nog wat ‘experts’ bij. Marlboro doet eerst ook wat dappere pogingen met reclames gericht op vrouwen – het sigarettenmerk begon als een merk voor vrouwen – maar had al snel door dat dit niet werkte. Ze moesten zich richten op mannen en wel de stoere man.

The Marlboro Man

Zo ontstond ‘The Marlboro Man’, een echte vent. Een hardwerkende, vrijgevochten, ruige man die het allemaal goed voor elkaar had. In de reclame die het merk lanceerde zag je geen mannetje saai praten over staafjes die je kan oproken, je zag de levensstijl van een stoere man. Op de posters verscheen een aantrekkelijke cowboy.

https://www.youtube.com/watch?v=yQmpqvoEpws

Het duurde nu niet heel lang meer voordat de gezondheidsindustrie door kreeg dat sigaretten helemaal niet zo goed voor je zijn als altijd werd gedacht. Sterker nog, sigaretten bleken ineens slecht voor je. Kankerverwekkend. Het deed de sterke merken zoals Marlboro bijna niets. Zij hadden zo’n naam opgebouwd, dat ze onaantastbaar leken.

De onderzoeken lieten de advertentiemachine alleen nog maar harder draaien, want je moest mensen nu niet alleen aan je binden, je moest ze ook laten negeren dat jouw product eigenlijk heel slecht voor ze is. Dus zag de politiek maar één oplossing: reclames voor sigaretten verbieden. Dat gebeurt in ons land in 2002. Een jaar later komen er waarschuwingen op de pakjes en sinds 2008 zijn cafés rookvrij.

Verbod

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) schrijft dat Reclame maken voor tabaksproducten of aanverwante producten (elektronische sigaretten en navulverpakkingen/patronen – beide met en zonder nicotine – en voor roken bestemde kruidenproducten) is verboden. De vermindering van die openbare verleiding en het aanbrengen van onsmakelijke plaatjes en waarschuwingen op verpakkingen lijken nu de vruchten af te werpen. Rookten in de jaren vijftig nog bijna alle mannen van vijftien jaar en ouder, nu is dat ‘maar’ zo’n 17,2 procent van de hele bevolking.