Iris Hermans Nieuws 19 apr 2018, 08:19

Leestijd: 6 minuten

50 jaar Paradiso: Van blowgangetje tot sterrenhemel

In het Amsterdam Museum krijg je meteen zin om te feesten! De expo 50 jaar Paradiso neemt je mee van blowgangetje tot sterrenhemel.

Heuptasje

Ik ken hem/haar ergens van… De kans is groot dat die zin door je heen schiet bij het zien van de portretten aan het begin van de expositie 50 jaar Paradiso, gemaakt van mensen uit het huidige nachtleven, zeker als je zelf ook niet feestjesvies bent. Van de hipsterboy met het schoudertasje diagonaal tot de alternatieve rockchick en een jongen met grote pupillen en dito glimlach. Ze hebben in elk geval een ding gemeen: zíj waren in Paradiso.

Puzzel

,,Net als heel veel andere Amsterdammers.” Annemarie de Wildt is conservator in het Amsterdam Museum. Het mooie van haar vak is dat ze elke keer weer in een andere wereld kan duiken, want de exposities hier zijn divers, variërend van De Wallen tot graffiti en alles ertussenin. En ze houdt wel van een flinke puzzel: ,,Je begint met twee lege zalen, een onderwerp en moet het dan op een spannende manier zien te vullen.”

Geslaagd

Samen met vormgever Floor Wesseling en Paradiso werd volle bak gebrainstormd. Archieven van 1968 tot 2017 werden doorgespit, flyers van a tot z gelezen en een grote hoeveelheid foto’s ‘wandvullend’ uitgeprint. ,,We hebben met z’n allen de geschiedenis en het verhaal van Paradiso geconstrueerd.” Met verve, zo blijkt wanneer je door de twee zalen loopt die door de grote diversiteit aan materiaal dat je allemaal even wilt bekijken/beluisteren, niet op lijken te houden en je er spontaan zin in een feestje van krijgt.

Psychedelisch

Het begon allemaal in 1968. Tot dat jaar werd Paradiso dat toen nog geen Paradiso was, gebruikt als illegale tapijtopslag en weer daarvoor huisvestte het de Vrije Gemeente, zoals nog altijd pal boven de ingang te lezen is. Het was de tijd van seks, drugs en psychedelische klanken en in ’68 bemachtigden een groep jongeren het gebouw en doopten het om tot Cosmisch Ontspannings Centrum Paradiso. Een soort jongerencentrum, met films, een macrobiotisch winkeltje, een schaakcafé, een handvol concerten per week en vooral veel psychedelische muziek uit de platenspeler. En oh ja, héél veel blowen.

Blowen en bloot

Annemarie wijst naar een zwart-witfoto van het in rook gehulde ‘blowgangetje’ waar ook de Paradiso-dealer gewoon over de vloer kwam. ,,Het was de hippietijd, alles kon en mocht.” Dus toen op een goeie avond een aantal vaste gasten in adamskostuum begon te dansen tijdens het event Kikker in deine Bil, keek niemand gek op. Sterker nog: vele andere feestgangers deden vrolijk mee! Een waar naakt paradijs, daar op de Weteringschans.

Heilige grond

Het was the place to be, vol speelse rebellie, drugs en dansen, vervolgt de vriendelijke conservator die pas een kleine tien jaar later voor het eerst de heilige grond zou betreden. Ze herinnert het zich nog als de nacht van gisteren. ,,De Argentijnse Mercedes Soza trad op en het leek wel alsof alle Nederlandse Argentijnen zich die avond daar hadden verzameld. Een verpletterende indruk heeft het gemaakt, ik wist tot daarvoor niet dat een uitgaansplek tot zoveel saamhorigheid kan leiden.” Haar vriend heeft ze trouwens ook in Paradiso ontmoet: Pieter Franssen, een naam die bij de wat oudere feestgeneratie vast en zeker een bel doet rinkelen. Hij was een van de allereerste dj’s in Paradiso en heeft als dj-pionier waarschijnlijk menig vrouwenhart sneller doen laten kloppen. Nee, zij was toen nog niet met hem samen, lacht ze, ,,misschien maar beter ook!”

Punk

Medio jaren zeventig is de hippietijd voorbij en ontstaat een moeizame muzikale transitieperiode. Het einde van het muziek- slash subcultuurparadijs lijkt in zicht. ,,De gemeente had zelfs al plannen voor een hotel!” Het tij keerde met de komst van nieuwe directeur Huib Schreurs die de poptempel naar een hoger niveau tilde en de opmars van punk, ,,het is de redding van Paradiso geweest, de nieuwe generatie deed haar intrede.”

Op tweede gezicht

De portretfoto’s van de punkers halverwege de eerste zaal, geven een inkijkje in de uitgaansscene van toen, die op het tweede gezicht niet eens zo gek veel verschilt met die van nu. Waar nu hipsterknot, gescheurde jeans en leren jacks vaak in het (nachtelijk) straatbeeld te vinden zijn, waren dat toen punkharen en eveneens gescheurde kleding en leren jacks, al was de hele punkstijl toch wel iets extremer, getuige de intrigerende foto’s.

‘Oh ja…’

In de loop der jaren is van alles de revue gepasseerd, blikt Annemarie terug en tijdens het uitkienen van het archief, was er meermaals een nostalgische ‘oh ja, dat weet ik nog!’ of een zucht van ‘was ik daar maar bij geweest…’ Die keer dat Paradiso in 1980 door de StadKunstGuerrilla werd omgetoverd tot ultieme punkkerk bijvoorbeeld. Op de foto’s is te zien hoe alles vol stond met puin en afval en er waren zelfs auto’s binnengereden. Maar dat was nog niet het alles, ,,kilo’s olifantenstront was uit Artis gehaald…” En dan te bedenken dat je toen binnen nog gewoon (wiet) mocht roken, ,,wat zal het daar binnen gestonken hebben!”

Joszef

In zaal twee voel en hoor je de verandering in zowel muziek als tijdsgeest. Het elektronische tijdperk breekt hier aan, evenals dat van hip hop, rap en vele andere. Bijna op het eind kom je als vanzelf in de popsterrenhemel terecht, met portretten van Amy Winehouse en Prince, maar ook van geliefde medewerker Joszef Horvath. In augustus 2006 was hij buiten de spullen van Angie Stone aan het inladen, toen hij in het water viel en verdronk. Hij staat op z’n Joszefs, met vrolijke ogen en een goed gevuld bierglas op de foto, in zijn Paradiso, ‘dat voor hem zo veel meer was dan zijn werkplek‘.

Paradijs…

,,Oh shit man, ik hoop echt niet dat ik erop sta…” Een jongen staat voor een reusachtige foto van de wekelijkse clubavond Noodlanding. ,,ik was nogal aan toen!” Z’n vriend stoot hem grijzend aan, ,,in het paradijs dus.”

Stem van Huub

50 jaar Paradiso is tot en met zondag 19 augustus in het Amsterdam Museum te zien. Veel van de oude foto’s zijn gemaakt door medewerker Adri Hazevoet, eigenlijk de eerste partyfotograaf van ons land. De audiotour is voor bezoekers die wel van een persoonlijke noot houden. Huub van de Lubbe, zanger van De Dijk, de band die recordhouder meeste optredens ooit in Paradiso is, voert je met zijn hese stem door zijn herinneringen. Je eigen herinneringen aan de beroemde poptempel kun je delen op geheugenvancentrum.nl/paradiso.