Erik Jonk Nieuws 29 mrt 2018, 05:30

Leestijd: 5 minuten

Waldemar Torenstra: Congo lijdt in stilte

Waldemar Torenstra en Tineke Ceelen bezochten deze week Congo. Daar is een humanitaire crisis al jaren gaande en de afgelopen periode sterk verergerd. Ondertussen kijkt de wereld naar andere rampen.

4,5 miljoen ontheemden in eigen land, 746.000 vluchtelingen in buurlanden,  13 miljoen mensen die op hulp zijn aangewezen en 27 procent van de kinderen die nooit een schoolklas van binnen zien. Dat zijn de trieste cijfers van de Democratische Republiek Congo, een Afrikaans land zestig keer zo groot als Nederland. Doordat onze ogen vooral op het Midden-Oosten en andere crises zijn gericht, hebben we het bij deze humanitaire ramp over een land dat in stilte lijdt.

Doodop maar strijdbaar

Namens Stichting Vluchteling verbleven Tineke Ceelen (sinds 2003 directeur) en acteur Waldemar Torenstra (sinds 2010 ambassadeur) de afgelopen dagen in Congo. Op weg naar de Nacht van de Vluchteling – zie informatie onderaan- kunnen zij nu over de stille ramp vertellen en aandacht vragen. Metro trof hen woensdagmorgen in alle vroegte bij terugkomst op Schiphol, doodop maar strijdbaar.

Wat is er al zo lang mis in Congo?

Torenstra: Er is een president die al héél lang niet goed functioneert en niet goed voor zijn mensen zorgt.

Ceelen: Maar wel voor zichzelf.

Torenstra: Er zitten rebellengroepen uit oorlogen in de landen er omheen. Er is voedseltekort, waardoor mensen op zoek gaan naar eten, zeer veel seksueel geweld tegen vrouwen en dorpen worden platgebrand. Mensen vluchten voor ziekte-epidemieën als cholera en malaria. Er zijn diverse redenen waarom miljoenen Congolezen binnenlands op zoek gaan naar een betere plek. De overheid doet niets, dus hulporganisaties als Stichting Vluchteling worden hoopvol aangekeken.

Ceelen: Familieleden worden gedwongen om toe te kijken hoe vrouwen en meisjes verkracht worden. Er is een ware geweldsepidemie in Congo. En dat voor een geweldig vruchtbaar land dat een fantastische toeristische bestemming zou kunnen zijn. Maar ja, het is zo gewelddadig dat mensen niet eens in staat zijn om hun akkers te bewerken of hun oogsten binnen te halen. Er is dus honger. Ontheemden gaan van plek naar plek.

Torenstra: Helaas is de rest van de wereld deze ramp een beetje vergeten.

Terwijl jullie weg waren besloot de EU 50 miljoen euro voor Congo uit te trekken, buurlanden nog eens bijna 11 miljoen. Goed nieuws toch?

Ceelen: Echt waar? Fantastisch.

Torenstra: Er is 1,7 miljard dollar nodig, maar alles wat er naartoe gaat helpt. We hebben gezien wat er in de ziekenhuizen van mensenrechtenactivist dokter Mukwege direct met geld gebeurt, dus ook die 50 miljoen is geweldig.

Met z’n dertigen in een plaggenhut

Wat hebben jullie nog meer gezien?

Ceelen: We richten ons op drie provincies waar de crisis hard heeft toegeslagen. Zo waren we in Zuid-Kivu, waar geen vluchtelingenkampen zijn. Grote aantallen ontheemden worden er opgevangen in gastgezinnen, heel bijzonder.

Torenstra: Ik was bij een boer met zeven kinderen in een plaggenhutje. Die heeft vier andere gezinnen met nog eens 22 kinderen opgenomen. Er zat gewoon meer dan dertig man in een hut en die moeten allemaal eten. Eén van de vrouwen was ernstig ziek, maar ja, klinieken kunnen het aantal zieken niet aan. De lokale bevolking kan dat allemaal zelf niet oplossen natuurlijk.

Ceelen: Een aantal groepen als verkrachte vrouwen, hiv-patiënten en ondervoede kinderen krijgen gratis zorg. Andere patiënten niet, met wat zij betalen worden de klinieken draaiende gehouden. Maar meer en meer mensen kunnen de – lage – kosten voor zorg niet meer betalen. De ziekenhuizen hebben daardoor veel te weinig inkomsten en weten niet meer hoe ze zorg kunnen blijven leveren aan de allerarmsten en tóch de lopende kosten voor de gezondheidszorg kunnen blijven betalen.

Horrorverhalen

Weten jullie het nog wel?

Ceelen: 65,6 miljoen mensen in de wereld zijn op de vlucht, dat zijn er meer dan ooit. Frustrerend, maar voor mij geldt: elk mensenleven is er een. Als ik zo’n verkrachte vrouw in het ziekenhuis van Mukwege spreek, dan doe ik m’n stinkende best voor elke euro en elke dollar.

Torenstra: Ik word niet moedeloos, al hoor ik telkens horrorverhalen. Wij hebben het goed en moeten dankbaar zijn dat we andere mensen kunnen helpen. Ik zie de noodzaak, hulp is voor mij een morele plicht.

Hoe kan ik de Stichting Vluchteling helpen?

Ceelen: Door een paar euro over te maken.

Torenstra: En verdiep je eens in de vluchtelingenproblematiek. Ik kan me voorstellen dat mensen het een probleem van zover weg vinden. Maar dan snap je waarom hulp nodig is.

Ceelen: Als elke Nederlander het bedrag van een biertje doneert, dan kunnen wij in probleemgebieden een hoop draaiende houden. Zo makkelijk kan het zijn.

Torenstra: Dan kunnen we heel veel mensen een bed, een dokter en een kommetje soep geven. Dat kun je toch niet niét willen?

Met verwarring

Hoe gaan jullie de Paasdagen in?

Ceelen: Toch vol goede moed. Ik heb door de hartverscheurende verhalen weer kracht om mensen te overtuigen de helpende hand te bieden. Ik ga met hoop de Paasdagen in.

Torenstra: Ik toch met wat verwarring. Ik heb al wat brandhaarden gezien, maar als ik de waanzin in Congo afzet tegenover hoe goed wij het hier hebben… tja, Congo is een hele lelijke plek. Ik begrijp niet waarom zo’n land, met de enorme rijkdom elders in de wereld, niet opgelapt kan worden. Ik snap dat echt niet.

Donderdagavond vertelt Waldemar Torenstra zijn verhaal ook in RTL Late Night.

De Nacht van de Vluchteling

Duizenden deelnemers lopen in de nacht van 16 op 17 juni een sponsorloop van 40 kilometer tijdens de negende Nacht van de Vluchteling. Er zijn dit jaar vier routes, vanuit Rotterdam, Nijmegen, Utrecht en Amsterdam. In de vooravond zijn er in de hoofdstad ook lopen van 10 en 20 kilometer. De opbrengst is voor 65 miljoen vluchtelingen wereldwijd (in eigen regio) en gaat naar schoon drinkwater, onderdak, voedsel en medische zorg. In 2017 werd er 1,6 miljoen euro opgehaald. Organisator Stichting Vluchteling heeft ruim 157.000 donateurs. Informatie: Nachtvandevluchteling.nl.