Mario Wisse Nieuws 25 feb 2018, 19:45

Leestijd: 3 minuten

Zo overleef je de ijzige kou deze week

Bioloog Ko de Korte (74) komt al een halve eeuw in gebieden waar het extreem koud kan zijn en weet als geen ander hoe we deze ijzige week goed kunnen doorkomen.

Wat is de laagste temperatuur die u ooit heeft meegemaakt? 

Iets onder de -40 in het oosten van Spitsbergen toen ik daar vijftig jaar geleden overwinterde. Ik maakte deel uit van een ijsberenexpeditie en we vingen beren om ze te onderzoeken, te merken in het kader van een onderzoek naar hun trekwegen en de grootte van hun populatie. Daarna ben ik nog heel vaak teruggeweest, maar ik heb er nooit meer overwinterd.

Herinnert u zich nog hoe het voelde om in die extreme kou buiten te zijn?

Koud (lacht). Maar het was te doen. Wind is een heel belangrijke factor. Een temperatuur van -40 bij windstil weer is veel beter uit te houden dan -20 met veel wind. Ik heb een keer -30 bij orkaankracht 12 meegemaakt. Dan kun je niet buiten zijn. Ook de ijsberen zoeken dan een schuilplaats op. Als je goed uitgerust bent, hoef je niet zo veel last van kou te hebben. Het probleem in Nederland is dat we er, in tegenstelling tot bijvoorbeeld Russen en Noren, niet op ingesteld zijn. We hebben slecht schoeisel, slechte kleding en lopen eigenlijk in onze dagelijkse plunje zo de kou in. Ja, dan lijd je eronder. Als je écht kou wilt ervaren moet je overigens naar Vostok, een Russische basis op Antarctica waar de allerlaagste minima tot -90 gaan.

Zo koud wordt het hier niet, maar toch: hoe moeten wij ons deze week tegen de Hollandse kou beschermen?

Er zijn een paar geheimen, die eigenlijk helemaal niet zo geheim zijn. Komen ze: zorg voor kleding die heel ruim zit. De buitenkant moet winddicht zijn. De laag tussen het winddichte en de huid moet heel luchtig zijn. En wol is ontzettend goed tegen de kou.

Maar het begint vaak met koude handen en voeten.

Je moet goede wanten dragen. Wanten zijn veel beter dan handschoenen omdat je in wanten alle vingers bijelkaar hebt en die warmen elkaar op. Alleen die duim is een zwakke plek. Ouderwetse klompen zijn heel goed tegen koude voeten, want hout isoleert fantastisch. Als je het moderner wilt: in Groenland en Noord-Canada kom je schoenen met viltzolen tegen, of met vilten binnenzolen in een leren omhulsel. Als het maar niet te strak zit allemaal. Dat laatste is de ellende met schaatsen. Een schaatsschoen moet juist heel nauw sluiten en in de wedstrijdsport wordt zelfs met blote voeten gereden. Vreselijk koud natuurlijk. Weet je wat trouwens het allergrootste probleem is in de kou?

Nou?

De warmte.

Sorry?

Ja, nu denk je: die vent is gek. Maar als je je fysiek inspant in de kou, bijvoorbeeld omdat je de hele dag aan het schaatsen bent, ga je zweten. Het zweet bevriest in je kleding en wordt ijs. Later op de dag, wanneer de zon ondergaat, wordt het kouder. Dan ben je moe, kun je de inspanning niet meer leveren en gaat je warmteproductie omlaag. Je kleding heeft bovendien isolatie verloren door het ijs dat erin zit. Dat is het moment dat je het echt heel koud gaat krijgen en in een gevaarlijke situatie terecht kunt komen. Als je je gaat inspannen in de kou moet je dus zorgen dat je niet te veel kleren aanhebt om te voorkomen dat je te veel gaat zweten.