Amarins de Boer Nieuws 28 feb 2018, 15:19

Leestijd: 3 minuten

Iris is 24 en zit in de bijstand: ‘Ik zit klem’

Iris* (24) had haar toekomst al helemaal uitgestippeld. Na haar mbo-diploma wilde ze een jaar backpacken in Australië, vervolgens wilde ze doorstromen naar het hbo en later wilde ze een groot gezin. Maar al haar dromen gaan in rook op, als ze in 2013 een flinke smak maakt met haar paard.

Een proces van revalideren begint, in de hoop dat ze snel weer naar school kan. Maar dat valt tegen. „Van de arts en therapeut kreeg ik te horen dat ik voorlopig niet meer naar school zou kunnen, en dat het de vraag was of ik überhaupt nog wel zou kunnen werken”, vertelt Iris. „Ze zeiden dat ik maar moest beginnen met dagbesteding. Toen ik dat hoorde, baalde ik behoorlijk. Zo had ik mijn toekomst nou niet bepaald voorgesteld.” Omdat Iris geen geld verdient, belandt ze in de bijstand.

Vorig jaar is het aantal mensen met een bijstandsuitkering gedaald met 3500. Dat is de eerste afname sinds negen jaar, blijkt woensdag uit cijfers van het CBS. Nederland telt nu 461.000 mensen met een bijstandsuitkering, zo’n tien procent daarvan is jonger dan 27 jaar.

Je ontvangt in Nederland een bijstandsuitkering wanneer je werkloos bent, niet genoeg hebt om van te leven en niet in aanmerking komt voor een andere uitkering, zoals een Werkloosheidsuitkering. Voordat je een bijstandsuitkering ontvangt, moet je eerst minimaal vier weken zelf actief hebben gezocht naar werk of een opleiding.

Vrijstelling

Bij Iris is dit in eerste instantie ook het geval. Ze moet solliciteren op vacatures, ook al is ze niet in staat om te werken. Iris heeft namelijk altijd last van hoofdpijn, kan zich niet lang concentreren, en komt zodra ze moe is slecht uit haar woorden. „Mijn vader heeft toen geregeld dat ik niet hoefde te solliciteren”, vertelt Iris, die benadrukt dat dat een hele klus was. „Nadat we heel veel formulieren hebben ingevuld en meerdere gesprekken hebben gehad met de gemeente, kreeg ik uiteindelijk een vrijstelling voor het zoeken naar werk.”

„Ik ben blij dat mijn vader dat voor mij heeft geregeld, maar vond het verschrikkelijk dat ik het niet zelf kon”, zegt Iris. „In één klap veranderde ik van een zelfstandig, energiek en spontaan persoon naar iemand die van bijna alles afhankelijk is.” Iris is namelijk niet alleen afhankelijk van haar ouders, maar ook van haar uitkering. Inclusief de huurtoeslag ontvangt ze 1100 euro per maand. „Als alle vaste lasten zijn betaald, houd ik niet meer dan 200 euro over per maand over. Daar betaal ik mijn boodschappen van, en dan houdt het wel op.”

Kunstenaar

Na een jaar constateren de artsen dat Iris’ hersenschade blijvend is. Toch komt ze niet in aanmerking voor een Wajong-uitkering, een uitkering die mensen ontvangen als ze wegens ziekte of handicap niet kunnen werken. Er kan bij Iris namelijk niet met zekerheid worden vastgesteld hoe ze over vijf jaar functioneert. „Ik baal dat ik geen recht heb op een Wajong-uitkering, want de druk om weer te moeten werken, terwijl dat niet kan, is nu veel hoger. Eigenlijk zit je met een bijstandsuitkering klem. Ik word totaal niet gestimuleerd om er iets bij te verdienen, omdat dat vrijwel niet is toegestaan.” Als Iris de kans zou krijgen, zou ze wel haar eigen creaties die ze bij de opvang maakt, willen verkopen. „De winst wil ik dan wel in mijn uitkering steken, maar dat mag niet. Ik mag zelfs de materiaalkosten niet vergoeden.”

Maar over de dagopvang, waar ze inmiddels vijf keer per week een ochtenddeel komt, is Iris inmiddels zeer te spreken. „Ik dacht dat een dagopvang was voor mensen met wie iets mis was, maar dat is niet zo. Ik ben er veel met kunst bezig en kan mij op die manier toch ontwikkelen.” En inmiddels heeft Iris een nieuwe droom. „Ik hoop ooit kunstenaar te worden.”

*Iris is een gefingeerde naam. Haar echte naam is bij de redactie bekend.